io roma
Frankrijk wil illega
le Roma terugstu
ren naar hun land
van herkomst, veel
al Roemenië. Dat
land ziet meer in
een integrale, Euro
pese aanpak van
het 'probleem'. De
Roma schieten er
vooralsnog weinig
mee op.
In westerse landen weten
maar weinig Roma hun
positie te verbeteren
dinsdag 17 augustus 2010
en nergens
door Joost Bosman en Niek Opten
deren en prostitutie. Politici en or
ganisaties als Amnesty Internatio
naal laakten deze stigmatisering.
Amnesty-woordvoerster Nicole
Sprokkel: „Uitzetting van Roma is
juridisch gezien mogelijk, het ge
beurt in meer Europese landen.
De vraag is echter: op grond waar
van? Een Roma die een delict
pleegt, moet strafrechtelijk wor
den vervolgd als individu. ]e kunt
niet een hele groep erop aanspre
ken en uitzetten."
Landen als Frankrijk en Italië, die
problemen zeggen te hebben met
grote groepen zigeuners, wijzen
naar Bulgarije en Roemenië. Deze
Balkanlanden, die vanouds de
grootste populaties Roma tellen
binnen hun grenzen, moeten de
gelukszoekers tegenhouden, zo
stellen Rome en Parijs. Betere
leefomstandigheden zullen leiden
tot minder trek naar het Westen.
Sprokkel beaamt dat. „Maar rege
ringen houden de armoede ook
zeifin stand door de Roma uit
hun kampen te zetten."
De Europese Unie heeft de afgelo
pen jaren tientallen miljoenen be
schikbaar gesteld om de leefom
standigheden van minderheids
groepen in Roemenië en Bulgarije
te verbeteren. Met bijzonder wei
nig resultaten tot nog toe. Sprok
kel: „Er is wel Europees geld voor
projecten, maar het ontbreekt aan
een structurele aanpak. Het zijn
losse projecten zonder samen
hang." Critici vrezen bovendien
dat veel subsidie door corruptie in
de handen van verkeerde mensen
valt. Met de toetreding van Bulga
rije (met naar schatting tussen de
500.000 en 850.000 Roma binnen
haar grenzen) en Roemenië (tus
sen de 1,5 en 2,5 miljoen) tot de
Europese Unie zijn de reismogelijk
heden van de Roma vergroot. Hun
trek naar het rijkere Westen is
daarna flink toegenomen, ook al
krijgen ze vaak slechts een tijdelij
ke vergunning.
Die vlucht is niet onbegrijpelijk.
De leefomstandigheden voor de
meeste Roma in Oost-Europa zijn
ronduit erbarmelijk. Onder de
communistische regimes werden
zij ook al als tweederangs burgers
beschouwd, maar toen hadden de
meesten tenminste een baan. Veel
al uitgesloten van medische zorg,
onderwijs, werk en financiële on
dersteuning klitten ze gedwongen
bij elkaar in kampen en woonwij
ken waar sanitaire voorzieningen
niet altijd vanzelfsprekend zijn. In
Bulgarije, Hongarije en Roemenië
gaat slechts 10 tot 35 procent van
de kinderen naar school, veelal
hebben ze alleen toegang tot spe
ciaal (gehandicapten)onderwijs.
Vluchten lost overigens weinig op
voor de Roma. In westerse landen
weten maar weinigen van hen
hun positie te verbeteren, zeker
nu het economisch niet voor de
wind gaat. Hadden ze in Oost-Eu
ropa veelal een vaste woonplaats,
in landen als Frankrijk worden Ro
ma van de ene naar de andere
plek gestuurd, omdat ze bijna ner
gens welkom zijn.
Roemenië mag dan al veel geld
hebben ontvangen om de positie
van Roma te verbeteren, het land
ziet meer in een Europese aanpak
van de problemen, zo benadrukte
minister van Buitenlandse Zaken
Teodor Bacosnschi vorige maand.
Hij pleit voor meer geld voor on
derwijs, gezondheidszorg en huis
vesting voor Roma. En wel in alle
Europese landen. „Als negen mil
joen Roma in Europa worden uit
gesloten, dan moeten we zorgen
dat ze worden ingesloten."
Frankrijk lijkt dat niet van plan en
heeft inmiddels de toetreding van
Roemenië tot de Schengenzone,
in januari 2011, aan de kaak ge
steld. Als het land lid wordt, zal
het voor Roma immers nog mak
kelijker worden door Europa te rei
zen. Sprokkel van Amnesty betwij
felt of'Schengen' Roma hoe dan
ook iets oplevert: „Voorlopig zien
wij geen inhaalslag. Roma zitten
in een vicieuze cirkel die Europese
landen zelf instandhouden."
Roma, ze hebben
geen eigen land en
ze zijn bijna ner
gens welkom. Twee
jaar geleden was het
Italië dat eiste dat
Roma hun vingerafdrukken lieten
vastleggen, nu wil de Franse rege
ring hen met onorthodoxe midde
len terugsturen naar het land waar
ze voorheen verbleven.
De Franse politie heeft de afgelo
pen twee weken meer dan veertig
van de in totaal zeshonderd illega
le Roma-kampen ontruimd. Doel
is de komende maanden nog eens
tweehonderd kampementen met
de grond gelijk te maken en de ille
gale bewoners terug te sturen naar
het land van herkomst. De repa
trianten krijgen van de overheid
een vliegticket en 300 euro startka
pitaal per volwassen zigeuner
mee.
Zondag leidde een ontruiming
voor het eerst tot een grote protest
actie van de bewoners. Uit woed
de over hun uitzetting blokkeer
den Franse Roma urenlang de
rondweg van Bordeaux met hun
auto's en caravans.
Vorige maand gaf de Franse presi
dent Nicolas Sarkozy al opdracht
om hardhandig op te treden tegen
de illegale kampen. Hij noemde
de plekken broedplaatsen van
mensenhandel, uitbuiting van kin-
