i9 spectrum
>k
IÉ ry, JT\
zij
unnen
in
X
Zaterdag 14 augustus 2010
Volgens Charles Darwin
zou homoseksualiteit
onder dieren
uitzonderlijk en
tegennatuurlijk zijn.
Recent onderzoek toont
het tegendeel aan.
Homoseksualiteit is
doodnormaal, zorgt
voor een hechte groep
en geeft zelfs een beter
nageslacht.
door Peter de Jaeger
H
et balletje begon
in 2004 te rollen
door het boek Evo
lution's Rainbow
van Joan Rough-
garden, biologe aan de Standford
Universiteit in Californië. Zij
vroeg zich af waarom er zoveel
homo's en lesbiennes bestaan,
terwijl die niet bijdragen aan de
voortplanting en seksuele selec
tie. Haar boek beschrijft veel ge
vallen van homoseksueel gedrag
onder dieren. Volgens Roughgar-
den komt dat voor in elke dieren-
gemeenschap. Het was het begin
van een stortvloed aan zulke
waarnemingen in het dierenrijk.
„Dit fenomeen is al lang bekend,
maar was tot voor kort taboe
voor de wetenschap. Studie hier
naar werd gezien als belachelijk,
onnozel of niet bevorderlijk voor
de carrière", zegt Petter Boek
man, zoöloog van de universiteit
Oslo in Noorwegen. „Van de wei
nige wetenschappers die erover
schreven, hadden de meesten
oogkleppen op. Zo omschreef
een onderzoek naar het gedrag
van giraffen de veelvoorkomen
de anale seks met ejaculatie als
'ritueel vechten'. En dat terwijl
veruit de meeste seksuele activi
teit zich voltrekt tussen giraffen
van hetzelfde geslacht."
Dat beaamt ook bioloog Charlot
te Vermeulen van Artis. „Twee
reuen op elkaar of twee melk
koeien die elkaar in de wei bestij
gen, wordt al gauw afgedaan als
spelen. Mensen zien het wel,
maar nemen het niet waar. Dat
heeft alles te maken met de
vraag door welke bril je kijkt."
Wanneer we een roze bril opzet
ten, zien we duidelijk homoge
drag. In Artis leeft al jaren een
mannelijk flamingostelletje. „Die
zijn echt verliefd op elkaar. Ze
doen aan voorspel en maken el
kaar nog steeds het hof, terwijl
hun relatie al tientallen jaren
duurt."
In de Amsterdamse dierentuin
wonen ook lesbische koningspin
guïns. Eén paartje heeft zelfs jon
gen gekregen. „De oudste van de
twee is de moeder. Zij heeft ge
vreeën met de buurman, die
voor de rest geen rol in de opvoe
ding speelt. Beide moeders doen
alles samen."
Bij pinguïns in gevangenschap is
Hl
■tl
h
omo
sWMjW
een op de vijf homo. In de zoo
van New York woont het manne
lijk pinguïnpaar Wendell en
Cass, monogaam en wel. De
twee krijgen regelmatig adop-
foto Ronald Wittek/EPA
tie-eieren ondergeschoven door
hun verzorgers. Samen bouwen
ze nesten, zijn de hele dag bij el
kaar en verzorgen de jongen
soms beter dan een gemiddelde
vrouwtjespinguïn. Wendell
zorgt voor de kids, terwijl Cass
het eten haalt en het zware werk
doet.
De verzorgers ontdekten meer
mannelijke koppels die onaf
scheidelijk waren. Ze haalden de
stelletjes uit elkaar en plaatsten
ze in kleinere kolonies omringd
door heteromannetjes en vrouw
tjes. De homopinguïns waren
met geen stok aan de vrouw te
krijgen. Los van hun geliefde
kwijnden ze binnen een paar da
gen weg. De verzorgers besloten
de originele stellen weer bij el
kaar te zetten.
Op Hawaii ontdekte bioloog
Lindsay Young dat één op de
drie vrouwelijke albatrossen les
bisch is. Het is geen bevlieging.
