i5 spectrum
Zaterdag 7 augustus 2010
foto David van Dam/GPD
voor hulp in het huishouden en bij hun administratie.
Het systeem is failliet, zeggen topambtenaren en zorg-
directeuren. Maar in één adem stellen ze dat het nog
altijd veel beter geregeld is dan in veel andere landen.
De organisatie van de zorg aan ouderen, gehandicap
ten en langdurig zieke mensen, thuis of in zorginstellin
gen, is enorm ingewikkeld en kost veel geld. Maar in
vergelijking met Duitsland en de Verenigde Staten valt
het met die kosten ook wel weer mee. En ondanks de
wirwar aan regels en wetten zijn er verrassend weinig
schrijnende misstanden: hulpbehoevenden krijgen
meestal wel de zorg die ze nodig hebben.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek geven
we dit jaar collectief zon 60 miljard euro uit aan de
zorg. Ruim eenderde daarvan gaat op aan langdurige
zorg, de AWBZ. De rest gaat naar de 'cure', de zieken
huizen, apothekers en huisartsen. Die uitgaven samen
zullen jaarlijks zo'n 3 procent stijgen. Dit jaar en de ja
ren daarop wordt in de zorg 1,4 miljard euro meer uit
gegeven dan begroot. Niet alleen medisch specialisten
overschrijden hun budgetten, ook de inkomsten van
tandartsen en ziekenhuizen rijzen de pan uit. Dat ge
beurt in de langdurige zorg, de AWBZ, net zo goed.
Dus besloot het demissionaire kabinet er het mes in te
zetten. Artsen worden gekort, ziekenhuizen moeten
bezuinigen.
Het afschaffen van de vergoeding van de rollator is
nog maar het begin. Vrouwen vanaf 21 jaar moeten
voortaan zelf de pil betalen. Ook moet het aantal voor
geschreven antidepressiva (nu bijna een miljoen) naar
beneden. Pijnlijk. En eigenlijk niet nodig, omdat het
slimmer kan. Er wordt veel geld uitgegeven aan bu
reaucratie, regels en wetten. Veel energie gaat zitten in
administratie en controle. En instellingen, overheidsor
ganen en zorgbedrijven lijken nog wel eens langs el
kaar heen of elkaar soms zelfs tegen te werken.
Een werkgroep van beleidsambtenaren kwam voor de
verkiezingen met vier scenario's voor langdurige zorg.
Het eerste is NIETS DOEN en doorgaan op de huidige
weg. Dat willen partijen als de PW en de SP. Pro
bleem daarbij is dat bezuinigen eigenlijk onontkoom
baar is. De kosten rijzen de pan uit omdat het aantal
zieken en ouderen sterk stijgt, terwijl het aantal wer
kenden dat deze zorg moet betalen fors daalt. Boven
dien is er steeds minder personeel beschikbaar voor al
die zorg.
Een tweede scenario is de EIGEN REGIE. Net als nu al
op kleine schaal gebeurt met de pgb's (persoonsgebon
den budgetten), kan iedere hulpbehoevende burger
een zak met geld krijgen. Die burger bepaalt dan zelf
hoe hij zijn zorg wil hebben en rekent dat zelf af met
de zorgverleners, instelling of zorgbedrijf Dat scheelt
veel controle en administratie. In dit scenario krijgen
mensen wel standaard 10 procent minder dan ze in an
dere systemen zouden krijgen, want ze moeten een
deel zelf bijbetalen.
Er zijn voorbeelden dat dit prima werkt. Maar er zijn
ook nadelen en die gelden het zwaarst voor de zwak-
sten in de samenleving. Zij kunnen niet bijbetalen en
vinden het vaak ook moeilijk om hun eigen zorg te re
gelen. Daar springen dan weer tussenpersonen en zorg-
makelaars op in, zodat er een nieuwe laag managers en
zorgbedrijven ontstaat. Bovendien zijn pgb's gevoelig
voor fraude. Mensen geven het zorggeld wel eens uit
aan het halen van een rijbewijs, een vakantie of een
breedbeeld-tv.
Dan het derde scenario, ZORC VERZEKERD. Net als in
de kortdurende zorg - ziekenhuizen en huisartsen -
kan ook de langdurige zorg geregeld worden door zorg
verzekeraars. Schaf de AWBZ-premie af en verhoog de
premie van de zorgverzekering fors. Voordeel is dat
zorgverzekeraars al de ziekenhuiszorg regelen en er zo
een aansluiting komt tussen lange en korte zorg. Bo
vendien moeten zorgverzekeraars beter dan overheids
instanties in staat zijn de zorg te regisseren. Dat is de
theorie, maar in de praktijk is er ook in de korte zorg
nog weinig terecht gekomen van de regie door zorgver
zekeraars.
Een nadeel van dit scenario is dat de zorgpremie voor
iedereen even hoog is en in dat geval al snel 600 euro
per maand zal bedragen. Dat is voor lagere inkomens
niet op te brengen, zodat er een inkomensafhankelijke
premie moet komen. De enige instantie die zo'n inko
mensafhankelijke premie kan innen, is de Belasting
dienst.
Het vierde scenario is ZORG DICHTBIJ. De gemeenten
voeren in dit geval de hele langdurige zorg uit. Net als
met de huishoudelijke verzorging al is gedaan, die is de
afgelopen jaren overgeheveld naar de zogeheten Wet
Maatschappelijke Ondersteuning.
Partijen als het CDA en PvdA voelen wel voor 'zorg
dichtbij'. Wat er vaak niet bij wordt verteld, is dat het
wel voor minder geld moet. De gemeenten krijgen een
vast bedrag en moeten het daarmee doen. En waar in
de andere scenario's de verzekerde zorg nog een 'recht'
is - je betaalt immers premie - is zorg in dit scenario
een 'gunst'.
De zorg is hoe dan ook een boeiend onderwerp in de
formatiebesprekingen van WD, CDA en PW. De par
tij van Geert Wilders wil er nog meer geld in steken
dan nu, vooral in de ouderenzorg. De WD en het
CDA lijken daarmee in te stemmen. Voor de verkiezin
gen wilde het CDA de AWBZ verder afslanken, maar
de langdurige zorg zeker niet overhevelen naar zorgver
zekeraars. De aanvoerder van de onderhandelingen, de
WD, wilde eigenlijk geleidelijk alle zorg overhevelen
naar de zorgverzekeraars.
Met standpunten die zo uiteenlopen, zal er een com
promis uitrollen, zo is de verwachting. De politiek zal
geen keuze voor een geheel nieuw stelsel maken om
de zorg beter betaalbaar te maken. Ze zal de kaasschaaf
methode toepassen: op alle fronten de zorg gedeelte
lijk uitkleden.
Het systeem is failliet, maar de doorstart staat bij voor
baat al vast.
reageren?
spectrum@wegener.nl
.i*ï