spectrum 6
In de ban van
de kunstroof
Zaterdag 19 juni 2010
Rudy Pieters is in de ban
van De Rechtvaardige
Rechters. De oud-journa
list van De Gentenaar en
De Morgen die sinds 2007 een bu
reau voor cultuurmarketing runt,
is niet de enige. Het in 1934 gesto
len en nooit teruggevonden zijpa
neel van het Lam Gods leidt nog
steeds bij tijd en wijle tot veel ru
moer in Gent en wijde omgeving.
Pieters houdt het vuurtje elke eer
ste zondag van de maand bran
dend met een Van Eyck Ver
mist-wandeling. De eerstvolgende
is zondag 4 juli.
Zes jaar geleden is Pieters al met
zijn wandelingen begonnen ter
promotie van zijn boek over de
verdwijning van De Rechtvaardi
ge Rechters, 'De wraak van het
Lam Gods'.
Dat was tijdens de Gentse Fees
ten. „Mensen vroegen nadien of ik
ermee wilde doorgaan, eerst enkel
met de Gentse Feesten." De be
langstelling is onverkort groot en
dat verbaast Pieters niets. „Het ver
haal speelt zich af in dezelfde
sfeer als het boek Da Vinci Code
van Dan Brown, op het raakvlak
van kerk en misdaad. Het is onge
looflijk mysterieus. Je ziet mon
den openvallen van verbazing, als
ik het vertel. Het verhaal is ge
knipt voor een film onder regie
van Steven Spielberg."
Het zijpaneel De Rechtvaardige
Rechters verdween in de nacht
van 10 op 11 april 1934 met de la
ter, na een tip, in Brussel terugge
vonden afbeelding van Sint-Jan de
Doper. Wisselagent annex koster
Arsène Goedertier zou hetzelfde
jaar op zijn sterfbed aan zijn advo
caat hebben verklaard: 'Alleen ik
weet waar De Rechtvaardige Rech
ters is'. In zijn bureau lagen afper-
singsbrieven, maar een aanwij
zing voor een vindplaats ontbrak.
De fantasie laat zich om minder
prikkelen.
„Ik ben Gentenaar, dat helpt", ver
klaart Pieters zijn fascinatie voor
de beruchte kunstroof. „Als kind
hoorde ik erover van mijn ouders,
telkens als wij langs de Sint-Baafs
liepen. Ook dat er een voormalige
koster bij betrokken was." Hij be
twijfelt of het mysterie rond De
Rechtvaardige Rechters ooit
wordt opgelost. „Met de tijd
wordt de kans steeds kleiner. Het
politie-onderzoek is destijds zo
slecht uitgevoerd dat iedereen ge
lijk heeft. Er is alles aangedaan om
de dader of daders niet te vinden."
De meest voor de hand liggende
theorie is volgens Pieters dat het
zijpaneel zich nog in de Sint Baafs-
kathedraal bevindt. „In de jaren
negentig is in de kerk nog met
hoogtechnologisch materiaal ge
zocht, zonder resultaat. Maar de
Sint Baafs is zo groot. Er zijn plek
ken in de kathedraal waar in geen
honderd jaar mensen zijn ge
weest"
Van Eyck Vermist-wandelingen,
7,50 euro per persoon, zes euro
per persoon voor groepen van zes
betalende personen, gratis tot en
met twaalf jaar, duur twee uur,
vertrekpunt bij standbeeld gebroe
ders Van Eyck, meer informatie
www.mercatcentral.com/
vaneyekvermisthtm
Hugo van der Velden, hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Harvard Universiteit, bestudeert een paneel van
van Lams Gods-opdrachtgever Ludocus Vijd.
Een zijdeur van de Sint-Baafskathedraal in Gent gaat open. 'Naar
binnen', gebaart Anneke van Grevenstein. Ze sluit snel af. Ons
wacht nog een deur met een cijfercode. En dan staan we in het
'heilige der heiligen', de Doopkapel van de Sint-Baafskathedraal.
door Harmen van der Werf
Het Lam Gods, één van de be
roemdste kunstschatten van
België, is binnen handbe
reik. Toeristen drukken hun
neus tegen het glas en ne
men fotos, ook al is het Lam Gods gedeel
telijk onttakeld. Het meesterwerk van de
gebroeders Hugo en Jan van Eyck, ge
maakt tussen 1425 en 1432, moet van tijd
tot tijd van stof worden ontdaan. Waar no
dig wordt ook loszittende verf vastgezet.
Dat gebeurt de komende maanden.
De 24 panelen waaruit het Lam Gods is op
gebouwd, komen één voor één aan de
beurt. De werkzaamheden vinden plaats
onder het oog van de honderden toeschou
wers die wekelijks speciaal voor het drie
luik naar Gent komen. Dat het ruim 550
jaar oude kunstwerk daarvoor uit elkaar
moet worden gehaald, maakt een bezoek
alleen maar aantrekkelijker. Er gebeurt ten
minste iets achter het glas.
Het Lam Gods komt tot leven onder de
handen van de 'afstoffers'. En in de kapel
waar het kunstwerk hangt, is dagelijks een
selecte groep onderzoekers actief Anneke
van Grevenstein, hoogleraar praktijk van
conservering en restauratie aan de Univer
siteit van Amsterdam, is één van die onder
zoekers. Zij maken van de schoonmaak
beurt gebruik om het veelluik van de ge
broeders Van Eyck grondig te bestuderen
met de modernste technieken.
De Nederlandse Organisatie voor Weten
schappelijk Onderzoek (NWO) heeft
172.000 euro van de Amerikaanse Getty
Foundation gekregen voor dit onderzoek.
Wetenschappers uit tal van vakgebieden
zijn erbij betrokken; kunsthistorici, restau
ratoren, computerdeskundigen, scheikun
digen en andere natuurwetenschappers.
Met als doel het Lam Gods voor komende
generaties veilig te stellen.
Het Lam Gods dient als voorbeeld. Veel
schilderwerken die tussen de twaalfde en
zeventiende eeuw zijn gemaakt, hebben
geen doek, maar hout als ondergrond. De
gebroeders Van Eyck gebruikten één centi
meter dik eikenhout. Dat is zeker geen soe-
