spectrum 16
EEN WINKEL
VOOR DE
GEWONE
MAN
Zaterdag 14 augustus 2010
Huilen
De eerste vestiging van de Hema
opende op 4 november 1926 haar
deuren in de Amsterdamse Kalver-
straat. Een paar dagen later volgde de
tweede winkel in de eveneens hoofd
stedelijke Oude Hoogstraat.
Oprichters Leo Meyer en Arthur
Isaac, topmannen van de NV Maga
zijn De Beijenkorf, mikten op de
gunst van de gewone man. Daarom
stuntten ze met de eenheidsprijzen
25 en 50 cent. Later verkochten ze
ook producten die 10, 75 en 100
cent kostten. De naam van het be
drijf staat dan ook voor Hollandsche
Eenheidsprijzen Maatschappij Amster
dam.
De onderneming groeide als kool. Al
in 1927 opende de Hema zijn eerste
winkel buiten Amsterdam. Een jaar
later waren er tien filialen.
De Hema introduceerde in 1958 het
zogeheten franchisesysteem. Daarbij
mogen zelfstandige ondernemers
een eigen winkel met de collectie en
formule van de Hema openen.
Eind januari van dit jaar telde de He
ma 504 winkels, waarvan 423 in Ne
derland. De overige filialen waren ge
vestigd in België (70), Luxemburg (3)
en Duitsland (3).
Van de vestigingen is 40 procent van
een franchisenemer. Alleen de onge
veer 9.000 werknemers, die onder
het moederbedrijf vallen, werken on
der de Hema-cao. Het personeel van
franchisenemers valt onder de cao
voor mode- en sportdetailhandel.
Hema is sinds 2007 in handen van
Lion Capital, eigenaar van onder
meer frisdrankfabrikant Orangina en
lingerieketen La Senza. De Britse in
vesteringsmaatschappij nam Hema
voor 1,1 miljard euro over van Maxe-
da, waar V&D, Praxis en de Bijenkorf
onder vallen.
De grootste Hema-vestiging in Neder
land is die in de Groningse Herestraat
met 3.111 vierkante meter oppervlak
te.
De Hema was altijd een goede
werkgever, maar dat is veranderd
sinds een opkoopfonds het
bedrijf overnam. FNV
Bondgenoten opende onlangs
een meldpunt voor klachten van
het personeel. Enkele
Hema-vrouwen doen hun
beklag. „Alles draait
tegenwoordig om de poen."
door John Geijp beeld Mark Reijntjens
Samen tekenen ze voor een
dienstverband van bijna een hal-
bve eeuw. De generatie van Ge-
ke, en Giny - veertigplussers -
vormt nog altijd de ruggengraat
van warenhuisketen Hema.
Geke: „Het bedrijf zegt zelf trots te zijn op
personeel dat al zo lang in dienst is, mede
werkers dus die wat ouder zijn." Maar op
de werkvloer merken ze nog maar weinig
van dat respect. Giny: „Tegen mij hebben
ze het gewoon gezegd: je bent te oud en te
duur."
Zo direct is het haar collega's nog niet voor
gehouden. Maar het optreden van de ma
nagers spreekt boekdelen. Geke: „De He
ma is altijd een goede werkgever geweest.
Ik kan het nog niet over de lippen krijgen
dat dat niet meer is. Maar wat er de laatste
tijd allemaal gebeurt." Giny: „Ze hebben
liever een meisje van 15 dan een van 16.
Nóg goedkoper."
Het is 1 september 2009. Een dertigtal me
dewerkers verlaat het Hema-pand in de
Groningse Herestraat. In oranje hesjes van
FNV Bondgenoten protesteren ze tegen de
nieuwe werkroosters. Die verlangen dat de
werknemers zo veel uren en dusdanig flexi
bel inzetbaar zijn, dat volgens vakbonds
vrouw Gea Lotterman bijvoorbeeld moe
ders hun werk niet meer kunnen combine
ren met de zorg voor kinderen. De FNV-
bestuurder zegt dat de Hema de oudere,
dus duurdere personeelsleden, het leven
zuur maakt. „Bij de Hema draait tegen
woordig alles om de poen."
De leverancier van de bekendste rook
worst en tompouce van Nederland kende
lang nauwelijks arbeidsonrust. Maar al ge
ruime tijd is het gedaan met de vrede.
Sinds de actie van bijna een jaar geleden
zijn de klachten nog lang niet opgelost,
zegt Lotterman. „De onvrede zit door het
hele land." De actievoerders hebben des
tijds dan ook veel respect afgedwongen bij
collega's in de andere filialen, weet Lotter
man. Maar het is hen ook op sancties ko
men te staan. „Er zijn verlofdagen ge
schrapt en sommigen zijn hard toegespro
ken door leidinggevenden op het hoogste
niveau."
Mede daarom staan Geke en Giny niet
met hun echte naam in de krant. Ook an
dere gegevens, die op hun identiteit zijn
terug te voeren, bijvoorbeeld het filiaal
waar ze werken, blijven onvermeld. De He
ma-vrouwen vrezen de toorn van de werk
gever. Met schroom doen ze hun beklag.
„We hebben er altijd met plezier ge
werkt"
Hun bereidheid te praten volgt op het laat
ste incident dat tussen leiding en werk
vloer in de organisatie kwam te staan. Het
betreft de brief van het noordelijk manage
ment dat voortaan niet de bedrijfsarts,
maar de chef beoordeelt of werknemers
bij een ziekmelding thuis mogen blijven.
Ofschoon de hoofddirectie fluks liet weten
dat
dit 'loka
le initiatief
correctie be
hoeft, is de brief
een nieuwe aanslag op
het werkklimaat geworden.
„Wij zijn geen vrouwen die
snel de barricades opgaan. Maar dit
was de druppel die de emmer deed
overlopen."
De Hema-vrouwen en de vakbondsbe
stuurder zien een kentering in 2007. Dan
wisselt de Hema van eigenaar. Lion Capi
tal neemt de keten over van Maxeda (on
der meer Praxis, V&D en Bijenkorf). Lot
terman: „Zo'n opkoopfonds koopt zo'n on
derneming alleen maar om die een paar
jaar later weer met grote winst te verko
pen. Dat wil de loonkosten zo veel moge
lijk drukken."
Dat is pijnpunt één. Personeel met een lan
ge staat van dienst is duur. Zeker de werk
nemers die vóór 1997 lid werden van de
Hema-familie. Die hebben bijvoorbeeld
nog recht op een kerstgratificatie van 4 pro-
