Je probeert erbij te geraken met je
Is de liefde houdgreep of warme omarming?
VLISSINGEN
Theaterstuk en locatie lijken in dit geval voor elkaar gemaakt. De verga
ne industriële glorie van de Zware Plaatwerkerij op het voormalige
Scheldeterrein in Vlissingen past uitstekend bij de kale, desolate sfeer
van Eindspel (1957) van Samuel Beckett, een van de grote meesters van
het absurde toneel. Onder die soms beklemmende deken schuilen ech
ter genegenheid en ontroering, maar ook volop humor.
door Rolf Bosboom
'Eindspel', woensdag 25 t/m
zaterdag 28 augustus en dinsdag
31 augustus t/m zaterdag4
september, Zware Plaatwerkerij
(vm. Scheldeterrein).
Aanvang: 20.30 uur (27 en 28 aug.
om 22.00 uur).
Prijs: €22,50 (CJP/65+ €17,50).
Over Samuel Beckett raak je
nooit uitverteld, zegt ac
teur Koen Van Impe. „Dat
is zo ongelooflijk. Toen ik
de tekst van Eindspel een paar maan
den geleden las, dacht ik: die Beckett,
dat is allemaal zó inwisselbaar. En daar
heeft hij nog de Nobelprijs voor gekre
gen ook! Maar als je het stuk gaat spe
len, blijkt het allemaal zó welgekozen
te zijn. Dan sta ik weer in blinde be
wondering voor die man."
De theaterstukken van de Ierse auteur
Samuel Beckett (1906-1989) blijven
voer voor discussie, omdat ze steeds
weer even ongrijpbaar als indringend
blijken te zijn. Eindspel schreef hij eind
jaren vijftig, enkele jaren na zijn be
kendste toneelwerk Wachten op Godot.
Ze vertegenwoordigen bij uitstek het
absurde toneel. Er gebeurt feitelijk
niets. Het zijn minimalistische stukken
die vooral het onlogische karakter van
het bestaan lijken te benadrukken.
Eindspel gaat over een nogal merkwaar
dig huishouden. De meester des huizes
is de blinde Hamm (Koen Van Impe),
die gekluisterd is aan zijn stoel. Hij
weet zich volkomen afhankelijk van
Clov (Fabian Jansen), zijn bediende,
die hem ook verslag dient te doen van
de wereld die door de ramen aan
weerszijden zichtbaar is. En dan zijn er
nog de twee afvalemmers, waarin zich
de beenloze ouders van Hamm - Nell
(Celia van den Boogert) en Nagg (Die
van Duin) - bevinden.
Hamm en Clov zijn veroordeeld tot el
kaar. Dat levert bij Beckett onnavolgba
re dialogen op:
- De natuur is ons vergeten.
- Er is geen natuur meer.
- Geen natuur meer. Je overdrijft.
- In de omgeving.
- Maar we ademen, we veranderen! We
verliezen onze jaren! Onze tanden! Onze
frisheid! Onze idealen!
- Nou, dan is ze ons niet vergeten.
- Maar je zegt dat er geen meer is.
- Niemand heeft ooit zo verwrongen ge
dacht als wij.
- We doen wat we kunnen.
- Dat zouden we maar beter niet doen.
Regisseur is Albert Lubbers, die - na
Eerste liefde (ook van Beckett, 2001),
Philoktetes (2003) en Tasso (2005) -
voor de vierde keer actiefis bij het Na
zomerfestival. „Ik was heel nieuwsgie
rig naar Eindspel. Dat andere stuk van
Beckett dat ik heb gedaan was een
soort novelle, een vrij realistisch ver
haal, met een begin, een midden en
een einde. Eindspel komt uit een latere
periode, waarin alles veel absurder en
ingewikkelder is. Ik zag niet meteen
voor me hoe je dat moest doen. Dat is
dus een grote uitdaging."
