- 1
schaken
43
dammen
SS
ÜK
1
SU
4
A
^Lfli
B
4
11
bridge
N
W O
Z
zaterdag 26 juni 2010
door Cor Jansen
De Duitser Ado Kraemer was
een van de bekendste en be
langrijkste schaakprobleem
componisten van de 20e eeuw.
Hij had een levenslange vriendschap met
zijn landgenoot Dr. Eric Zepler. Ze maak
ten ook samen problemen en schreven
prachtige probleemboeken. Schaakvriend
schappen komen meer voor, maar dit was
toch wel iets heel bijzonders. Zepler
(1898-1980) was een Jood en Kraemer
(1898-1972) lid van de NSDAP, een nazi! Ze
pler ontsnapte aan de nazihorden door in
1935 naar Engeland te vluchten. Daar bouw
de hij een schitterende carrière als weten
schapper op. Een afdeling van de universi
teit van Southampton is zelfs naar hem ge
noemd. Hun vriendschap is tot het einde
van hun leven blijven bestaan. Het kan
niet anders of Kraemers nazi-sympathieën
moeten maar zeer oppervlakkig zijn ge
weest. Hij was niettemin lid van de SA en
volgens sommige bronnen zelfs van de SS.
Het schijnt, dat ze tijdens de oorlog toch
nog contact met elkaar hebben gehad! In
elk geval ging hun schaakvriendschap na
de oorlog gewoon door en werd zelfs nog
geïntensiveerd. De twee boeken die ze
toen samen schreven, Problemkunst in 20.
Jahrhundert en lm Banne des Schachpro-
blems behoren tot de mooiste die op dit
gebied verschenen zijn. Vooral het laatste
boek is een goudmijn van schitterende
problemen. Het beleefde een derde druk,
voor een schaakboek iets uitzonderlijks.
Kraemer heeft weinig last gehad van zijn
besmet verleden. Waarschijnlijk heeft zijn
vriendschap met Zepler daartoe bijgedra
gen. Toen hij kort na de oorlog meedeed
aan een door de KNSB uitgeschreven pro
bleemwedstrijd, werd zijn bijdrage echter
wel geweigerd wegens zijn na-
zi-sympathiën! Kraemer en Zepler waren
ondanks hun gemeenschappelijke harts
tocht voor het schaakspel toch twee ver
schillende componisten. Hun beroepsbe
zigheden weerspiegelden zich als het ware
in hun schaakwerk! Kraemer had een ho
ge functie in de wijnbouw als directeur
van een overheidsinstelling en Zepler was
puur wetenschapper. Kraemer maakte
meer frivole, smakelijke en soms sensatio
nele problemen. Ze waren, meer dan bij
Zepler, op het doorsnee schaakpubliek ge
richt. Zeplers creaties waren bijna altijd
van een verstilde mathematische schoon
heid. Maar ook hij had zijn 'zwakke mo
menten'! Kraemer en Zepler, Basler Na-
door Daaf Kasse
chrichten., 1950. Stelling: Wit: Kb2, DC3,
Pe2, Pg3, Lhs, pionnen op a3, d3. Zwart:
Kdi, Da8, Pe4, Pe8, Ld7, Lei, Tb8, Tg6, pion
nen op a4, b3, c6, d2, ds, f2, g2.
Zie diagram.
De opgave luidt: Wit aan zet geeft mat in
drie zetten. Een stelling waar sommige par
tijspelers van gruwen. Men kan er echter
van verzekerd zijn, dat er geen enkel over
bodig stuk op het bord staat. Het is dus, in
probleemtermen, een economisch verant
woorde stelling. Dat was bij Kraemer en
Zepler altijd een absolute zekerheid. Het
thema dat in dit probleem aan de orde is,
kan nu eenmaal niet met weinig stukken
uitgebeeld worden. Waar gaat het om? Wit
wil aftrekmat geven met Pe2, maar zijn ei
gen dame op C3 staat in de weg. Die wordt
op sensationele manier opgeruimd.
ï.Kai! Dreigt Db2-Dbi mat. 1...PXC3 De eni
ge manier om dat te pareren. (i...b2+
2.Dxb2 Txb2 3.PC3+ mat.) 2.Kb2ü Even op
adem komen! Wat gebeurt hier? Ongelofe
lijk. De koning keert meteen terug. Mat op
de volgende zet is onvermijdelijk, met
Pxc3, Pc3 of na 2... Pxe2 met 3.Lxe2. De be
doeling was dus om het overbodige, of ei
genlijk schadelijke eigen stuk, de dame
van C3, te doen verdwijnen.
