40 I
m
schaken
dammen
bridge
O
zaterdag 22 mei 2010
door Cor Jansen
Op 9 mei overleed Andor Lilien-
thal op 99-jarige leeftijd. Hij
was de oudste grootmeester
uit de geschiedenis. Hij heeft
niet alleen een zeer lang, maar ook een
buitengewoon avontuurlijk leven gehad.
Zijn jeugd werd getekend door bittere ar
moede. Toen hij in aanraking kwam met
het schaakspel en talent bleek te hebben,
speelde hij in cafés in Boedapest om wat
geld te verdienen. Uiteindelijk werd scha
ken zijn beroep. Hij trok in Europa van
toernooi naar toernooi, speelde ontelbare
simultaans, onder meer eens in Bilbao
aan 121 borden en werd een sterke groot
meester. Hij nam voor Hongarije deel aan
drie olympiades. Uiteindelijk kwam hij in
de Sovjet-Unie terecht waar het schaken
tot het nationale erfgoed behoorde. Nadat
hem in 1939 de Russische nationaliteit
werd verleend, mocht hij meedoen aan
het kampioenschap van de Sovjet-Unie in
1940. Dat werd zijn grootste toernooisuc-
ces. Samen met Bondarevsky eindigde hij
in een veld van 20 spelers als eerste, bo
ven onder anderen Smyslov, Keres, Bole-
slavski en Botwinnik. Dat zinde Botwin-
nik echter niet en de Sovjet-autoriteiten
evenmin. Speciaal voor hem, de lieveling
van het regime, werd in 1941 het eerste en
enige Absolute Kampioenschap van de
Sovjet-Unie georganiseerd. Lilienthal was
daar zeer verbitterd over. Hij had zich,
doodmoe van vele simultaans in de Oeral,
onder meer aan 2or borden in Swerdlo-
vsk, niet kunnen voorbereiden en verloor
de titel. Botwinnik won met 2,5 punt
voorsprong op Keres. In 1950 plaatste Lf-
lienthal zich wel voor het kandidatentoer
nooi. Het werd geen succes. Hij deelde
met Szabo en Flohr de achtste plaats. Na
45 jaar Rusland keerde hij in 1976 terug
naar zijn oorspronkelijke vaderland Hon
garije. Lilienthal was tegen de echte top-
spelers, de wereldkampioenen, op zijn
best. Hij speelde fantastische partijen te
gen Lasker, Aljechin en Capablanca, maar
vooral Botwinnik, die hij een paar keer
vreselijk toetakelde. Zijn bekendste partij
speelde hij echter in het kersttoernooi
van Hastings 1934/35.
Andor Lilienthal-José Raoul Capablan
ca. Hastings 5 december 1934. i,d4 Pf6
2.C4 e6 3.PC3 Lb4 4.a3 De scherpe
Samisch-variant. Tegenwoordig staat hij
weer opnieuw in de belangstelling.
4...LXC3+ 5.bxc3 b6 6.f3! d5 7-Lg5 h6
8.Lh4 La6 9.e4 Lxc4 Of 9„.dxe4 io.fxe4
g5 u.Lg3 Pxe4 i2.Le5 en i2.Ld3 met aan-
valskansen. 10.LXC4 dxc4 n.Da4+ Dd7
12.DXC4 Dc6 i3.Dd3! Pbd7 i4.Pe2 Td8
15.0-0 as Lilienthal: i5...Pe5 i6.Dc2 Pc4
I7.d5 exd5 i8.Pd4 met voordeel voor wit.
16.DC2 Dc4 17T4 Tc8 18.f5 e5 „Toen ik
f4-f5 speelde, zag ik al, dat ik de dame
ging offeren." I9.dxe5! Dxe4 Er staat nu
een van de meest gepubliceerde stellingen
uit de geschiedenis van hét schaakspel op
het bord. Er schijnt zelfs een Hongaarse
postzegel te bestaan met de stelling! Lilien
thal was Capablanca zeer dankbaar voor
de laatste zet. Waar hij in de Sovjet-Unie
ook was, nog vele jaren nadien, altijd vroe
gen de liefhebbers hem de partij te laten
zien waarin hij de dame offerde tegen de
grote Cubaan. Zie diagram.
