veranderde Miami voorgoed
ii spectrum
Zaterdag 19 juni 2010
Amerikaanse soldaten helpen Cubaanse vluchtelingen die aankomen in Key West.
foto's GPD/AP
de vijf mannen politiek asiel aangeboden
door Peru, hoewel Castro op hoge toon eis
te dat ze uitgeleverd zouden worden. Al
snel kwamen er geruchten op gang dat de
Cubaanse bewakers voor de ambassade
hun post hadden verlaten.
Binnen vier dagen hadden 10.000 Cuba
nen zich verschanst op het ambassadeter
rein. De omstandigheden waren erbarme
lijk. Er waren geen sanitaire voorzienin
gen, geen slaapplaatsen en te weinig eten
en drinken.
De Amerikaanse president Jimmy Carter
riep Havana op om de 'vrijheidslievende
Cubanen' op het ambassadeterrein naar de
VS te laten vertrekken. Castro ging over
tot een list. „Ik ga mijn toilet doortrek
ken", zou hij tegen zijn broer Raoul heb
ben gezegd.
Cuba zou de gelegenheid aangrijpen om
'onwelgevallige elementen' - dissidenten,
criminelen, mentaal zieken, homoseksue
len - te exporteren naar Amerika.
Castro liet aan de Cubaanse gemeenschap
in Miami weten dat ze hun familie en
vrienden konden ophalen in Mariel, de ha
ven die het dichtst bij de VS ligt. Eind april
kwamen de eerste 'vrijheidsboten' aan. Sa
men rfïet de vluchtelingen werden de cri
minelen aan boord geduwd. De Ameri-
.kaanse kapiteins hadden geen keus: ze
moesten mee. „We hebben ze niet nodig",
verklaarde Castro in een toespraak over de
vertrekkende Cubanen. In de pers werden
de vluchtelingen aangeduid als yanquis
(yankees), lumpens (uitvreters), delincuen-
tes (delinquenten) enJlojos (luiaards).
Medio mei verkondigde president Carter
dat Amerika geen vluchtelingen meer zou
opnemen, maar Castro trok zich daar niets
van aan. De exodus zou uiteindelijk voort
duren tot 31 oktober 1980.
„Natuurlijk zaten er vreemde figuren tus
sen", zegt Mirta Ojito, een gelauwerde
ex-journaliste van de New York Times, die
als 16-jarig meisje Cuba verliet op de door
haar oom in Miami gecharterde vissers
boot Mahana (Morgen). „Er waren alleen
staande mannen aan boord, soms zonder
schoenen en met de gevangeniskleren nog
aan, soms met geschoren hoofden en met
een verwilderde blik in de ogen. Maar dat
was hoogstens 10 procent. De grote meer
derheid van de vluchtelingen bestond uit
gewone, hardwerkende mensen die een be
tere toekomst wilden."
De ouders van Ojito droomden al jaren
van een vertrek naar de VS. Ze waren geen
dissidenten, maar konden zich als gelovige
katholieken ook niet vinden in de steeds
opdringerige communistische heilsleer
van Castro. Amerika was het beloofde
land, een plaats waar 'niemand je ziel kon
afpakken'. „Mijn ouders twijfelden geen
moment toen de mogelijkheid van Mariel
zich voordeed."
Ojito, die een boek schreef over de exodus,
kreeg weinig mee van de enorme proble
men die de intocht van de vluchtelingen
veroorzaakte. In Miami steeg de werkloos
heid van 5,7 procent naar 13 procent. Tien
duizenden mensen leefden in tentenkam
pen. Scholen en ziekenhuizen bezweken
onder de toestroom. Hetzelfde gold voor
de gevangenissen. Binnen zes maanden be
stond een kwart van de gevangenispopula
tie uit Marielito's.
„Wij waren veel te druk om onze weg te
vinden in Amerika", zegt Ojito, wier vader
uiteindelijk aan de slag ging als chauffeur.