M
msê
m
Él
m
Van de acht nog levende ex-we
reldkampioenen zijn er nog ze
ven actief De oudste, Slawa
Sjtsjogoljev, maakte onlangs
zijn transfer naar ereklasser Volendam be
kend. Daar wordt hij ploeggenoot van
Alexander Georgiev, die eindelijk door
een Nederlandse club is gestrikt.
Ook een van de twee Nederlanders in dit
illustere gezelschap, Ton Sijbrands, kwam
met opmerkelijk nieuws. Hij gaat na een
jaar afwezigheid weer competitie spelen
bij het Amersfoortse ADG. Harm Wiers-
ma, Guntis Valneris en Anatoli Gantwarg
blijven voor zover bekend hun team
trouw. Wat Aleksej Tsjizjov gaat doen is
op dit moment nog niet bekend. De Rus
met de meeste wereldtitels achter zijn
naam kwam het afgelopen seizoen maar
spaarzaam in actie en heeft het naar ver
luidt druk met het trainen van Chinese
dammers. De enige oud-wereldkampioen
van wie we al jaren niets meer vernomen
hebben is Alexander Dibman. Sinds 1999
is het stil rond de door psychische proble
men geplaagde Rus.
Alexander Baljakin kan inmiddels worden
beschouwd als de beste speler die nooit
wereldkampioen werd. De Arnhemmer
lijkt met het klimmen van de jaren steeds
sterker te worden. Vorige week meldde ik
dat hij het sterk bezette toernooi van Sa-
lou gewonnen had en inmiddels heeft de
Nederlandse kampioen er weer een prijs
bij. In Praag haalde hij evenals zeven ande
re spelers tien uit zeven, maar zijn tegen
standers waren gemiddeld sterker. In zijn
huidige vorm lijkt Baljakin de strijd met
Schwarzman en Georgiev op mondiaal ni
veau aan te kunnen, maar de vraag is of
dat er dit jaar nog van komt.
Uit de vijf winstpartijen die Baljakin in
de Spaanse badplaats liet aantekenen se
lecteerde ik de Keiler-partij tegen een Rus
sische veteraan.
Alexander Baljakin - Alexander Rats:
1.33-29 17-22 2.39-33 n-17 3.44-39 6-11
4.50-441-6 5.31-26 16-21 6:32-28 19-23
7.28x1914x23 8.35-30 10-14 9.30-24 5-10
10.37-31 20-25 1124-2015x2412.29x20
22-2713.31x2217x28 14.26x1712x21
15.33x22 18x2716.20-15 8-1217.40-35 14-19
18.34-30 25x3419.39x30 10-14 20.44-39
12-18 21.45-40 7-12 22.40-3411-17 23.41-37
6-1124.38-33 Deze positie is volgens Tur
bo Dambase al meer dan twintig keer
voorgekomen, onder meer in een partij
uit 2005 tussen Arjo Kousemaker en Mar
tij n Rentmeester. Wit, die de rechterkant
van het bord controleert, hoopt dat zwart
zich te pletter loopt tegen zijn solide ver-
dedigingsblok. 21-26 25.33-29 2-7 26.39-33
17-2127.43-38 11-16 28.47-413-8 29.30-25
18-22?! Tot twee keer toe verzuimt zwart
de ruil 27-31 te nemen, die hem lucht had
kunnen verschaffen. Ik kan me zo voor
stellen dat Baljakin hier niet ongelukkig
mee was! 30.29x18 12x23 31-33-29 8-12
32.29x18 12x23 33.34-30 7-12? Deze zet is
niet zo handig. Logischer is een opbouw
met 13-18 en 9-13. 34.38-33! Omdat 13-18
verhinderd is door 33-28 en 23-28 33-29!
ook dubieus is raakt zwart in de proble
men. Een alternatief voor zijn volgende
zet is 12-17, waarop wit met 37-31 26x37
42x31 de omsingeling gaande houdt. 12-18
35.49-43! (zie diagram23-28? Zwart heeft
ongetwijfeld voor deze zet gekozen omdat
de opsluiting na 27-3136x27 22x3141-36!
