ii spectrum
zoekt nog steeds naar zijn doden
Zaterdag 10 juli 2010
m
r%
Een Bosnische moslim bidt tussen de graven op de begraafplaats in Potocari, niet ver van Srebrenica.
foto Amel Emric/GPD
In de Bosnische oorlog van 1992 tot
1995 verzetten Bosnische Serviërs,
onder leiding van Radovan Karadzic,
zich tegen de afscheiding van Bosnië
van Joegoslavië.
Srebrenica, pal aan de Servische
grens, werd door de Verenigde Na
ties uitgeroepen tot 'veilig gebied'.
Een Nederlands VN-bataljon,
Dutchbat genaamd, moest de bur
gerbevolking, voornamelijk Bosni
sche moslims, beschermen tegen
het Bosnisch-Servische leger.
Op 11 juli 1995 namen de Bosni
sche Serviërs de enclave desondanks
in. Dutchbat kreeg geen steun van
de luchtmacht die de VN in Bosnië
had en keek machteloos toe hoe
het Bosnisch-Servische leger
Srebrenica binnenmarcheerde.
De vrouwen en kinderen in de encla
ve werden geëvacueerd. De mannen
en jongens van boven de 15 jaar
werden afgevoerd en vermoord.
De moordpartij is door zowel het
Joegoslavië-tribunaal als het Interna
tionaal Gerechtshof bestempeld tot
genocide, volkerenmoord, de zwaar
ste misdaad die er is.
Een aantal officieren uit het
Bosnisch-Servische leger is door het
tribunaal in Den Haag veroordeeld.
De Servische oud-president Slobo
dan Milosevic stond terecht voor
zijn rol achter de schermen bij het
bloedbad, maar door zijn dood in
2006 kwam het nooit tot een ver
oordeling.
Oorlogspresident Radovan Karadzic
staat op dit moment voor de rech
ter van het tribunaal in Den Haag.
Die zaak kan nog jaren duren.
De grote voortvluchtige is Ratko
Mladic, de commandant van het
Bosnisch:Servische leger die per
soonlijk in Srebrenica aanwezig was.
Het tribunaal vermoedt dat hij in Ser
vië is ondergedoken. Mladics familie
beweert dat hij dood is.
Ondanks tal van rechtszaken en on
derzoeken, waaronder een duizen
den pagina's tellend rapport van het
Nederlands Centrum van Oorlogsdo
cumentatie, blijft nog veel onduide
lijk over wat er precies gebeurd is
rond 11 juli 1995.
Een groep nabestaanden klaagde
zonder succes de Nederlandse staat
aan om meer duidelijkheid te krij
gen over de rol van Dutchbat.
Thom Karremans foto ANP
Srebrenica
Deze week spanden nabestaanden
een procedure aan tegen de com
mandanten van Dutchbat - Thom
Karremans, Robert Franken en
Berend Oosterveen - die Bosnische
burgers uit hun basis wegstuurden.
„Het staat vast dat de militairen wis
ten dat de mannen moesten vrezen
voor hun leven", zei Liesbeth Zeg
veld, advocaat van de slachtoffers.
Vluchtelingen lopen te hoop bij Dutchbat na
de inname van Srebrenica op 11 juli 1995.
foto Darko Bandic/G PD/AP
zakken. De afgelopen jaren was deze plek
in gebruik als vuilnisbelt. Onder de troep
zouden twintig mensen zijn begraven. De
commissie van vermiste personen in Sara
jevo, de hoofdstad van Bosnië en Herzeg
ovina, vermoedt dat er nu zes zijn gevon
den. Sadik Selimovic van de commissie:
„Het probleem is dat de resten over een
groot terrein verspreid zijn."
Alle stoffelijke overschotten worden naar
het identificatiecentrum gebracht in Tuzla,
enkele tientallen kilometers verderop.