20.exf6ü Dxc2 2i.fxg7 Tg8 22.Pd4 De4 Er
is geen redden aan. De zwarte koning is
machteloos tegen de samenwerkende wit
te stukken. Bijvoorbeeld: 22,..Dd2 23.Taei+
Pes 24.Txe5+ Kd7 25.Td5+ Ke8 26.Tei+ en
wint. 23.Taei Pc5 24.Txe4+ Pxe4 25.Tei
Txg7 26.Txe4+ Kd7 „Toen hij echter zag,
dat wit na 27.Te7+ Ld6 28.f6 met 29.Lg3+
winnen kan, wachtte hij mijn antwoord
niet meer af. Hij lachte, reikte mij de
hand en feliciteerde mij."
HSBST Ut' muf* MKf-r.
door Daaf Kasse
Tijdens het EK voor landenteams,
waarvan ik u vorige week al een
tweetal partijen liet zien, was
Alexander Baljakin de grote afwe
zige. Misschien had de Nederlandse kam
pioen het verschil kunnen maken, want
de topteams in Tallinn waren zeer aan el
kaar gewaagd. Kampioen Wit-Rusland
had na acht ronden één schamel bord-
punt meer dan de Nederlanders, en ook
de grote favoriet Rusland gaf maar weinig
toe op de nummers een en twee.
Dat Nederland een goed toernooi heeft ge
speeld blijkt uit de statistieken. Kees Thijs-
sen, Ron Heusdens, Martin Dolfing en in
valler Pim Meurs speelden in totaal 24 par
tijen, waarvan er geen enkele verloren
werd. Opmerkelijk is dat de drie vaste
krachten bleven steken op een score van
plus twee, terwijl Pim Meurs in zijn drie
invalbeurten geen punt verspeelde. In de
wedstrijd tegen Frankrijk speelde het jong
ste teamlid een aardige partij tegen de
Fransman uit de rubriek van vorige week.
Pim Meurs-Marc Arendo.
1.33-29 19-23 2.35-30 20-25 3-40-35 14-19
4.30-2419x30 5.35x2417-22 6.45-40 13-19
7.24x13 8x19 8.50-45 10-14 9-38-33 2-8
10.42-38 9-13 11.31-26 4-9 12.37-31 5-10
13-41-37 n-17 14.46-41 6-1115.48-42 1-6
16.32-28 23x32 17.38x27?! Slaan naar 28 ligt
meer voor de hand, maar tegen de niet al
te sterke Fransman durft Meurs de hekstel
ling aan. 19-23 18.40-35 14-19 19.44-40
9-14 20.29-2419x30 21.35x2414-19
22.40-35 19x30 23.35x24 23-28?! Ook Aren-
do speelt compromisloos. Na de ruil met
16-21 en 23-29 is de stand veel overzichtelij
ker. 24.42-38 10-14 25.45-40 3-9 26.47-42
17-21? Deze ruil speelt wit in de kaart. Be
ter is 14-19 40-35 19x30 35x24 9-14 34-29
en nu het tijdelijk offer 16-21! 27x16 14-19
met een houdbare stand voor zwart.
27.26x17 12x32 28.38x27 7-12 29.42-38 12-17
30.34-29! 17-21? Hier was 14-20 noodzake
lijk, om op 38-32 af te kunnen wikkelen
met 18-23 29x18 20x38 32x23 22-28! 23x32
etc. met na het slaan een vrijwel gelijke
stand. 31.38-32! 18-23 32.29x18 14-20
33.32x23 20x38 34.43x32 25-30 Zwart, die
hier niet 22-28 mocht spelen wegens
18-12! lijkt wat compensatie te hebben
voor zijn schijf achterstand, maar Meurs
haalt hem snel uit zijn droom: 35.18-12!
8x17 36.27x18 13x22 37.39-34 30x39
38.49-43 39x48 39.31-26 48x31 40.36x18
15-20 41.41-37 20-25 42.40-35 en zwart
moest het ondanks zijn plusschijf opge
ven.
Ron Heusdens is in elk toernooi goed
De tijd dat bridgedrives werden
georganiseerd voor een goed
doel ligt al vele jaren achter
ons. Nog in de zestiger jaren
speelden soms meer dan honderd paren
op een zaterdag- of zondagmiddag bridge
en alleen de winnaars gingen met een fles
wijn naar huis.
De tijden zijn veranderd. Het bridgefeest
in Juan les Pins is deze week beëindigd en
dan kijken we weer uit naar het Utrechts
bridgefestival dat van 10-18 juli wordt ge
speeld. Van 31 juli tot 7 augustus staat de
bridgeweek in Scheveningen op het pro
gramma en voor de liefhebbers geldt dat
iedereen van 1-3 juli kan meespelen in het
Open European Transnational Cham
pionship in Oostende.