23-28 (21-27 30-24! 19x30 35x24! is nog
slechter) 33x22 18x27 niet zonder gevaar is.
Maar de tekstzet verliest op slag door een
combinatie. 36.25-20! 14x34 37.42-38
28x39 38.38-33 39x28 39.37-31 26x37
40.41x3 27-32 41.3x26 32-38 42.43x32
34-39 43.26-42 18-23 Taaier is 39-44 32-28
22x33 42x7, al zal wit dankzij de beheer
sing van de lange lijn (schijf 46!) uiteinde
lijk wel gaan winnen. 44.42-26 13-19
45.35-30! en zwart gaf het op.
mmHEnBNMmnnnnBHHBHHn
door Ruud van den Bergh
Naast het maandblad Bridge,
waarover ik vorige week
schreef, mag ook het maanblad
'Bridge Beter' tot de betere uit
gaven over bridge worden gerekend. Wel
iswaar verschilt het inhoudelijk aanzien
lijk van het maandblad Bridge, maar de ge
wone clubbridger die van bridge zijn hob
by heeft gemaakt beleeft er veel plezier
aan. De uitgever van Bridge Beter staat
ook bekend om zijn jaarlijkse bridgekalen-
der die uniek is.
In september keert deze bridgerubriek
weer terug na een zomerstop. Daarom
een heel mooi spel zie diagram) dat in
een Amerikaanse parencompetitie werd
gespeeld en stof genoeg biedt om er de ko
mende zomermaanden van te genieten.
Een normaal biedverloop was: noord
opende iSA na drie keer pas. Zuid bood
harten als transfer voor schoppen en het
contract werd 4Sch te spelen door noord.
Oost moest dus uitkomen en deed dat
met klaveren of harten en dan was er
voor de leider geen vuiltje aan de lucht.
Twee ruitens konden uit zuid weg op de
harten van noord zodat slechts een ruiten
en een troefslag verloren gingen. 4Sch+i.
Maar er waren ook zuidspelers die de Mui
derberg-conventie in hun biedsysteem
hadden. Zij openden het bieden met 2Sch
en dat betekende dat het vier schoppen
contract in de zuidhand kwam.
Als noord het contract speelde had oost
geen enkele reden met ruiten uit te ko
men, maar nu zuid het contract moest
spelen had west wel reden met ruiten te
beginnen. West incasseerde ruitenaas en
-heer en speelde een kleine ruiten na
voor de vrouw van oost. Die bracht har
ten voor de vrouw in de dummy en toen
men ging troeftrekken ging er nog een
troefslag verloren en sukkelde 4Sch één
down. Als oost klaveren had nagespeeld
was het niet anders gegaan.
De commentator legt uit dat door het har-
tennaspel van oost in de vierde slag het
contract toch gemaakt had kunnen wor
den. In de vijfde slag had een harten in
zuid moeten worden getroefd. Dan met
klaveren oversteken naar de dummy om
weer een harten te troeven. Daarna weer
met klaveren oversteken naar de dummy
en ook de laatste harten van noord troe
ven.
Op klaverenaas zou de laatste ruiten van
de dummy kunnen verdwijnen en dan
zou dit over zijn:
H92
*V7
B83
id
V
WkM
*8 I
4 AIO
-
*V
Als klaverenvrouw nu wordt gespeeld
moet west troeven. Doet hij dat met de
boer dan wordt in de dummy met de
heer overgetroefd en worden de laatste
twee slagen met een schoppensnit ge
maakt. Als west laag troeft kan in de dum
my met de negen worden overgetroefd.
Schoppenheer en schoppenaas zorgen
dan voor de ontbrekende slagen.
OK, op deze manier is 4Sch te maken,
maar heeft de leider nog steeds geen over
slag die wel gehaald werd als noord het
contract speelde en oost moest uitkomen.
Hier werkte de Muiderberg-conventie na
delig. Want zonder deze conventie werd
4Sch+i gemaakt door NZ en met de con
ventie ging men down of werd het con
tract precies gemaakt
H92
AHV7
B1095
hb
B83
10842
AH4
954
4 V7
B953
V82
8762
A19654
6
763
AV103
Oost gever, Noord en Zuid kwetsbaar