Hier geldt Srebrenica als het moeilijkste
dossier, omdat lichamen zelden compleet
zijn. Gevonden resten liggen hier te wach
ten tot een DNA-proef hen een naam kan
geven. Vaak duurt dat jaren, maar het kan
ook nooit lukken.
De moslims die naar Srebrenica zijn terug
gekeerd, weten wat het is daarop te moe
ten wachten. De 35-jarige Serif Begic kon
vorig jaar eindelijk zijn broer begraven.
Toen het Bosnisch-Servische leger Srebr
enica innam, besloot Serif te vluchten. Nu
wérkt hij op de begraafplaats. Waarom hij
terugkeerde, kan hij niet uitleggen. „Ik
ben te oud om een nieuw leven te begin
nen", zegt hij, terwijl hij zijn blik laat gaan
over de rijen grafstenen. „Misschien als ik
jonger was."
Voor de Bosnische oorlog (1992-1995) be
stond driekwart van de bevolking van Sre
brenica (40.000 inwoners) uit moslims.
Vandaag de dag bestaat 60 procent van de
bevolking, die is geslonken tot 15.000 men
sen, uit Serviërs. De werkloosheid be
draagt volgens officiële cijfers 54 procent,
maar is in werkelijkheid waarschijnlijk
veel hoger omdat de industrie nog steeds
een puinhoop is.
Banen zijn zeldzaam, vandaar dat Serif Be
gic op het kerkhof terechtkwam. Hij had
weinig keus. Tegelijkertijd geeft het hem
een zekere rust hier het gazon aan te har
ken. „Het is alsof ik een andere wereld bin
nentreed. Een groot deel van mijn leven
ligt hier begraven. Veel familieleden of
schoolgenoten. Hier zijn, is een kwestie
van verdriet en respect."
Ook Suhra Malie woont weer in haar oude
huis, nog geen 2 kilometer van de begraaf
plaats. Ze had geen keus, zegt ze. „Ik zat tij
delijk in een huis in de buurt van Saraje
vo. Toen ik daar weg moest, wilden ze me
in een vluchtelingenkamp stoppen. Ik heb
gevraagd me naar huis te brengen."
Hoe het voelt nu weer op dezelfde plek te
wonen, in het deel van Bosnië dat nu de
Servische Republiek heet (Republika Srps-
ka), kan ze moeilijk onder woorden breng
en. Het is zoals het is: „Mijn huis is mijn
republiek."
Op 11 juli is het er altijd druk. Ze ontvangt
dan talloze oud-dorpsgenoten die nu el
ders wonen. „We schenken iedereen kof
fie, daar sparen we het hele jaar voor."
Suhra Malie verlaat de begraafplaats en
steekt de weg over naar het voormalige ter
rein van Dutchbat, het Nederlandse
VN-bataljon dat Srebrenica moest bescher
men. In het trappenhuis hangen nog
stickers van Veronica-radio. Hier heeft ze
een bijeenkomst van de Moeders van Sre
brenica, een organisatie die zich bezig
houdt met de zoektocht naar vermisten.
Morgen kan zij haar zoektocht naar Fuad
en Suad afsluiten. „Het was zwaar. Er is
geen massagraf dat ik niet gezien heb. Een
keer dacht ik dat ik Fuad zag. Ik herkende
een stuk van het shirt dat hij droeg. Ik be
gon te schreeuwen en mensen vertelden
me weg te gaan. Dit jaar bleek dat Fuad
daadwerkelijk op die plaats gevonden is.
„Vijftien jaar, zo veel tranen. In zekere zin
is het een opluchting dat beiden nu gevon
den zijn. Al had ik, ook al wist ik dat het
niet realistisch was, nog een klein beetje
hoop dat ze al die tijd ergens gevangen za
ten. Nu weet ik zeker dat ik hun gezichten
nooit meer zal zien. Ik moet mijn hoop be
graven."
reageren?
spectrum@wegener.nl