„We moesten de taal leren, een huis zoe
ken, een auto kopen. Ik heb me nooit on
welkom gevoeld."
Ojito merkte wel dat veel Cubanen begon
nen te verzwijgen dat ze via Mariel waren
binnengekomen. De angst om voor crimi
neel te worden aangezien, nam alleen
maar toe met de première in 1983 van de
film Scarface, het uiterst gewelddadige ver
haal over de opkomst en ondergang van
Tony Montana, een gangster die dankzij
Mariel Amerika binnenkwam. „Ik wist on
middellijk: dit is verschrikkelijk voor ons",
zegt Ojito. „De film droeg bij aan het stig
ma dat alle Marielito's criminelen waren."
Charlie Seraydar, een gepensioneerde re
chercheur uit Miami Beach, kijkt daar heel
anders tegenaan. „Voor mij was Scarface
geen speelfilm, maar een documentaire.
Types als Tony Montana waren heel nor
maal. Geweld was de enige taal die ze be
grepen. Daar kwamen wij als politieagen
ten al snel achter. Het was oorlog."
De politie van Miami Beach keek in eerste
instantie hulpeloos toe bij de geweldsex
plosie. Het strafrechtelijke systeem kwam
muurvast te zitten door de toename van
het aantal zaken.
„Soms arresteerden we 's nachts iemand
en dan stond hij de volgende ochtend al
weer op straat", zegt Seraydar. „We kon
den er niets tegen doen." Uitzonderlijke
omstandigheden vroegen om uitzonderlij
ke maatregelen. Na een paar maanden kre
gen Seraydar en zijn collega's te horen dat
de straten schoon geveegd moesten wor
den. Alle middelen waren geoorloofd. In
de media waren toen al spectaculaire ver
halen verschenen over de 'toeristische
moordhoofdstad' en de 'totale oorlog op
de straten van Miami Beach'. „We kregen
te horen dat internal affairs (de politieafde
ling die toeziet op de interne gedragsre
gels, red.) voorlopig met vakantie zou
zijn", zegt Seraydar. „Het kwam erop neer
dat we onze gang konden gaan." De politie
besloot hard terug te slaan. Criminelen die
al vaker waren gearresteerd, werden bij
een nieuw misdrijf meedogenloos in el
kaar geslagen en gedumpt langs de kant
van de weg. „Ik heb er nooit spijt van ge
had", zegt Seraydar. „Ik moest de bevol
king beschermen en dat heb ik gedaan.
Die gasten hadden de gewoonte om de vin
gers van slachtoffers af te knippen om zo
ringen te stelen. Als ik er dan één tegen
kwam met een snoeischaar in z'n broek,
ging ik geen vragen meer stellen. Dan zorg
den wij er voor dat zo iemand zich nooit
meer in Miami Beach liet zien. Zo hadden
we het niet geleerd op de politieacademie,
maar een andere optie was er niet. Het
was een noodtoestand."
Mirta Ojito, tegenwoordig hoogleraar jour-
nalfstiek, meent dat alle verhalen over het
geweld en de criminaliteit verhullen dat er
ook heel veel goed is gegaan. Uiteindelijk
moesten er in een kort tijdbestek zeker
125.000 immigranten worden opgevangen.
„De overgrote meerderheid is gewoon op
gegaan in de Amerikaanse samenleving en
heeft bijgedragen aan het succes van
Miami. Castro wilde zijn eigen volk wijs
maken dat alleen paria's Cuba verlieten.
Helaas is hij er in geslaagd ons ook in Ame
rika met dat stigma op te zadelen. Het is
onrechtvaardig. Voor mij en de meeste an
dere vluchtelingen was de exodus van Ma
riel een geweldig succesverhaal."
reageren?
spectrum@wegener.nl
VERENIGDE STATÉN
FLORIDA
Miami
CUBA
