MOET ECHT ZEEUWS ZIJN
3 spectrum
Zaterdag 10 juli 2010
opzichten vooroordelen zijn als het gaat
om het museum. Ik vind het daarom heel
belangrijk dat er meer toenadering komt
tot een aantal groeperingen in de Zeeuwse
samenleving. Daar is in de periode na de
heropening relatief weinig aandacht aan
besteed. Toen is er vooral veel energie ge
stoken in een goede presentatie en spraak
makende tentoonstellingen. Dat vind ik
heel legitieme keuzes, maar ik denk dat
het belangrijk is dat er ook weer aandacht
besteed gaat worden aan de omgeving
waarin we opereren, omdat dat hetgene is
waar we uiteindelijk voor staan. Het heet
niet voor niets Zeeuws Museum."
- Welke groeperingen bedoelt u
„Een voorbeeld zijn de streekdrachten-
clubs. Het lijkt bijna alsof we tegenover el
kaar staan. Ér wordt ons nu en dan verwe
ten dat we niet met respect omgaan met
de streekdrachten en het verleden. Ik denk
dat we juist heel veel aan elkaar zouden
kunnen hebben. We willen allebei laten
zien hoe bijzonder dat Zeeuwse erfgoed is
en we willen dat bewaren voor de toe
komst. Wij streven uiteindelijk hetzelfde
doel na, maar we richten ons op verschil
lende doelgroepen. Daarmee zijn we com
plementair."
- Hoe lastig is het om de opvolger te zijn van
zo'n uitgesproken iemand als Valentijn By-
vanck
„Ik denk dat het feit dat we heel erg ver
schillend zijn ook maakt dat mensen niet
hetzelfde van mij verwachten. Ik ben ge
richt op samenwerking met anderen, op
uitleggen waarom wij dingen doen. Met
de keuzes die Valentijn heeft gemaakt, ben
ik het echt eens, maar ik ben er wel meer
op gericht om mensen mee te nemen in
de gedachtegang waaróm wij bepaalde din
gen doen en belangrijk vinden."
- Wat vond u als bezoeker van het museum?
„De eerste keer dat ik er kwam, vond ik
het heel verfrissend. Als historicus ben je
heel erg op tekst gericht. Vaak ga je naar
een museum, neem je veel kennis tot je,
maar vraag je je na afloop af wat heb ik
nou eigenlijk gezien? Wat het Zeeuws Mu
seum doet is het object centraal stellen.
Dat is ook de kracht: mensen oog in oog
brengen met schoonheid, met het verle
den, met persoonlijke verhalen. Een ande
re meerwaarde van het museum vind ik
dat het de vensters naar de toekomst open
zet door kunstenaars en vormgevers te la
ten reageren op dat verleden. Geschiedenis
houdt niet op bij gisteren."
- Toch zijn het vooral historici die moeite heb
ben met het Zeeuws Museum
„Dat snap ik wel. Wij presenteren ons cul
turele erfgoed alsof het kunst is. Van goe
de kunst kun je zeggen dat het zonder toe
lichting zou moeten kunnen, maar toelich
ting kan wel voor verdieping zorgen, waar
door het aan kracht wint. Wij laten heel
veel cultureel erfgoed zien dat juist zijn
waarde ontleent aan die historische con
text. Dat is wel een van de dingen waar we
op dit moment proberen op in te zoomen,
door bezoekers meer informatie te gaan
aanbieden bij wat we laten zien. De een
heeft behoefte aan informatie op papier,
de ander wil juist graag iets horen en weer
een ander wil meegenomen worden op
een rondleiding. Het is heel moeilijk om
op al die manieren informatie aan te bie
den en het toch hanteerbaar te houden,
want hoe professioneel het museum ook
draait en oogt, het is een heel kleine orga
nisatie waarmee we al dit soort dingen
moeten doen."
- Is het een té kleine organisatie?
„Dat zal ik niet snel zeggen. De omvang is
wel dusdanig dat we goed moeten beden
ken wat we wel aankunnen en wat niet. Ik
zou wel wat meer slagkracht willen heb
ben, juist om zaken zoals het aanbieden
van informatie op verschillende manieren
goed op te pakken."
- Tegelijkertijd verlangt de provincie van alle
instellingen een bezuiniging van 20 procent.
