i spectrum
Zaterdag 5 juni 2010
van
genot
Het Jemaa el-Fna-plein, Marrakesh.
foto Philippe Michel /Brunostock
nog is. Als ze door het morsige raampje
van haar piepkleine kantoortje naar buiten
blikt, ziet ze zwaarbeladen muilezels door
het steegje voorbij stappen, vrouwen in
boerka, kortgebroekte toeristen, gebochel
de mannen. „Marrakesh bracht me tot le
ven. Ik ging dood in Parijs. Na twee jaar
herkende de bakker me nog niet. De men
sen zijn hier opener, warmer ook."
De invasie heeft de medina niet veran
derd. „Marrakesh is altijd een ville tournan-
te geweest, een doorgangsplaats. Het heeft
het karakter van de stad niet aangetast. De
mensen gaan nog steeds naar de hammam
voor hun bad, naar de barbier voor hun
haar, naar de kruidenier voor hun eten. De
medina zal nooit doodgaan."
Probleem is wat er buiten die medina gaan
de is. Lamia Badi gebaart werktuiglijk naar
een maquette ter grootte van een handbal-
veld. „Dit wordt een kunstmatig meer. En
ziet u die blauwe vlekjes daar? Het zijn er
265. Elke vlekje is een 'zwembad."
Het complex, pal naast de middeleeuwse
medina, beslaat 190 hectare. Er komen
240 villaatjes, 2000 luxe appartementen en
een vijfsterrenhotel. De projectontwikke
laar, Prestigia Groupe Addoha, heeft ook
aan het golfterrein gedacht. Crisis? Ja, daar
heeft Madame Badi ook over gelezen.
„Maar die had geen invloed op ons project.
We hebben vrijwel alles al verkocht."
De aangeboden 'stenen' zijn bepaald niet
gratis. De villa's doen 400.000 tot 700.000
euro, de appartementen gaan tot 350.000
euro. Grachtengordelprijzen. Maar Mada
me Badi wil Marrakesh niet met Amster
dam vergelijken. Ze somt op: „Skiën in de
Atlas is op 45 minuten, zwemmen in een
warme zee op 2 uur, golfen begint bij de
voordeur. En Marrakesh is exotisch."
Het project is er een van dertien uit een do
zijn. Een kilometer verderop ging onlangs
een andere spade de woestijn in. Prins Al-
bert van Monaco kwam er voor over.
SBM, zijn hotel- en entertainmentbedrijf,
bouwt er een enorm complex van hotels.
Nog een kilometer verder glinstert een ra
cecircuit in de zon, aangelegd door de emir
van Qatar. De emir staat bekend als een
voorzichtige investeerder. Een miljard eu
ro voor een circuit in Marrakesh vond hij
een veilige belegging.
Van de racebaan is het enkele minuten
naar Le Pacha. Enkele dames liggen ver
en toeristen zich rond slangenbezweerders
verdringen. Dat plan is geslaagd. Er is zelfs
een kaste van gewone stervelingen neerge
streken, die met weinig toch een beetje de
sultan uithangen. „Op een pensioentje van
1100 euro kun je hier mooi leven", zegt
Nabila Dakir van Maison Arabe, een bouti-
que-hotel in de medina. „Dat is hier het sa
laris van een directeur."
Voor de echte sultans bouwt M6 de Royal
Mansour, een complex van 53 ultraluxueu-
ze riads voor ultrarijke mensen van ultra-
goede afkomst: Golf Arabieren. De koning
geldt als geestelijk vader van 'Plan Azur',
maar behalve Marrakesh stootte hij ook
zijn eigen bankrekening in de vaart der vol
keren op. Zoals een Duits weekblad obser
veerde, controleert M6 via zijn bedrijven
6 procent van het bruto binnenlands pro
duct. Veel van die bedrijven, waar in totaal
30.000 mensen werken, zijn in Marrakesh
actief.
