17 reizen
Shaka
?rf
In Zululand heerst
nog steeds de geest
van de grootste
Zulu aller tijden.
Tom van der Leij
zag in dit unieke
deel van Zuid-
Afrika hoe natuur
en cultuur altijd
met elkaar
verbonden zijn.
jiiAgj reizen@wegener.nl
1024-3650360
Zaterdag 29 mei 2010
Overal in Zululand zijn tegenwoordig schooltjes. In Zuid-Afrika dragen de leerlingen een schooluniform.
Indische
Oceaan
100 km
rootmoeders, jonge vrouwen
yen kinderen vullen de hut van
MaXulu in het gehucht Xulu,
in het noordoosten van de
provincie KwaZulu-Natal. Van
heinde en verre zijn de mensen hierheen
gekomen om een Makhethleni (genezing)
ceremonie bij te wonen.
MaXulu is een Sangoma, een traditionele
genezer. Sangoma's zijn er volop in de
zwarte culturen van Zuid-Afrika. Maar
MaXulu schijnt over bijzondere krachten
te beschikken. Ze heeft geluisterd naar de
roep van haar voorouders en staat nu, als
medium met hen in contact.
Sommige omaatjes snuiven tabak om al
vast in hogere sferen te komen. Als de hut
nagenoeg uitpuilt, komt onder luid ap
plaus Sangoma MaXulu binnen. Ze steekt
letterlijk boven iedereen uit. Haar lichaam
is behangen met doeken en amuletten.
Om haar polsen en enkels draagt ze witte
kralen. Plots klapt ze in haar handen. De
aanwezigen klappen mee. Er gaan kom
men met mqombothi rond, het dikke, zelf-
gebrouwen, zure bier. Iedereen in de hut,
jong en oud krijgt ook een paar stevige
slokken whisky. MaXulu slaakt kreten in
het isiZulu (de Zulutaal) en haar aanhang
schreeuwt terug. Mensen joelen, sluiten
hun ogen en raken in trance.
In de provincie KwaZulu-Natal wordt het
gebied boven de Tugelarivier (in Zulu:
Thukela) Zululand genoemd. Hier, in het
noordoosten van de provincie, gaan cul
tuur en natuur hand in hand. Naast de
mooiste natuurparken van Zuid-Afrika ligt
hier het centrum van de Zulucultuur. De
meest bekende Zulu, Shaka Zulu
(1786-1828), heeft hier zijn wortels. Hij was
het die de Zulu's verenigde en een konink
rijk opbouwde dat strekte van de Tugela
rivier tot de Pongalarivier.
Als je met de auto ter hoogte van het dorp
je Gingindlovu de snelweg N2 afslaat, rijd
je al snel tussen de suikerrietplantages. Het
is een heuvelachtig landschap met hier en
daar bebossing. Na een half uur rij je Esho-
we binnen. Als oudste stadje van Zululand
heeft Eshowe een lange historie. Maar
liefst vier grote Zulukoningen (Shaka,
Mpande, Cetshwayo en Dinizulu) hebben
hier gewoond. Tijdens de Anglo-Zulu oor
log van 1879 gebruikten de Engelsen het
stadje als militair hoofdkwartier vanwege
haar strategische ligging.
Met Eshowe als basis heb je binnen een
foto's Tom van der Leij
straal van drie uur rijden een overvloed
aan Zulucultuur en natuur. Pal naast het
dorp ligt het Dlinza-bos, met inheemse bo
men en watervallen. Op twee uur rijden
noordwaarts ligt het ruige Hluhluwe-Imfo-
lozi park. En iets verderop liggen de wet
lands van Greater Santa Lucia.
Elk hotel of lodge in Zululand heeft wel
een traditionele Zuludans op het program
ma staan. De jongens dansen gehuld in lui-
paardvellen en gewapend met speer en
schild en de meisjes treden op in rokjes en
met ontbloot bovenlichaam. Het spektakel
gaat gepaard met een hoop geschreeuw, ge
klap en voetgestamp. Tijdens Zulubruilof-
ten is het pas echt raak. Zowel de mannen
als vrouwen dragen dan traditionele kledij,
er wordt gegeten, gedanst en uitbundig ge
feest. Vorig jaar trad onder grote belangstel
ling de Zuid-Afrikaanse president Jacob Zu-
ma in het huwelijk met zijn vijfde vrouw
(polygamie is normaal in de Zulucultuur).
In het dorpje Xulu gaat de genezingscere
monie van Sangoma MaXulu verder. Als
de aanwezigen uit hun trance raken, gaat
MaXulu over tot haar eigenlijke werk, men
sen genezen. In de stampvolle hut geeft Zu-
lu-expert Graham (mede-eigenaar van het
George Hotel in Eshowe) uitleg, terwijl
MaXulu met haar hele lichaam trilt. Ze
heeft haar ogen gesloten en houdt haar ar
men in de lucht.
„Een Sangoma mag je niet groeten, bedan
ken of vaarwel zeggen", vertelt Graham.
Eén voor één komen de aanwezigen ge
knield voor MaXulu zitten, alsof ze op au
diëntie zijn. Ze moffelen een geldbriefje on
der haar hoofdtooi. MaXulu geeft een be
jaarde vrouw, waarbij de zweetdruppels
over haar hoofd parelen, een handopleg
ging. Er wordt voor haar gebeden en ze
krijgt een bos kruiden mee. Een jongeman
krijgt het advies om zich driemaal daags
met ingestraald maïsmeel in te smeren.
„Zo kom je van je verslaving af', wordt
hem verzekerd.
Graham legt uit: „Zulu's zijn erg spiritueel.
Een Sangoma staat hoog aangeschreven
binnen deze cultuur. Westerlingen zien
het soms als kwakzalverij, maar als je ziet
wat zij kunnen bewerkstelligen, ga je er
wel anders over denken. Het is een gebeur
tenis die je moet ervaren en dat kan alleen
als je je inlaat met de Zulucultuur."
Reageren?
redactie.reizen@wegener.nl
W,, :r-
e' - -
ft.'
Een traditio
nele Zulu-
danser.
KwaZulu-Natal beschikt over prima
accommodaties. In het boekje Coast
to Coast staan goedkope onderko
mens. Elke woensdag en zondag
zijn nabij Eshowe genezingsceremo
nies en in september en februari
grote Zuluceremonies. Bezoek de
slagvelden waar Boeren, Zulu's en
Engelsen elkaar bevochten en ga lo
geren in een Zuluhut. Untamed
Wildlife biedt exclusieve reizen aan.
Bart Luirink - Puur Goud
J.C. van der Walt - Zululand stories
www.zulu.org.za;www.eshowe.com
www.visitzululand.co.za
www.untamedwildlife.com
www.southafrica.net/netherlands
