io I de nederlandsche bank
Geld, toezicht, sancties
'De cultuur' bij De
Nederlandsche
Bank (DNB) moet
anders. Binnen een
maand moet de
bank in een rapport
uitleggen hoe die
'cultuuromslag' er
uitziet. „De raad
van commissarissen
moet het beleid be
ter gaan toetsen."
zaterdag 3 juli 2010
DNB ontwikkelde zich in 200 jaar
van particulier kredietverschaffer
tot centrale bank en onderdeel van
het eurosysteem.
Koning Willem I richtte de bank
op in 1814. Hij legde vast dat DNB
als enige bank papiergeld mocht
uitgeven. De bank werd 'compag
nieschap zonder firma', de huidige
nv. DNB is nog een nv, met de
staat als enige aandeelhouder.
9 In 1816 dreigde ondergang, maar
de schatrijke weduwe Johanna
Borski redde DNB door voor 2 mil
joen gulden aandelen te kopen.
9 In 1863 werd DNB een landelijke
bank en verschoof het accent naar
kredietverstrekking aan (particulie
re) banken. DNB ging regels opstel
len over de verhouding tussen uit
gezette kredieten en het kapitaal.
Ook moesten de banken maandsta
ten overleggen. Dit legde de kiem
voor de huidige toezichfsfunctie.
In 1948 werd bij wet vastgelegd
dat DNB verantwoordelijk werd
voor het op peil houden van de
waarde van geld. In 1952 werd de
rol van toezichthouder op banken
geformaliseerd. Sinds 1999 valt
DNB onder het Europees Stelsel
van Centrale Banken en de ECB.
Terriërs gezocht
demissionair minister De Jager
aangekondigd. „De raad let mo
menteel alleen op de operationele
zaken van de bank, de kosten, bij
voorbeeld dat de bank zelf niet fail
liet gaat", schetst Boot de huidige
raad van commissarissen. Tot deze
week zat daar overigens onder an
deren ook prins Willem-Alexan-
der in, maar diens termijn van
vier jaar liep per 1 juli af
„De raad kent geen toetsing van
het beleid. Dat moet veranderen",
vindt Boot. „Als monetaire autori
teit ben je onafhankelijk. Als toe
zichthouder moet je verantwoor
ding afleggen. Intern aan de raad
van commissarissen, maar ook
naar buiten toe. De raad speelt ten
slotte ook een rol bij de benoe
ming van functionarissen. Hij gaat
niet alleen over het feit of het per
soneelsbeleid efficiënt is of het aan
tal koffiejuffrouwen per etage."
DNB is wettelijk gehouden aan
een strenge geheimhoudingsplicht
bij zowel het monetair beleid als
betalingsverkeer als bij de toe-
zichtsactiviteiten. Alleen op die
voorwaarden zijn de banken in
ons land ook bereid DNB inzicht
te geven in hun financiële reilen
en zeilen. Tenslotte moeten de
banken veel concurrentiegevoelige
informatie afstaan aan DNB. Daar
om is eveneens bij wet bepaald
dat deze informatie ook vertrouwe
lijk moet blijven.
Komt DNB, als de bank zijn beleid
voorlegt aan de Raad van Commis
sarissen, daardoor niet in een
vreemde spagaat terecht? Dat is
volgens Boot niet nodig. „Je moet
intern verantwoording afleggen
aan de raad over het beleid, maar
niet over individuele dossiers van
banken", zegt hij. „Het beleid van
DNB moet worden getoetst en
daar is een zwaardere invulling
van mogelijk, zonder dat je de ver
trouwelijkheid schaadt. Als je die
niet meer zou kunnen garanderen,
krijg je de informatie van de ban
ken niet meer. Er zit iets van een
spagaat in, maar het is een te ma
nagen spagaat."
Nout Wellink met op de achtergrond enke| v
door Aly Knol
ste plaats gekomen. „Er bestaat
een spanningsveld tussen mone
tair beleid en toezichthouden",
zegt Amoud Boot, hoogleraar Fi
nanciële Markten aan de Universi
teit van Amsterdam, maar ook lid
van de Bankraad van DNB, het
'klankbord' van de directie. „Bij
een monetaire autoriteit hoort een
soort wolligheid, het boven de par
tijen staan, als het ware Vader des
Vaderlands zijn. Maar als toezicht
houder moet je banken direct het
mes op de keel kunnen zetten. Dat
vergt veel meer concreetheid." Vol
gens Boot moet er een nieuwe in
richting van de organisatie van de
bank komen. „Je mag als directie
best wel wat behoudend optreden,
maar zorg dan dat er een handha-
vingsunit komt, zeg maar een 'poli
tieafdeling', waar terriërs in zit
ten." Ook de rol van de raad van
commissarissen zal aanzienlijk
moeten worden veranderd, heeft
'Er zit iets van een spagaat
in, maar het is een
te managen spagaat'
Met een deel van
de cultuur van
De Nederland
sche Bank zit
het wel snor.
De bank be
schikt over een collectie van ruim
1200 kwalitatief hoogstaande he
dendaagse kunstwerken. En met
dank aan een gift van DNB van
ruim 8o miljoen gulden mag de
Nederlandse staat zich eigenaar
noemen van Mondriaans Victory
Boogie Woogie.
De bank kent ook een rijke cul
tuur als het gaat om toezichthou
den. President Nout Wellink was
voorzitter van de Raad van Toe
zicht van het Nederlands Open
luchtmuseum. De tweede man
van de bank, directeur Henk Brou
wer, bekleedt dezelfde functie bij
het Amsterdams Historisch Mu
seum en topvrouw Joanne Keller-
mann zit in de raad die toezicht
houdt op de Nederlandse Opera.
Die cultuur bedoelde minister Jan
Kees de Jager van Financiën na
tuurlijk niet toen hij DNB deze
week om een 'plan van aanpak' en
een 'cultuuromslag' vroeg omdat
DNB hopeloos had gefaald. Waar
het sinds het rapport van de Com
missie Scheltema om gaat, is dat
de centrale bank van ons land niet
'daadkrachtig' genoeg is opgetre
den als toezichthouder in het deba
cle rond de failliet gegane bank
DSB. Die bank had nooit een ver
gunning mogen krijgen. Vervol
gens heeft DNB verzuimd 'zijn tan
den te laten zien'. Toen DNB vorig
jaar eindelijk wilde ingrijpen,
bleek het al te laat.
De rol van de centrale bank is de
laatste jaren flink veranderd. Van
oudsher was DNB de hoeder van
het Nederlandse monetaire beleid
en wijlen de gulden. Sinds de
komst van de euro en de oprich
ting van de Europese Centrale
Bank is DNB een flink deel van
zijn zeggenschap op dat gebied
kwijtgeraakt aan Frankfurt. De rol
als toezichthouder op de banken
in ons land, is daarmee op de eer-
Het gebouw van De Nederlandsche
Bank in Amsterdam. foto CPD
