spectrum *X 19 De komende weken kan iedereen het internationale ruimtestation ISS zien overvliegen. Het trekt dan als een heldere ster langs de hemel. Tijd voor amateurastronoom Ralf Vandebergh om met zijn telescoop en camera in actie te komen. Kijken naar het ISS Zaterdag 7 augustus 2010 door Serve Vaessen Een eerdere opname van het ISS van Ralf Vandebergh. Q Voor ISS-foto's van Ralf Vandebergh zie: http://ralfvandebergh.startje.be Al dat metaal en de 2.500 vierkante meter zonnepanelen reflecteren veel zonlicht. En het ruimtestation staat bij overkomst niet heel ver van de waarnemer af. Met een snelheid van 7,7 kilometer per secon de cirkelt het gevaarte op een hoogte van ongeveer 350 kilometer rond de aarde. Een omloop duurt anderhalf uur. Het ISS is een internationaal project, waarin de VS, Rusland, de Europese ruim tevaartorganisatie ESA, Japan en Canada participeren. De assemblage begon in 1998 en wordt volgend jaar afgerond met het aankoppelen van nog twee modules en een Europese robotarm. Zoals het er nu naar uitziet, blijft het ISS minstens tot 2020 in bedrijf. De astronauten aan boord, maximaal zes, houden zich naast onderhoud en reparaties vooral bezig met wetenschappelijk onderzoek. Bijvoor beeld naar de invloed van langdurige ge wichtloosheid op de mens en andere le vende organismen. Ook vloeistofdynami ca en de groei van kristallen onder ge wichtloze omstandigheden, supergelei ding, de aardse atmosfeer en kosmische straling worden onderzocht. Internatio naal prestige is belangrijk ter rechtvaardi ging van de 100 miljard euro die het ISS volgens ESA-schattingen kost bij een be- drijfsduur van dertig jaar. In 2004 ver bleef de Nederlander André Kuipers tien dagen in het ISS. Volgend jaar keert hij terug voor een missie van zes maanden. De uitdaging voor Vandebergh zit in het maken van steeds scherpere opnames. „Aanvankelijk was ik al blij als de groot ste structuren, zoals de zonnepanelen, er op stonden. Maar al snel wil je steeds klei nere details zichtbaar maken." Daarvoor monteerde hij achter zijn sterrenkijker een ccd-camera, een videocamera die ge schikt is voor astronomische waarnemin gen. Die maakt een videofilmpje, waaruit Vandebergh achter de computer de beste beelden selecteert. Verdere beeldbewer king, zoals versterking van het contrast, doet de rest. „Het moeilijke zit in de rela tief hoge snelheid waarmee het ISS langs de hemel beweegt. Het volgen is hand werk, het is de kunst het bewegende ob ject voor de duur van de opname in de kruisdraad van de telescoop te houden." Zijn meest bijzondere opname dateert uit maart 2009, waarop een astronaut staat. „Via het tv-kanaal van het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA wist ik dat er op het moment van de bewuste over komst een ruimtewandeling aan de gang was, waarbij de astronauten zich aan de naar de aarde toegekeerde zijde van het ISS bevonden. Met behulp van de beel den van NASA-tv heb ik uitgerekend waar de ruimtewandelaars zich precies be vonden en juist op die plek staat op mijn foto een heldere vlek. Het kan bijna niet anders of het moet om een astronaut gaan. Een mens is te klein om vanaf die afstand te kunnen zien, maar ik had het geluk dat het witte ruimtepak op het juis te moment fel oplichtte in het zonlicht." De Limburgse amateurastronoom is daar mee de eerste die vanaf de aarde een mens in de ruimte heeft gefotografeerd. Talloze lovende reacties van over de hele wereld vielen hem ten deel. Amateursterrenkundige Ralf Vandebergh is helemaal klaar voor de overkomsten van het ISS. foto Servé Vaessen reageren? spectrum@wegener.nl Op de volgende tijdstippen, die voor heel Nederland gelden, is het ISS de komende week het best te zien. Kijk voor meer tijdstippen op de Engelstalige website www.heavens-above.com. Vergeet niet eerst uw waarneemplaats te selecteren onder 'configuration'. Het ISS is helder genoeg om met het blote oog te kunnen zien. Met de verrekijker kan ook, maar veel extra's levert dat niet op. Het ruimtestation beweegt immers snel door het beeldveld en met de kijker in de hand is het beeld niet stabiel genoeg om veel meer dan een heldere stip te ontwaren. Een telescoop laat in principe wel meer detail zien, maar vanwege het kleine beeldveld is het ISS zo weer uit het vizier verdwenen. Fotograferen lukt het best met een spiegelreflexcamera met draadontspanner op statief. Zet de lens op oneindig en richt de camera op het traject dat het ISS aan de hemel aflegt. Laat de lens tijdens de overkomst 10 tot 20 seconden open. Experimenteer met de belichtingstijd, j Op de opname is het ruimtestation dan als een heldere streep langs de hemel te zien. 9 augustus: 11 augustus: 12 augustus: 13 augustus: 14 augustus: 15 augustus: 5.36 uur 4.45 uur 5.22 uur 4.16 uur en 5.49 uur 4.42 uur 3.36 uur en 5.08 uur oor mij is het een sport het overtrekkende ruim testation ISS in de kruis draad van mijn tele scoop gevangen te hou den. Net als een schutter doet." Amateursterrenkundige Ralf Vandebergh (34) uit het Zuid-Limburgse Nijswiller heeft een passie voor ruimtevaart. „Fasci nerend als je die vanuit je achtertuin kunt zien. Het ISS is de grootste structuur die mensen in de ruimte hebben gebouwd. Het toont daarom de meeste details." Vanaf morgen (8 augustus) kunnen oplet tende waarnemers het ruimtestation ISS vijf weken lang bijna iedere heldere nacht zien overtrekken. Eerst alleen in de nanacht, maar na 24 augustus 's avonds vanaf een uur of tien. Vandebergh staat met sterrenkijker en camera paraat om de fijnste details.van het ISS vast te leggen. Toch kun je het ruimtestation, na de zon en de maan een van de helderste objec ten aan de hemel, makkelijk met het blo te oog zien. Als een opvallende ster ver schijnt het ISS vrij plotseling in het wes ten of zuidwesten en beweegt in een gro te boog naar het oosten, met dezelfde snelheid als verkeersvliegtuigen. Die zie je 's avonds vaak als knipperende lichtjes overvliegen, terwijl het ISS een vrij con stante helderheid heeft. Ook de heldere planeet Venus schittert deze zomer aan de westelijke avondhemel. Maar anders dan het ruimtestation verandert Venus, als gevolg van de aswenteling van de aar de, slechts heel langzaam van plaats. Dat het ISS zo opvalt, komt vooral tdoor de grootte van het complex. Veertien metalen compartimenten, verbindingsstukken en 'aanlegstei gers' vormen met reusachtige zonnepanelen een permanent bewoond onderzoeksstation.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2010 | | pagina 103