io strategisch stemmen
CDA
P-S LIfr,
CDA #PvdA SP»
Stemmen we morgen met het hoofd of met het hart? Is het
wijs de partij te kiezen die het beste bij je past, of moet de mo
derne kiezer aansturen op de beste coalitie of premier?
dinsdag 8 juni 2010
Slotpeilingen uitslag Tweede Kamerverkiezingen
Balkenende
Peiling Maurice de Hond*
Peiling Interview NSS/Synovate
Peiling TNS NIPO
Definitieve uitslag
Balkenende II*
44 44,,.
door Joep Trommelen
Schuivende
Mark Rutte en
Job Cohen ha
meren er al we
ken op: zij voe
ren de twee
strijd over de
politieke macht in het land. 'Stem
op ons, dan bepalen wij welk kabi
net er komt!' Ze doen een beroep
op de 'strategische stemmer' in
ons. Die kijkt verder dan zijn on
verdunde politieke voorkeur. Wel
ke coalitie wil ik? Welke premier?
En dan kan het weieens PvdA in
plaats van GroenLinks worden,
CDA in plaats van Christenunie
of WD en niet PW.
In Engeland met zijn districtenstel
sel, waar per district slechts één
persoon wordt afgevaardigd, neigt
de kiezer er vanzelf naar op een
van de de twee 'grootste' kandida
ten te stemmen. Anders gaat de
stem immers 'verloren'.
In Nederland niet. Daar dragen
bijna alle stemmen bij aan de zetel
verdeling in de Tweede Kamer.
Ook kleine partijen komen in het
parlement. Er lijkt dus op het eer
ste gezicht weinig reden om strate
gisch te gaan stemmen.
Maar juist in Nederland blijkt de
kiezer 'over de verkiezingen heen
te kijken' en in het stemhokje al
aan de kabinetsformatie te den
ken. Dat bleek uit een onderzoek
uit 2006 van politicoloog Martin
Rosema van de Universiteit Twen
te. Bij de vorige Kamerverkiezin
gen in dat jaar kwam er volgens
hem een einde aan het fenomeen
dat in Nederland steevast twee par
tijen een coalitie konden vormen.
En nu, vier jaar later, zijn drie par
tijen wellicht niet eens genoeg
meer.
Dat kan echter ook in het voordeel
van de 'kleintjes' werken, legt Ro
sema uit. „De Christenunie heeft
de laatste jaren al bewezen te kun
nen regeren en ook GroenLinks
wil dat nu nadrukkelijk. En wordt
ook genoemd in mogelijke coali
ties, net als D66."
Ook al zijn er deze verkiezingen
talloze redenen om strategisch op
een grote partij te stemmen, het
'netto-effect' kan volgens hem wei
eens meevallen. „Meestal zie je de
kleinere partijen in de laatste we
ken dalen in peilingen, dat effect
zie ik deze keer minder sterk."
Professor politieke wetenschapper
aan de Universiteit van Leiden Ga
len Irwin denkt toch dat veel
GroenLinks-, D66-, PW- en
SP-aanhangers morgen toch op
Rutte of Cohen zullen stemmen.
„In de peilingen gaven zij heel
lang de boodschap af dat ze eigen
lijk iets anders willen dan de geves
tigde partijen. Maar als de verkie
zingen dichterbij komen, keren ze
terug op het oude nest. Omdat ze
invloed willen hebben op wie er
straks gaat regeren."
Irwin vindt het logisch dat niet
het CDA maar de WD de peilin
gen aanvoert. „De CDA-aanhang
komt nu meer overeen met zijn na
tuurlijke, confessionele achterban.
Balkenende is het ijzersterke
CDA-imago van betrouwbare rege
ringspartij kwijtgeraakt. Wat dan
overblijft, is de traditionele confes
sionele achterban, en veel minder
mensen hanteren tegenwoordig
Balkenende IV
.4141 41
23 23
Onderzoeksbureau DeHond deed in 2002 geen onderzoek.
Kabinet-Balkenende III was een rompkabinet, gevormd na de val van Balkenende II.
Bronnen: De Hond, Interview-NSS, TNS NIPO
