Giro de Picnic
rockfestival Sas
Oog ver war ring en
zinsverblinding
agenda
maandag 21 juni 2010
Zet uw foto in het album
www.pzc.nl/foto
Theatergroep Hilaria, die op de
kruising Helleweg/Stoofweg bij
Renesse in het hoge gras de voor-
stelling-in-wording Fata Morgana
opvoerde. Laat dat in-wording
trouwens maar zitten. Getuige de
vele lachsalvo's kunnen theaterma
kers Rob Bij mans en Rob Strenger
nu al on route. Willem van Gogh,
familie van Vincent, voerde bij de
picknickplek Uw Tien Geboden
het publiek mee naar Au vers. Naar
het landschap dat zo bepalend was
voor de schilder Van Gogh, zoals
het landschap ook zo cruciaal is
voor het festival Giro de Picnic.
Jaap Verseput later, verwijzend
naar zijn eigen schuur en Recrea
tieboerderij Van Langeraad in
Kerkwerve, waar Elastic Jargon, op
treedt: „Wat is hier nu eigenlijk?
Helemaal niks. Kale ruimte, wat
hout. Maar dit is precies wat ik
zoek."
Ondanks de 'k..wedstrijd' brachten de Bazzookas een ode aan het Neder
lands elftal. Ook de regen kon hun feestje niet verstoren, foto Huib de Jonge
Als je een roman van meer dan 1700 bladzij
den gaat lezen, dan weet je tamelijk precies
waar je moet beginnen. Aan het begin.
Maar als je later iets verstandigs of onver
standigs over die roman zou moeten zeggen, dan weet
je dat helemaal niet meer. Zoveel personages, zoveel
thema's zijn dan de revue gepasseerd, dat het één gro
te kluwen is geworden, met tientallen losse eindjes
die allemaal het goede begin zouden kunnen zijn. Eén
constante is er wel: de man zonder eigenschappen,
een zekere Ulrich. Hij is - misschien wel tegen zijn
zin, op aandringen van zijn vader - toegevoegd als se
cretaris aan de 'Parallelaktion'. Een comité is dat, een
grote vaderlandslievende actie' om alvast het 70-jarige
regeringsjubileum van keizer Franz Josef in 1918 voor
te bereiden (de man zou in 1916 sterven).
Het is verleidelijk om die 'man zonder eigenschappen'
toch een aantal eigenschappen toe te dichten. Cy
nisch, lui, wellustig, kil, berekenend, tartend... nee,
stop maar. Robert Musil, de schrijver.van 'Der Mann
ohne Eigenschaften' kan het beter uitleggen. Zoals de
mensen realiteitszin kunnen hebben (ze worden zelfs
geacht die te hebben), zo had Ulrich 'mogelijkheids
zin' schrijft hij. Heel het boek door is Ulrich bezig met
overpeinzingen en relativeringen, met het bedenken
van alternatieven en het formuleren van het nog
nooit gedachte. En dat maakt hem natuurlijk niet po
pulair bij zijn tegenspelers in het boek, allemaal geflip
te maar wel keurig in de (geflipte) maatschappelijke
pas lopende personages. Voor ons wordt het boek één
grote, inclusieve satire.
Veel lezers heeft Musil tijdens zijn leven niet gehad.
(Bij zijn begrafenis liepen er acht mensen achter zijn
kist, van welke grote geest hadden we dat ook al ge
hoord?) Dat stak hem, hij haatte successchrijvers zoals
Thomas Mann. Maar hij wist zelf ook de verklaring:
hij schreef voor mensen die er (nog) niet waren.
("Thomas Mann und ahnliche schreiben für die Men-
schen, die da sind; ich schreibe fur Menschen, die
nicht da sind.", een aantekening uit zijn dagboek, nota
bene neergepend op de ochtend van zijn sterfdag.)
