zeeland3
en handproblemen
PZC
'Alleen één
oudere man
probeerde
te helpen'
Ook de laatste snijder van Zeeuwse
paeremessen is nu met pensioen
Top Gear
www.pzc.nl/webwinkel
maandag 14 juni 2010
door Emile Calon
vonden. Ringrijden heeft iets
stoers, maar ik heb het zelf nooit
gedaan. Omdat ik het eng vond en
ook omdat ik geen vriendinnen
had die aan ringrijden deden. Als
je Zeeland eenmaal verlaten hebt,
ga je dat soort dingen meer waar
deren. Het ringrijden bestaat voor
mij uit een wereld die nooit veran
derd is en uit een groep mensen
die zich daar heel prettig bij voelt."
Tradities kunnen ook in een
nieuwe - moderne vorm
voortleven. Het Zeeuws
Kapje, hét accessoire voor Konin
ginnedag en het Girofeest van dit
jaar, was daar een voorbeeld van.
Scholiere Phine Lippe van Neha-
lennia in Middelburg heeft zich
voor haar profielwerkstuk kunst
op de klederdracht gestort. Ze
heeft zich verdiept in drachten in
verschillende culturen en er een fo
toserie over gemaakt: ze fotogra
feerde een klasgenote van Suri
naamse afkomst en een jongen in
Zeeuwse vrouwen dracht.
Phine raakte geïntrigeerd door de
reacties van mensen toen ze zelf -
in dracht - op de Markt stond om
babbelaars te verkopen. „Marok
kaanse vrouwen met hoofddoek
jes op waren geïnteresseerd in
mijn kleding. Ik heb besloten om
te onderzoeken wat we gemeen
schappelijk hebben. Ik wilde kij
ken wat er gebeurt als je stereo
typen doorbregkt. Wij hebben het
altijd over hoofddoekjes, maar die
droegen we zelf ook. Ik vind kle
derdracht iet'è sprookjesachtigs
hebben, met die kapjes."
Het is van belang nieuwe genera
ties te bereiken, om vaardigheden
te behouden en de zichtbaarheid
van onze tradities te verbeteren,
concludeerde gedeputeerde Harry
van Waveren.
Maar wat is nog echt Zeeuws?,
vroeg Leo Adriaanse van stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland zich af
„Wanneer wordt traditie het op
voeren van een toneelstukje voor
de toeristen? En hoort het niet bij
tradities dat ze ook weer verdwij
nen?"
Frans Dingemanse geeft uitleg over zijn paeremessen. Op de voorgrond de blokken buxushout waaruit de messen
worden gesneden. foto Willem Mieras
Hij is misschien wel de laat
ste die van het maken van
paeremessen zijn beroep
heeft gemaakt. En ook Frans Din
gemanse is daar inmiddels mee ge
stopt: hij heeft zichzelf met pen
sioen gestuurd. „Mensen die nu
nog boerenmessen maken, doen
dat voornamelijk uit vrijetijdsbe
steding. Ik heb het daadwerkelijk
als bron van inkomsten gedaan.
Daarvoor werkte ik als tekenleraar
op de CSW in Middelburg, ik heb
in 1997 ontslag genomen."
Het Zeeuwse boerenmes dreigt uit
te sterven. Natuurlijk is iedereen
zuinig op zijn eigen exemplaar,
maar veel nieuwe messen komen
er niet meer bij. Boeren zelf snij
den natuurlijk al jaren geen mes
sen meer. Wie nu nog een mes
wil, moet dat tweedehands kopen,
of op zoek gaan naar één van de
weinige mensen die er één willen
maken. En dat valt niet mee, voor
al niet nu ook Frans Dingemanse
de productie heeft stilgelegd.
Dingemanse heeft het snijden niet
van z'n vader geleerd. „Ik stond
een keer met een oud mesheft in
mijn handen en dacht: 'wat die
vent kon, dat kan ik ook'. Met
bloed, zweet en tranen heb ik het
geleerd, maar ik ben eerst begon
nen met een staalkaart te maken
van alle motieven die ik op de
oude motieven tegenkwam. Daar
na heb ik gewoon mijn eerste mes
gemaakt." Breed glimlachend: „F.n
dat is niet slecht van kwaliteit ge
worden; ik ben een Middeleeuwer.
Natuurlijk ben ik wel opgeleid tot
tekenleraar, ik ben niet zomaar het
eerste het beste boerenjongetje."
De messen van Dingemanse zijn
meesterwerkjes, veel fijner gesne
den dan de messen van zijn colle
ga's. „Ik heb me altijd afgevraagd
waarom de paeremessen uit de
twintigste eeuw nooit de kwaliteit
haalden van die uit de negentien
de eeuw. En ik denk dat ik het
weet: destijds bleven jongens met
kunstzinnig talent boerenjongens.
