io piraterij
De Nederlandse
marine stuurt een
onderzeeboot naar
de Golf van Aden
in de strijd tegen de
Somalische piraten.
Eind september
duikt-ie op in de
Arabische wateren.
De Walrusklasse
Elk schip maakt door
zijn vorm, machines en
schroeven een uniek geluid
zaterdag 7 augustus 2010
Ogen en
oren onder
water
De Koninklijke Marine heeft vier
onderzeeboten van de Walrusklas
se. Ze zijn 68 meter lang, 8,5 me
ter breed en hebben een diepgang
van 7,5 meter.
Onder water worden ze aangedre-
ven door elektromotoren. De
energie komt van een enorme bat
terij die om de zoveel tijd opgela
den moet worden. Daarvoor komt
het schip aan de oppervlakte en
vaart het op dieselmotoren.
Onder water varend kan met een
snorkel verse lucht worden aange
zogen en uitlaatgassen afgevoerd.
Een diesel-elektrische boot heeft
twee voordelen boven zijn grote
broer, de nucleaire onderzeeër. Hij
is veel stiller: een elektromotor is
nagenoeg geruisloos terwijl een
kerninstallatie continu gekoeld
moet worden, wat geluid veroor
zaakt van pompen en koelwater.
Daarnaast is hij kleiner en kan in
ondiepere zeeën en dichter onder
de kust opereren.
door Harry Havekes
Het zou een amusant ge
zicht zijn: een moeder
schip van Somalische
piraten krijgt een al-
leenvarende olietanker in het vi
zier. Een vette buit, goed voor mil
joenen aan losgeld. In de verre om
trek geen marinevaartuig te beken
nen. Het moederschip lanceert
een skiff, een snelle boot met een
groepje tot de tanden bewapende
piraten. Voorin de boot bereidt de
man die als eerste aan boord gaat
zich voor. Hij ziet dat de tanker
diep in het water ligt. Die zit dus
vol olie en is voor de reder heel
veel waard. Door de diepe ligging
is de reling binnen bereik van de
meegenomen ladder. Maar plotse
ling begint de zee tussen de skiff
en de tanker te kolken en een paar
seconden later verschijnt de toren
van een onderzeeboot boven wa
ter. De skiff kan nog net een aanva
ring voorkomen en kiest het ha
zenpad.
Helaas, zo spectaculair zal het er
niet aan toegaan. En de onder
zeeër zal ook geen torpedo's op de
piraten afvuren. Maar wat gaat de
boot daar dan wel doen? Het gaat
om een geheime missie en daar
over doet Defensie geen medede
lingen.
„Hij is daar om inlichtingen te ver
zamelen", weet Wies Platje even
wel. Hij is gepensioneerd officier
van de voormalige Marine Inlich
tingen Dienst en schrijver van het
zojuist verschenen boek Een zee
van geheimen, over spionage door
de marine tijdens de Koude Oor
log. Een van de specifieke kwalitei
ten van een onderzeeboot is dat-ie
in staat is ongezien waar te ne
men. Hij kan in een piratenhaven
op drie tot vier kilometer afstand
met zijn periscoop de boel in de
gaten houden. De onderzeeër is
ongeëvenaard in het verzamelen
van wat in de inlichtingenwereld
'sigint' heet: signals intelligence.
Met haar interceptieantenne plukt
het schip het radio- en telefoonver
keer uit de lucht, vertelt Platje.
Zo lag er ten tijde van de oorlog in
het voormalige Joegoslavië een
duikboot in de Adriatische zee. En
kort voor de inval in Irak gaf
oud-staatssecretaris Cees van der
Knaap van Defensie op het dek
van Harer Majesteits Walrus tekst
en uitleg over de aanwezigheid
van dit schip in de regio en over
de gasten aan boord: vier Ameri
kaanse tolken die zich verstaan
baar konden maken in zowat elk
Arabisch dialect.
Somalische tolken zullen er niet
aan boord zijn. „Maar dat is specu
latie, ik heb geen enkele actuele
operationele informatie", zegt Plat
je. „Maar het afluisteren van ge
sprekken tussen de piraten en de
opdrachtgevers in de haven is
waarschijnlijk geen enkel pro
bleem. Die jongens hebben geen
geavanceerde communicatieappa
ratuur met cryptografie of scram
ble. Die gebruiken gewone mobiel
tjes."
Hun onderlinge gesprekken wor
den doorgestuurd naar andere ma
rineschepen die mogelijk wel tol
ken aan boord hebben, vertelt Plat
je. Analisten gaan vervolgens patro
nen zoeken in de contacten. Sa
men met de Amerikanen, die met
hun satellieten alle telefoonge
sprekken ter wereld kunnen vol
gen, ontstaat er een goed beeld
van wie met wie praat in de regio
en welke acties er volgen na die ge
sprekken.
Volgens de gepensioneerd officier
vormen onderzeeërs een machtig
wapen, maar zijn ze heel duur in
aanschaf en in onderhoud: 2,3 mil
joen euro voor twee maanden in
zet in de Golf van Aden. Sinds het
wegvallen van de sovjetvloot als
dreiging, waartegen de boten be
doeld waren, dienen er zich nu
meer exotische opdrachten aan.
Zo verscheen er in 2002 ineens
een Nederlandse onderzeeër in
Willemstad op Curasao. Platje:
„Bleek dat-ie actief was in de strijd
tegen de drugssmokkel in de regio.
Leuk voor de marine. Die zoeken
opdrachten en er is al zoveel weg-
bezuinigd."
Daarmee heeft de krijgsmacht
zich een beetje in de vingers gesne
den, blijkt nu. Zo verkocht de ma
rineluchtvaartdienst de Orion-pa-
trouillevliegtuigen. Die kunnen
acht uur lang de lucht ingestuurd
worden om ze een gigantisch stuk
oceaan af te laten speuren. „Geen
kano blijft onopgemerkt. Ze zijn
ideaal voor de job in de Golf van
Aden. Maar we hebben ze ver
kocht aan Duitsland. De Duitse
marine laat ze daar nu opereren.
En wij moeten vervolgens die in
formatie van de Duitsers kopen.
Vorig jaar kostte dat volgens een
blad voor defensiepersoneel meer
dan het onderhouden van de hele
Orionvloot in 2004."
De missie biedt ook een uitgele
zen kans voor het verzamelen van
akoestische informatie over passe
rende schepen. Elk schip maakt
door zijn vorm, machines en
schroeven een uniek geluid. Onder
zeeërs hebben een database met
deze unieke gegevens, zodat ze