Lubbers is van mening dat Eindspel te
vaak wordt gezien als een stuk over de
doelloosheid van het leven na de Twee
de Wereldoorlog. „Al werkende zijn
wij erop uitgekomen dat het óók een
verzameling sketches is. Musicalthea
ter, comedy, revue-achtige dingen -
dat zit er allemaal in. Beckett verpakt
dat echter in een setting die in die tijd
werd geïnterpreteerd als de wereld na
na Auschwitz, na de atoombom, na de
zondvloed. Ham was bijvoorbeeld ook
de zoon van Noach. Dat zijn pesterij
tjes van Beckett om het intellectuele
publiek het bos in te sturen. Naar mijn
gevoel is Eindspel gewoon een theater
stuk, materiaal voor acteurs, een bizar
verhaal waarvan de politieke lading
me niet zo interesseert."
Lubbers probeert de humor in het stuk
naar voren te halen. „We zoeken erg
de komedie. Dat is niet eenvoudig. Als
regisseur heb ik behoefte aan logica,
aan opbouw. Beckett maakt dat onmo
gelijk. Aan de andere kant zijn er ook
momenten van zwaarte, dat het echt
ergens over gaat, maar dat laat Beckett
dan even later weer helemaal los. We
proberen in elk geval Eindspel te ont
doen van zijn filosofische pretenties,
die toch erg aan dit stuk kleven. We
willen het juist heel concreet maken,
zodat het over figuren gaat. En het
moet theatraal interessant zijn."
Fabian Jansen speelt Clov. „Wat ik bij
zonder aan hem vind is zijn onophou
delijke loyaliteit aan Hamm. Hoewel
hij door hem als een hond wordt be
handeld - en soms ook weer helemaal
niet - blijft hij elke keer trouw doen
Anne-Beth Schuurmans in Moestuin. foto Titus Tiggeler
door Rolf Bosboom
Vorig jaar overtuigde Danstheater
Aya het Zeeuwse publiek-met de
voorstelling Ziel. Nu is de groep
van artistiek leider Wies Bloemen terug
met twee voorstellingen: StringsVerstren-
geld en Moestuin.
Aya maakt vooral dansproducties voor
jeugd en jongeren. StringsVerstrengeld is
een tweeluik over de relatie tussen moeder
en zoon, over vasthouden en loslaten, over
de verbondenheid tussen generaties. Die
band wordt bezien van beide kanten. De
zoon vraagt zich af of de liefde van zijn
moeder een houdgreep is of een warme
omarming, goed bedoeld of juist beklem
mend. En wat gebeurt er als zij ooit zijn
steun nodig heeft? De moeder worstelt
met de vraag: wanneer laat ze haar zoon
los? Wanneer is haar goed advies gezeur?
Of zeurt hij juist om goed advies?
StringsVerstrengeld wordt gedanst door
Andrea Beugger en Dietrich Pott, met een
speciale rol voor Leon Tol als zanger en
performer. Beugger en Pott vertegenwoor
digen verschillende dansstijlen die de
strijd met elkaar aangaan.
Moestuin, speciaal bestemd voor kleuters,
is bedacht door Anne-Beth Schuurmans
die samen met Gwen Langenberg ook de
uitvoering voor haar rekening neemt Het
is een zintuiglijke voorstelling die zich af
speelt in tuinaarde. De een plant een zaad
je, waaruit de ander groeit. Samen gaan ze
op de ontdekkingsreis die leven heet.
Danstheater Aya met 'StringsVerstrengeld',
maandag 30 augustus (try-out) t/m woensdag 1
september, vrijdag 3 en zaterdag 4 september,
Sport 2000 (woonboulevard De Mortiere),
Middelburg. Aanvang: 20.00 uur. Prijs: €12,50
(CJP/65+ €7,50).
'Moestuin', maandag 30 en dinsdag 31 augustus,
verzamelen op Abdijplein, Middelburg. Aanvang:
14.00 en 16.00 uur. Toegang gratis.