10
Sincfala is mooi begin
van streekbezoek
Tram bracht twee
landen tot elkaar
donderdag 15 juli 2010
Museum Sincfala huist deels in een oud schoolgebouw uit 1899. foto's Mark Neelemans
door Martijn de Koning
Het is bijna niet voor te stellen:
trams in het merendeel van de
West-Zeeuws- Vlaamse dor
pen, in de polders en op de dij
ken. Toch is het nog geen hon
derd jaar geleden dat de meeste kernen in
die regio met elkaar verbonden waren
door tramrails. De tentoonstelling Zwin
streek in Vervoering in museum Sincfala in
Knokke gaat er op in.
Het museum laat in de benedenzaal jaar
lijks verschillende wisselexposities zien.
Die in de zomer heeft altijd een regionaal
karakter. West-Zeeuws-Vlaanderen wordt
in de terugblik op het openbaar vervoer in
de Zwinstreek dan ook niet overgeslagen.
De expositie omvat informatiepanelen,
oude objecten en vooral heel veel foto's.
Startpunt is het jaar 1835, wanneer Heist
een treinverbinding krijgt met het Bel
gische binnenland en het toerisme aan de
Vlaamse kust een groeispurt maakt.
De opkomst van de tram begint een halve
eeuw later. Zeeuws-Vlaanderen komt in
1887 in beeld. Dan rijdt, op initiatief van
de Breskense burgemeester Gerritsen, voor
het eerst een tram van Breskens via
Schoondijke, Oostburg, Draaibrug en Eede
naar het Vlaamse Maldegem. Kort erna
volgt aansluiting met Sluis. De exploitatie
is in handen van de Stoomtrammaatschap
pij Breskens-Maldegem.
In de decennia erna ontstaat een fijnmazig
tramrailsnetwerk in West-Zeeuws-Vlaan
deren. In 1912 worden met een 'zijweg'
Cadzand en Zuidzande aangesloten op de
hoofdroute, in 1925 gevolgd door een 'kust
tram' van Cadzand naar Breskens (1925)
en een tracé van Cadzand via Retranche
ment naar Sluis (1926).
Geografisch gezien is het niet meer dan lo
gisch dat dit netwerk ook wordt aangeslo
ten op Belgische tracé's. Dat gebeurt al in
1890, als Sluis wordt verbonden met West-
kapelle en daardoor ook met Knokke en
Brugge. Aardenburg krijgt in 1904 aanslui
ting met het Vlaamse Middelburg. Vanuit
Aardenburg ben je in een uur in Brugge.
Een vierde grensoverschrijding vindt in
1929 plaats. De dan al befaamde kusttram
wordt doorgetrokken tot Retranchement.
Doordat het dorp al onderdeel is van het
West-Zeeuws-Vlaamse tramnetwerk, ont
staat de mogelijkheid om 's zomers recht
streeks van Breskens naar Knokke te rei
zen. In Vlaanderen wordt reclame ge
maakt met 'een dagje Walcheren' op don
derdag, tijdens de Middelburgse week
markt. Wie om 8.20 uur in Knokke in
stapt, is om 11.14 uur in Middelburg. Aan
het eind van de middag kun je weer terug.
Voor de gemeente Knokke is de uitbrei
ding van de kusttram een internationaal
prestigeproject. Op 27 juni 1929 is het dan
ook feest in Retranchement. Hoogwaardig
heidsbekleders uit beide landen knippen
linten door en zingen beide volksliederen.
Na de Oorlog neemt de autobus de rol van
trams in snel tempo over. Tussen 1948 en
1951 verdwijnen alle trams uit de regio.
Zwinstreek in Vervoering is tot en met 14 no
vember te zien in museum Sincfala
door Marlijn de Koning
Een ideaal startpunt voor iedereen
die de streek wil leren kennen: in
woner of toerist. Dat wil mu
seum Sincfala in Heist graag zijn.
Want wie er geweest is, begrijpt
meer van wat je in de Zwinstreek tegen
komt.
Het museum gaat in op de de ontwikke
ling van de Zwinregio van de ijstijd tot en
met de komst van het toerisme. Het houdt
dus geen rekening met de landsgrens,
waardoor West-Zeeuws-Vlaanderen een
prominente rol speelt
Sincfala omvat twee delen. In de fraaie
vroegere lagere school bevindt zich de
oude collectie van het voormalige heem
kundige museum dat Sincfala tot vijfjaar
geleden was. De voor dergelijke attracties
gekende onderdelen als een (vissers)straat-
je, café en schoolklasje zijn er op authen
tieke wijze ingericht. Een beetje stoffig is
het wel, erkent erfgoedcoördinator Estelle
Siegers. „We willen dit op korte termijn al
lemaal wat interactiever maken. Dit gedeel
te is eigenlijk even blijven liggen. We heb-
ben ons de laatste'tijd met name op het
nieuwe deel gericht."
Dat is te merken. De collectie in het ge
bouwtje naast de school, waar voorheen
de Heister brandweerkazerne stond, is in
2005 in gebruik genomen en voorzien van
een collectie met een vlotte presentatie.
Een film van een mannetje dat door de
tijd reist en de veranderingen van het land
schap meemaakt, vormt het beginpunt
Zeeuws-Vlaanderen speelt even verder
een prominente rol in het gedeelte over de
Middeleeuwen. Een grote, gedetailleerde
maquette van Middeleeuws Sluis verrast
Die is gebaseerd op een kaart van de Itali
aanse koopman Lodovico Guicciardini en
lijkt wel een zoekplaatje uit een prenten
boek: je blijft kijken en ontdekken.
De rol van het Zwin in de Tachtigjarige
Oorlog (als frontlinie tussen de Spaanse en
de Staatse troepen) wordt aangestipt, net
als de vaak in belang onderschatte zeeslag
bij Sluis (1340) tussen Engeland en Frank
rijk.
Het museum wordt, zoals veel culturele in
stellingen in Vlaanderen, bestuurd door de
gemeente. Direct gevolg daarvan is dat de
instelling veel meer doet dan alleen stuk
ken laten zien. Zo zijn er concerten, lezin
gen en thema-avonden in het gebouw en
in de min en is een bezoek aan het mu
seum onderdeel van verschillende fiets- en
wandeltochten in de streek. Sincfala is ook
gelieerd aan allerlei historiegerelateerde
projecten.
Educatie is een belangrijk doel. Kinderen
kunnen overal hun ei kwijt, waardoor ze,
parallel aan hun ouders, bijna een apart
museum lijken te bezoeken.
Sincfala is dagelijks geopend en (ook weer
typisch Vlaams) voor schappelijke prijzen
te bezoeken. Voor 3,50 euro sta je binnen.
Mensen onder de 26 jaar betalen zelfs
maar 1 euro. Het museum, dat jaarlijks
ruim 10.000 bezoekers trekt, heeft een zeer
uitgebreide en informatieve website. Die is
te vinden op www.sincfala.be.
Zuidzande werd in 1912 aangesloten op het West-Zeeuws-Vlaamse tramnetwerk.
Cadzand was een tramknooppunt: vanuit het dorp kon je verder langs de kust, naar Zuidzan
de, richting Retranchement en naar Cadzand-Bad.