In de twintigste eeuw ging je, als
je talent had, een opleiding volgen
aan een academie bijvoorbeeld. Ik
kom zelf ook van een boerderij,
maar ik heb ook doorgeleerd."
middelburg - Nog steeds heeft ze
pijn aan haar arm, hoofd en rug.
En echt goed concentreren, dat is
ook nog steeds moeilijk voor de
25-jarige Middelburgse.
Precies drie weken geleden werd
ze op pinkstermaandag om 15.00
uur op het perron van het Middel
burgse station door een onbeken
de man mishandeld. Zij zat op een
bankje te wachten op de trein rich
ting de Randstad. Plotseling stond
hij voor haar en eiste dat hij haar
ov-kaart- mocht gebruiken. „Toen
ik verbaasd weigerde, schold hij
mij uit voor gierige, vuile, hoerige
Hollander en kreeg ik een serie
vuistslagen in mijn gezicht en op
mijn lichaam", aldus de jonge
vrouw, die anoniem wenst te blij
ven.
Hoe snel het allemaal gebeurde,
weet ze niet meer. „Na korte tijd
lag ik op de grond en werd ik ook
geschopt." Het lukte haar op te
staan, waarna hij doorging met
mishandelen. Zij pakte hem vast
omdat hij haar kleren probeerde te
scheuren. Wat haar verbijstert is
dat, op een oudere man na, nie
mand haar te hulp schoot of 112
belde. „Het was druk op het per
ron maar alleen die ene man deed
iets. Hij pakte die aanvaller vast
maar moest na korte tijd toch losla
ten." Uiteindelijk verdween de aan
valler, waarna drie Belgische meis
jes 112 belden en bij haar bleven
tot de politie arriveerde.
Het stoort haar nog steeds dat in
het politiebericht van die dag
stond dat omstanders haar te hulp
kwamen. „Dat deden ze echt niet.
Alleen die ene man, even." Nog
steeds vraagt zij zich af waarom
bijna iedereen zo passief bleef. „Er
stonden ook jonge jongens te kij
ken. Zelfs zij deden niets."
Afgelopen donderdag had ze voor
het eerst weer contact met de poli
tie. „Ik heb vaak gebeld maar
steeds was er iets en werd niet te
ruggebeld." Ook haar contract met
de Stichting tegen Zinloos Geweld
was zinloos, zo zegt ze cynisch.
„Ook zij zouden terugbellen. Nog
steeds niets gehoord."
'Tradities hebben alles te maken met culturele identiteit,
mensen willen zich ergens thuis voelen, en dat hangt samen
met een plek, maar ook met gedeelde herinneringen'
procent van de Zeeuwen die iets met tradities
doen, vinden dat tradities bij Zeeland horen. Ineke Stroucken, Nederlands centrum voor volkscultuur
lende disciplines. Die specialisatie
heeft zijn vruchten afgeworpen.
Van Not: „Het aanbod werd zo
groot dat het revalidatiecentrum
het niet meer aankon. Er komen
mensen uit West-Brabant en ook
patiënten die ons via internet we
ten te vinden. Mensen zijn altijd
bang dat privéklinieken ten koste
gaan van ziekenhuizen, maar dit
kan elkaar versterken."
Artsen weten vaak niet wat ze met
hand- en polsklachten aan moe
ten, zegt Van Not. Vooral niet met
die klachten waar geen operatie
aan te pas hoeft te komen. „Als je
op je pols valt en pijnklachten
houdt, wordt er vaak niet zo veel
mee gedaan." Het gevolg kan zijn
dat er blijvende schade ontstaat.
„Die patiënten kunnen nu voor
diagnose en behandeling terecht
in het nieuwe centrum, net als pa
tiënten met reuma, artrose en rsi."
Het Zeeuws Hand- en Polscen
trum wil uitgroeien tot een kennis
instituut op het gebied van polsen
en handen. Er valt nog veel missie
werk te verrichten, zegt Van Not.
„Op afdelingen spoedeisende hulp
zijn het vooral jonge artsen die de
scepter dragen, terwijl de diagnose
moeilijk te stellen is. Het wordt
dan vaak een gevecht om de pa
tiënt tussen orthopeden en plas
tisch chirurgen. Wij hopen door
missers te bestuderen te kunnen
bijdragen aan verbetering. Handen
zijn delicate instrumenten, die vra
gen bijzondere kennis en zorg."
3 dvd's
Geniet nu van het allerbeste van Top Gear! Deze
unieke set van drie dvd's zit vol humor op vier wielen,
automaniakale grappen en slimme snelheidsduivels
uit 's werelds beste autoprogramma. Voorzien van het
sarcastische en typisch Engelse commentaar van de
presentatoren waarmee ze elkaar niet sparen.
Engels gesproken, Nederlands ondertiteld. Speelduur
ruim 4 uur.
Adviesprijs 44,95
Lezersprijs 26,95*
exclusief 2,95 verzendkosten
WEBWINKEL
categorie DVD's en games