Maar gezelligheidsdrives zijn er deze zo
mer weer voldoende. De prijzen waarom
wordt gespeeld zijn vaak verbonden aan
de regio waar wordt gespeeld. Onlangs
was er in een Belgisch dorp een zoge
naamde aardbeiendrive. De organisatie
was nog ouderwets. Dat bleek wel toen er
nog handmatig werd uitgerekend. In die
rekenpauze werd een puzzeltje uitgedeeld
en wie als eerste de goede oplossing inle
verde kreeg extra aardbeien.
voor minstens één spraakmakend frag
ment. In zijn partij tegen de Fransman Pa
trick Martin hadden de spelers na 30.36-31
de stand van het diagram bereikt. Met de
zwarte schijven heeft Heusdens nog wei
nig voor elkaar gekregen. Tijd dus voor
een ongebruikelijke actie: 24-29!! Zwart
biedt zijn tegenstander schijfwinst aan.
Omdat 43-39 simpel verhinderd is en
schijf 28 op de tocht staat gaat Martin op
het gambiet in. 31.28-23 19x28 32.32x34
18-22! Zwart richt zijn pijlen op de han
gende schijf op 31. 33.38-3217-2134.43-38
12-18! Niet te snel 7-11 wegens 38-33! 11-16
33-28! 22x33 34-29 33x24 30x10 4x15 32-28
en wit moet het kunnen overleven. De
tekstzet verhindert 38-33 en inmiddels is
duidelijk dat voor het leven van schijf 31
gevreesd moet worden. 35.34-29 7-11
36.29-2411-16 37.32-28 22x33 38.38x29
18-23! Beter dan 18-22 waarop wit 29-23!
kan spelen. 39.29x18 13x22 40.45-40 21-27
41.40-34 27x36 Zwart heeft zijn schijf te
rug en damhalen is een kwestie van tijd.
De witte formatie op rechts is krachte
loos. Er volgde nog 42.34-29 8-13!
43.24-20 22-28 44.29-24 26-31 45.37x26
36-41 46.20-15 41-46 47.42-38 46-41
48.48-43 41-36 49.24-20 13-19 en wit gaf
het op.
door Ruud van den Bergh
•••••••••••••••••••a*
Maar het puzzeltje leek heel erg veel op
een spel dat David Bird in zijn verhalen
over de abt misschien tien jaar geleden de
wereld instuurde. We volgen daarom de
abt die zuid was in dit spel (zie diagram).
Partner noord opende het bieden met
iSA (12-14 SA). Oost bood 2SA voor de la
ge kleuren. De abt bood 3Ha en toen
noord met 4KI zijn klaverendekking had
aangegeven bood de abt 6Ha.
West kwam uit met zijn singleton ruiten
en toen de dummy open gelegd werd zei
noord dat hij misschien 4Ha had kunnen
bieden met zo een vlakke hand, maar hij
had drie goede kaarten voor de abt. In
oost werd de tien gelegd en de abt over
woog te duiken, want als oost begonnen
met een 5-5 in de lage kleuren zou het tot
een dwang kunnen leiden. Maar hij zou
onherroepelijk down gaan als ruitenzeven
een singleton zou zijn. Bird schrijft dat de
eerste slag met ruitenaas genomen werd.
In vier rondjes werden de troeven getrok
ken. Uit noord ging een ruiten weg. Om
het oost moeilijk te maken werd nog een
vijfde rondje troef gespeeld waarop uit
noord een klaveren verdween.
Schoppenvrouw en schoppenaas werden
gespeeld waarna deze kaarten nog over
waren met de dummy aan slag (zie dia
gram):
Schoppenheer maakte het oost erg lastig.
Een klaveren afgooien zou betekenen dat
NZ drie klaverenslagen zouden kunnen
oprapen. Oost gooide ruitenvrouw af Dat
was voor de abt aanleiding ruitenzes te
spelen. Oost nam met de heer en moest
klaveren terugspelen. Die werd in de dum
my met het aas genomen. Klaverenheer
en ruitennegen zorgden voor de elfde en
de twaalfde slag. Bij de aardbeiendrive
was heel vlug een winnaar van het puzzel
tje. Dat betekende dat er werkeloos lang
gewacht moest worden omdat immers
handmatig werd uitgerekend.
■Pt
0
AH5
V B105
653
A652
B107432
8762
7
B4
8
3
HVB1082
V10983
V96
AHV94
A94
#H7
Noord gever, noord en zuid kwetsbaar
