io I afrikaans
beeldradio
swe
lokfilm
Afrikaners hopen
dat Oranje ver
komt op het WK
voetbal. Dat is
alleen maar goed
voor het Afrikaans
Die taal dreigt te
verdwijnen door
het Engels.
vrijdag 18 juni 2010
'Dit is ons taal, ons
door Niek Opten
Duidelijk Neder
lands met een ac
cent dat een krui
sing lijkt tussen
Vlaams en En
gels, met zo nu
en dan een woord dat grappig
klinkt, maar waarvan je je afvraagt
of dat wel helemaal correct Neder
lands is.
Zo ongeveer praat Petrus van Ee-
den (52), een Afrikaner die zestien
jaar in Nederland woont. Hij is
een geboren Zuid-Afrikaan en zet
zich met ziel en zaligheid in voor
het behoud van zijn moedertaal,
het Afrikaans. Het leidde in 1995
tot het omvangrijke Afrikaans
hoort by Nederland - ons Afrikaan
se taalverdriet. Daarin schrijft hij:
'Dit is ook óns taal, ons moeder
taal. Ons het óók reg daarop. Ons
is deel daarvan.' Van Eeden: „Het
is mijn cultuur, mijn erfenis. Het
doet mij groot verdriet dat men
sen die taal afschrijven."
Want dat is wat zich sinds een jaar
of vijftien, na afschaffing van de
apartheid, voltrekt in Zuid-Afrika.
Volgens de grondwet heeft het
land nu elf officiële talen, in de
praktijk telt alleen het Engels. „De
regering wil dat iedereen Engels
praat. Mensen die werken bij de
overheid, in het onderwijs of bij
de televisie; het Engels rukt enorm
op. Dat is overigens niet alleen spij
tig voor het Afrikaans, maar ook
voor al die andere talen die er nu
nog gesproken worden, zoals het
Zulu."
Het Afrikaans is de eerste taal van
de meeste blanken en kleurlingen.
De meeste zwarten, die met onge
veer 40 miljoen zo'n 80 procent
van de bevolking uitmaken, heb
ben echter een grote afkeer van
het Afrikaans. Het is voor hen de
taal die leidend was tijdens de
apartheid, de periode dat zij wer
den onderdrukt.
„Ik snap dat dat gevoelig ligt. Maar
ook tijdens de periode voor de
apartheid was Afrikaans de belang
rijkste taal. Als we honderd jaar ge
leden voor het Nederlands hadden
gekozen in plaats van het Afri
kaans, dan was 'die taal van de
blanke Zuid-Afrikanen' nu niet zo
weggezet. Dan hadden we veel
sterker gestaan in de strijd tegen
het Engels."
De keus tussen Afrikaans en Ne
derlands is gemaakt in 1904. Nadat
de van oorsprong Nederlandse
Boeren waren verslagen door de
Britten, hadden ze behoefte aan
een manier om hun eigenheid te
onderstrepen. Ze bestempelden
het Afrikaans tot hun officiële taal.
Niet het Nederlands. Niet ieder
een was daar tevreden over. Van
Eeden: „Mijn overgrootvader ac
cepteerde de Afrikaanse bijbelver
taling niet. 'Zo praat je niet tot
God', vond hij."
Het Afrikaans is door nog een an
dere oorzaak aan de verliezende
hand. „Er zijn nauwelijks boeken
en andere bronnen in het Afri
kaans, onze cultuurschat is klein",
vertelt Van Eeden.
Dat het Afrikaans ten onder dreigt
te gaan, merkte ook communicatie-
kundige Frank Jansen. Hij vroeg
'We hadden honderd jaar
geleden moet kiezen voor
het Nederlands'
zich eerder in een column af of Ne
derland het Afrikaans moet onder
steunen. Het leidde tot bijna vijf
honderd reacties uit Zuid-Afrika,
die alle pleitten voor ondersteu
ning, schrijft hij in het jongste
nummer van het taaiblad Onze
Taal. Hij pleit net als Van Eeden
voor steun door de Nederlandse
Taalunie.
Deze intergouvernementele organi
satie heeft daar echter tijd voor no
dig. „Wij zijn bereid iets te beteke
nen voor het Afrikaans, maar daar
zal de Zuid-Afrikaanse regering
mee moeten instemmen", zegt
Mare le Clercq van de Nederlandse
Taalunie. Momenteel wordt een
voorstel voorbereid. Te denken
valt aan samenwerking op het ge
bied van meertaligheid en hulp bij
toetsing en certificering.
Instandhouding of versterking van
het Afrikaans behoort duidelijk
niet tot de doelstellingen. „Dat is
een binnenlandse aangelegen
heid", zegt Le Clercq. „De negen
andere officiële talen in Zuid-Afri
ka worden ook overvleugeld door
het Engels. Dat is wrang, omdat
dat niet ten goede lijkt te komen
aan de integratie."
Een of andere vorm van erken
ning door de Taalunie zou voor
Van Eeden al een enorme opste
ker zijn. „Dat zorgt voor een goede
uitstraling." Dat is belangrijk, want
veel Afrikaners lijken de strijd op
te geven, valt de Nederlandse Afri
kaner op. Van Eeden hoopt dat
het nog goed komt met zijn moe
dertaal, maar hij heeft er een hard
hoofd in.
Hij wijst naar andere landen waar
ook meer talen worden gesproken.
„In Canada en België is de meerta
ligheid behouden. Ik zie dat in
Zuid-Afrika niet gebeuren."