„Dat is voor ons desastreus. Ik maak me
dan ook zorgen over het voortbestaan van
het Zeeuws Museum. Voor alle organisa
ties die met de bezuinigingen te maken
hebben, zijn de effecten gigantisch, maar
in ons geval betekent het dat we effectief
teruggaan naar de situatie van vóór de ver
bouwing. Dat betekent dat je alle investe
ringen die de afgelopen jaren zijn gedaan,
weggooit. Dat is bijna negen miljoen euro
aan verbouwing en inrichting. Dan heb ik
het nog niet eens over de tijd en energie
die de organisatie erin gestopt heeft om
hier iets bijzonders van te maken, een mu
seum dat landelijk en internationaal voor
op loopt en dat Zeeland op de kaart heeft
gezet. Je krijgt dan een museum dat.wel
open is, maar nauwelijks nog geld heeft
om de collectie te beheren, zeker geen bud
get heeft voor aankopen en ook geen mo
gelijkheden heeft om tentoonstellingen te
organiseren. Het gaat dan allemaal echt
naar het minimum terug, naar een mu
seum met een heel lokale uitstraling. Ik ga
me hier dus niet bij voorbaat bij neerleg
gen. Dit museum iS écht de moeite waard
om voor te vechten."
- Tijdens de voorbereiding van het nieuwe
Zeeuws Museum werd uitgegaan van een stij
ging van 35.000 naar 60.000 bezoekers per
jaar. Dat wordt bij lange niet gehaald. Blijft
het wel een streven?
„De ambitie om dat in twee jaar te realise
ren, was nogal heftig, zeker als je bedenkt
dat het museum zo lang dicht is geweest.
Dan is het al een prestatie om op je oude
niveau terug te komen, laat staan dat je
bijna een verdubbeling realiseert. Ik zeg
niet dat het onmogelijk is, maar het was
wel heel erg ambitieus. Het is wel iets
waar we naar moeten blijven streven en ik
denk dat er nog een inhaalslag kan wor
den gemaakt. Wij merken bijvoorbeeld
dat het nog steeds heel moeilijk is om scho
len van buiten Walcheren over de drem
pel te krijgen. Daar valt dus nog winst te
halen, evenals bij de Zeeuwse bevolking.
Ik hoor nog te vaak van mensen dat ze
nog nooit in het Zeeuws Museum zijn ge
weest. Waar we ook over nadenken is hoe
je meer toeristen kunt binnenhalen. Die
hele markt is heel erg veranderd. Het is
heel moeilijk om toeristen duidelijk te ma
ken dat we hier zitten en er vervolgens
voor te zorgen dat ze binnenkomen."
- U bent nu een jaar in functie. De program
mering lijkt in die periode al een stuk Zeeuw
sen te zijn geworden.
„Dat is voor mij essentieel. Ik vind dat bij
alles wat we doen die relatie met Zeeland
een rol moet spelen. Wij hebben zo'n gi
gantische collectie, dus daar kunnen we
nog heel lang mee vooruit. Andere provin
ciale musea zijn al lang bezig met het uit
diepen van de lokale geschiedenis. Dat is
hier voor mijn gevoel de laatste jaren min
der gebeurd. Daar liggen nog heel veel mo
gelijkheden,"
- Waar staat het museum over vijf jaar, in
2015?
„Ik denk dat we dan uit de jaren van expe
rimenteren waar we nu in zitten een aan
tal goede dingen hebben gepikt die we
gaan continueren, maar ik denk ook dat
we dan weer een flinke aantal nieuwe ex
perimenten hebben opgezet als het gaat
om het ontsluiten van cultureel erfgoed
voor publiek. Ik hoop verder dat we er
over vijfjaar in geslaagd zijn heel duidelijk
de link met Zeeland te leggen, terwijl we
toch een innovatief museum zijn geble
ven. Dat is mijn voornaamste ambitie. Ik
heb wel het gevoel dat we daar de komen
de jaren mee vooruit kunnen."
Marjan Ruiter
Geboren op 9 december
1965 in Oldemarkt (Overijs
sel).
1984-1990: Doctoraalstudie
Geschiedenis aan Rijksuniver
siteit Groningen. Hoofdvak
ken: Klassieke Oudheid en
Middeleeuwen
2002-2008: Directeur Cen
trum Kunstlicht in de Kunst,
Eindhoven.
2008-2009: Senior regio-ad
viseur Zuidoost bij VSBfonds,
Utrecht.
2009: Benoemd tot direc
teur van het Zeeuws Mu
seum, Middelburg
Huidige nevenfuncties: Voor
zitter curatorenteam GLOW
2010, internationaal licht-
kunstfestiva! in Eindhoven
foto Lex de Meester