Sommige paartjes zijn al meer
dan negentien jaar samen en
hebben een gezinnetje gesticht.
De mannetjes en vrouwtjes lij
ken sterk op elkaar. Dus wan
neer men twee albatrossen ziet
knuffelen, gaat er niet direct een
belletje rinkelen. Om zeker te
zijn dat een groot deel van de al
batrossen toch echt voor het ei
gen geslacht is gevallen, deed
Young DNA-onderzoek. Ze kon
er niet omheen: een op de drie
stelletjes was van hetzelfde, vrou
welijke, geslacht. De vogels zoe
ken een mannetje uit als sperma
donor en die staat voor de rest
langs de zijlijn.
Hetzelfde gedrag is te zien bij
wilde eenden en zwanen. Man
nelijke zwanen paren met een
vrouwtje en voeden vervolgens
met een ander mannelijk maatje
het kroost op. Waarschijnlijk om
dat de mannenbroeders beter in
staat zijn de kleintjes te bescher
men. „Veel dieren vertonen ho
moseksueel gedrag, maar of ze
het ook echt zijn, kan ik als bio
loog niet beantwoorden", zegt
bioloog Vermeulen.
Nathan Bailey en Mariene Zuk
van de universiteit van Califor
nië in Riverside hebben vorig
jaar alle onderzoeken naar homo
gedrag bij dieren op een rij ge
zet. Ze kwamen uit bij een lijst
van 1.500 diersoorten, variërend
van wormen en kikkers tot inkt
vissen en walvissen. De onder
zoekers concluderen dat homo
seksualiteit evolutionaire voorde
len biedt, hoewel ze ze zich niet
voorplanten. „Wanneer we den
ken aan factoren die bijdragen
aan natuurlijke selectie, denken
we meestal aan dingen als het
weer, de temperatuur of geografi
sche eigenschappen", zegt Bai
ley. „Maar dat geldt ook voor so
ciale omstandigheden. Homosek
sueel gedrag bij dieren kan ingrij
pende gevolgen hebben voor de
groep."
Bailey en Zuk noemen dolfijnen
als voorbeeld. De mannetjes
doen het met elkaar om een ster
ke onderlinge band te krijgen.
Die hechting komt later van pas
bij de communicatie bij het geza
menlijk jagen. Daarnaast biedt
het jonge dieren oefening voor
het voortplanten met vrouwtjes-
dieren, aldus Bailey. Bij fruitvlie
gen werkt het weer anders. Man
netjes hebben seks met andere
mannetjes om elkaar uit te put
ten, zodat de sterkste de meeste
kans bij de vrouwtjes maken. Ho
moseks heeft dus een evolutio
nair voordeel.
Bij vrouwelijke gorilla's zorgt ho
moseksueel gedrag voor een ster
ke binding van de groep. Groe
pen mannetjes trekken zonder
vrouwtjes rond in de natuur, na
dat de volwassen vrouwtjes de
groep hebben verlaten. In die
mannelijke groepen is elkaar be
stijgen heel algemeen.
„Seksualiteit gaat beslist niet al
leen over het maken van baby's,
het gaat ook om het functione
ren van de kudde", zegt zoöloog
Petter Boekman.
Bij kuddedieren is het heel vaak
zo dat een mannetje de baas is
en alle vrouwtjes mag bevruch
ten. Al die andere mannetjes
moeten toekijken. Zij reageren
daarop door af en toe stiekem,
wanneer de baas er niet is, met
een vrouwtje te paren. Uit frus
tratie kunnen ze ook elkaar gaan
bestijgen. Boekman: „Homosek
sueel gedrag bij dieren is daarom
lastig te vergelijken met de men
senwereld. Bij ons gaat het om
een bewuste keuze, bij dieren
ontstaat homogedrag vaak uit
verveling of afwezigheid van het
andere geslacht. Dat zie je bij
voorbeeld ook in gevangenis
sen."
I reageren?
spectrum@wegener.nl