Er kleven nog meer nadelen aan de trans
formatie van Marrakesh. De woestijn is
geen ideale locatie voor elf golfterrein en,
die elk een miljoen liter water per dag con
sumeren. Het spook van de 'disneylandise-
ring' waart rond in de middeleeuwse medi
na, waar McDonald's al een poging deed
het Café France aan het Jemaa el-Fna plein
te kopen. Oases worden verminkt door de
illegale transplantatie vaa volgroeide pal
men naar de villaparken en boulevards.
Maar de criticasters blijken kniesoren: geld
doet wonderen.
Bovendien zijn er wel degelijk positieve
ontwikkelingen, benadrukt Bart Flint (79).
Toen hij een halve eeuw geleden Winscho
ten voor Marrakesh verruilde, waren er al
leen mannen op straat. „Als je een vrouw
in een café zag, was dat een prostituee. Nu
niet meer. Steeds meer vrouwen gaan al
leen over straat."
Dat is, zegt Flint, niet zo zeer in navolging
van de buitenlandse toeristen met hun li
berale mores en kleding. De lokale vrouw
neemt vooral een voorbeeld aan de tien
duizenden vrouwen uit Casablanca, die
dankzij de gloednieuwe vierbaans auto
weg in een vloek en een zucht in de stad
zijn. „Die vrouwen uit Casablanca doen
hier wat ze thuis niet zouden durven."
reageren?
spectrum@wegener.nl
De tuinen en het zwembad van hotel La Mamounia, waar actrices, mannequins, vermaarde
architecten en vele andere 'grootheden' dikwijls verblijven. foto Jean Blondin/Reuters/CPD
veeld aan het zwembad. Alles is perfect:
witte bikini's, obers in zwart, cocktails. Het
enige geluid is van de sproeier, die de tropi
sche tuin groen houdt. Le Pacha heeft al
leen suites, die vooral franje zijn. De prij
zen zijn geen franje, tenzij je blauw bloed
hebt. Sommige suites doen 1500 euro per
nacht. „We krijgen hier vooral emirs", zegt
Ariis Ben Salem, communicatiebaas, langs
zijn neus weg. „Soms ook een actrice."
Die avond slaapt de fameuze disjockey
David Guetta in Le Pacha, maar vroeg gaat
hij niet naar bed. Want Le Pacha is eigen
lijk geen hotel, maar een discotheek: de
grootste in Afrika. Elke avond dansen drie
duizend jongeren de sterren van de woes-
tijnhemel. Naast de disco ligt hotel Sultan
Palace. Een Zwitserse, vleugje parfum en
korte rok, is de avond tevoren uit geweest.
Ze had een bruiloft in La Palmeraie, de
oasis buiten de stad. Een collega uit het
bankwezen trad in het huwelijk. „Zijn villa
was enorm. Hij kwam op een wit paard de
woonkamer in gereden."
De internationale jetset, de nostalgische ko
pers van de riads, de golfers, de villabewo
ners, de emirs, de prinsen, de dames in bi
kini en het witte paard hebben één ding
gemeen: zij zijn onderdeel van het busi
nessplan van M6. In 2001 besloot de ko
ning dat Marrakesh binnen tien jaar een
soort Saint-Tropez zonder boten zou zijn.
Vervolgens waren er wereldwijd wat inci
denten. In september 2001 de aanslagen op
de Twin Towers in New York. In 2007 zag
een nieuwe terreurorganisatie het licht, Al
Qaida Mahgreb, die de regio de actualiteit
in bombardeerde. Nog een jaar later viel
het doek voor de Amerikaanse bank Leh
man Brothers. „Het idee was om in 2010
tien miljoen toeristen te hebben", zegt Jali-
la El Ofir, directrice bij La Mamounia, het
hotel van Churchill. „Begin mei zaten we
op negen miljoen."
La Mamounia is alleen voor reizigers met
diepe zakken. Het hotel heeft 800 perso
neelsleden voor 200 kamers. Van die 800
staan er alleen al tien bij de ingang om on
genode gasten, vooral van het soort met te
lelenzen, tegen te houden. „De rijken ge
nieten hier totale anonimiteit."
Het plan was van Marrakesh een tempel
van hedonisme te maken, waar de jetset
discreet aan het zwembad in La Mamou
nia ligt, gewone rijken op de golfbaan net
werken, overjarige hippies riads opkopen