Margriet de Moor heeft in haar bijdrage aan de reeks
'Het beslissende boek' van de NRC (op 1 juni 2001)
ook een interessante observatie. 'Zijn proza gedraagt
zich als poëzie. Proza wijst ons erop dat de feiten, de
dingen, de levens van de mensen, uitgebreider, gecom
pliceerder zijn dan we denken. Musil zegt: het is an
ders, de dingen zijn anders dan we denken. Dat vind
ik een eigenschap van poëzie.'
Verderop legt ze uit, dat de personages van Musil zich
krankzinnig gedragen zonder dat dat wordt verklaard
uit trauma's of fobieën. „Psychologie kan in een kunst
werk heel storend zijn, omdat het wat ik de poëzie
noem, doorbreekt."
Genoeg om te beseffen, dat je voor een moeilijke taak
staat als je zo'n roman dan voor toneel wilt bewerken.
Je moet het irrationele pakken, het nog niet bestaande
voelbaar maken, het poëtische laten klinken, het geflip
te aantonen en het andere laten kiemen. Guy Cassiers
heeft dat met zijn Antwerpse gezelschap Het Toneel
huis geprobeerd en hij is daar op een adembenemend
mooie, spannende en intrigerende manier in geslaagd.
Verwacht niet, dat 'De man zonder eigenschappen' er
toegankelijker van wordt; het blijft een (poëtisch?)
raadsel wat je van die woordenvloed moet denken. Vi
sueel is de voorstelling een pareltje. Cassiers gebruikt
'Het laatste avondmaal' van Da Vinei en 'De Intocht
van Christus in Brussel' van Ensor als metaforen voor
een tijd en een maatschappij in verval. Op allerlei ma
nieren komen elementen en details van die twee wer
ken in oogverwarrende en zinsverblindende vormen
terug in het toneelbeeld, scheppen daar geveinsde or
de die overgaat in onrust en chaos. Muziek is ook een
wezenlijk deel van de voorstelling. Pianist Johan Bos-
sers speelt live op het podium motieven uit het werk
van Wagner, de man die zich muzikaal intens heeft be
ziggehouden met het thema dat Musil op zijn manier
in woorden probeert te vatten. Het thema van de 'Göt-
terdammerung', het pijnlijke verlies van vanzelfspre
kende zekerheden en duidelijke samenhangen.
'De man zonder eigenschappen' is een cadeau om het
seizoen mee af te sluiten.
door Willem Nijssen
9
De complete agenda vindt u op
onze website.
OP PAD
Neeltje Jans
Expositie Watercanon over de 25 meest
kenmerkende gebeurtenissen uit de Ne
derlandse watergeschiedenis.
Deltapark, 10.00-17.00 uur.
FILMS
GOES
Merral, De Gelukkige Huisvrouw: 20 uur;
Prince of Persia: 20 uur; Sex and the City
2: 20 uur; The A-Team: 20 uur.
VLISSINGEN
CineCity,
De Gelukkige Huisvrouw: 13.45 en 19.00
uur; Killers: 14.00 en 19.15 uur; Letters
to Julliet: 13.30,16.15,19.00 en 22.00
uur; Prince of Persia: 13.45, 16.15, 19.15
en 22.00 uur; Robin Hood: 16.00 en
21.30 uur; Sex and the City 2: 13.30,
16.00, 19.00 en 21.30 uur; She's out of
My League: 16.30 en 21.45 uur; Sneak:
22.00 uur; StreetDance (3D): 14.00,
16.30 en 19.15 uur; The A-Team: 13.30,
16.15, 19.00 en 21.45 uur.
UIT-ACENDA
De complete agenda van de Zeeuw
se theaters en bioscopen is te vinden
op www.pzc.nl/uit.
STUUR UW TIPS NAAR redactie@pzc.nl
OOSTBURG
Ledeltheater,
Lourdes: 20.30 uur.
MIDDELBURG
Schuttershof,
Nowhere Boy: 20.00 uur.
J!
foto Ronald den Dekker
