ii spectrum
'Die wereld onder water is voor
de meesten van ons een groot geheim'
Zaterdag 22 mei 2010
Passie voor de visserij
Wouter Klootwijk: „Wie vandaag de dag voor zijn plezier de zee op gaat, heeft te veel tijd, te veel geld of is levensmoe."
foto Bart Homburg/GPD
Vraagje aan Wouter Klootwijk:
waar is de zee op zijn mooist?
Zijn antwoord: „Waar je vis
vangt." Als maker van het
tv-programma Klootwijk aan Zee
ziet hij het water achter dijk en
duin vooral als voedselbron.
Maar tegelijk is er die zee van
angst en verwachtingen. En die
zee van verhalen. Daarom zwerft
hij zo graag langs havens.
door Jan Vriend
Waar hij ook woonde, hij
had altijd een huis aan
het water. Wouter
Klootwijk groeide op
in Rhenen, aan de
Rijn. Later kocht hij een huis in Warder,
aan het IJsselmeer. Verhuizingen naar
Edam en Monnickendam volgden. Steeds
een plek aan de haven. Nu schrijft hij zijn
verhalen in zijn huis aan het Alkmaarder-
meer. Maar denk niet dat hij een romanti
cus is, wegdromend met zijn blik over de
golven.
Strandwandeling? Ach, hij heeft het een
keer gedaan. Van Scheveningen naar IJmui-
den. Inspirerend? Ontspannend? „Welnee,
gewoon praktisch. Omdat ik in Ijmuiden
moest zijn." Een dagje naar het strand? Hij
zou wel gek zijn. „Waarom zou je in het
zand een boek lezen als je thuis op de
bank kunt liggen?" Varen, dan? „Alleen als
ik aan de overkant moet zijn."
Kom bij hem ook niet aan met hoogdra
vende gedachten over vaartochtjes bij
maanlicht. „Dat de mens vroeger in een
boot stapte, kwam echt niet omdat hij zin
had om te varen. Je had de katholieken,
die zo nodig de Noordzee overstaken om
daar zieltjes te winnen, maar anderen ko
zen het ruime sop vooral vanwege econo
mische motieven. Dat was niet roman
tisch, dat was puur ontsnappen aan ellen
de! De Ieren trokken naar Amerika om de
armoede in hun vaderland te ontvluchten.
De Hollandse emigranten in de jaren na
de oorlog pakten hun koffers alleen in de
hoop het in Amerika of Australië beter te
krijgen. Je dacht toch niet dat Vietname-
zen voor hun plezier het water op gingen?
Welnee! Ze pakten hun bootjes uit pure
noodzaak, om te ontkomen aan een fout
regime. Zo zijn de mensen door de jaren
heen alleen gaan varen omdat ze dachten
dat het beloofde land aan de overkant lag.
Zonder te beseffen dat het beloofde land
steeds ergens anders lag."
Nee, varen doe je niet voor de lol, leert de
geschiedenis volgens Klootwijk. En de mas
sa's dan die nu de jachthavens bevolken?
„Die zijn in de war. Wie vandaag de dag
voor zijn plezier de zee op gaat, heeft te
veel tijd, te veel geld of is levensmoe."
Liever niet het water op dus. Toch is hij
graag aan zee. Begin over vissen en vissers
en zijn ziel gaaf open. „Het meest fascine
rende van de zee is dat de mens er zo wei
nig vanaf weet. Er is ontstellend veel zee,
hier en daar is die plas water li kilometer
diep. De zee is in ons land overal dichtbij.
Toch is die wereld onder water voor de
meesten van ons een groot geheim. Het is
toch wonderlijk dat we als mensheid de
hele wereld gezamenlijk hebben gekoloni
seerd, terwijl de zee daarbij eigenlijk nog
onontgonnen gebied is? Het gekke is dat
we er wel veel praatjes over hebben, maar
in feite geen idee hebben hoe het zit."
Om daar wat aan te doen, dook hij voor
zijn programma Klootwijk aan Zee onder
water. Hij belichtte de wereld van de visse
rij. Hij reisde van de Noordkaap tot Afrika
om het volk van de netten in beeld te
brengen. Tijdens de opnamen ontmoette
hij een oude visserman op de visafslag van
Stellendam. De grijsaard uit de stijfgelovi-
ge streek keek met onverholen trots toe
hoe zijn mannen met drie schepen tegelijk
de haven binnenvoeren met indrukwek
kende vrachten vis.
Voorzichtig informeerde Klootwijk waar
hun netten zo rijkelijk waren gevuld. „In
Engeland", fluisterde de man hem in. In
verboden gebied, wist Klootwijk. Zijn te
genwerping dat dat toch niet mocht, maak
te geen indruk. Aan wetten en regels had
de zeebonk geen boodschap. Niemand die
boven hem stond, zei hij. Behalve die ene.
„'Wij hebben maar één baas'", zei hij. „'En
dat is die daar boven'.
„Deze man typeert de oude generatie, die
het niet te nauw nam met de quotering.
Maar de nieuwe generatie vissers is an
ders." Want het verschijnsel dat het vissers
volk met trawlers en kotters van duizen
den pk's de zee op ging, heeft zijn langste
tijd gehad, legt hij uit. „De jaren dat ze met
duizenden kilo's aan vangsten bij de afslag
aanmeerden, liggen achter ons. Dat komt
niet alleen omdat ze rekening houden met
de maximumcapaciteit van Moeder Na
tuur, maar ook omdat de stijgende prijs
van dieselolie het tij keert."
Luister naar de mannen uit de praktijk en
je hoort dat er de komende jaren heel an
ders gevist gaat worden. „De vissers van
vandaag proberen slimmer te vissen. De
mannen die nu de netten uitgooien, ge
bruiken hun hersens in plaats van hun
pk's."
Met behulp van oude technieken, uit de
tijd van ver voor de megamotoren, weten
handige vaklui de vis zó te sturen, dat het
zeebanket richting hun netten zwemt.
Door trillend touw, bijvoorbeeld. Ooit ge
weten dat vis niet over trillend touw durft
te zwemmen? Door een lus van touw op
de zeebodem te leggen, met in de punt
een fuik als enige ontsnappingsweg, weten
handige vissers een optimale vangst boven
water te krijgen.
Vissers en vishandel waren blij met de
tv-aandacht voor hun branche. „Vroeger
kregen ze alleen maar op hun donder in
de media. Zonder met de beschuldigende
vinger te wijzen, vroegen wij alleen maar
wat ze deden. Daarmee kregen ze bij ons
gewoon de kans om uit te leggen."
„Het gekke is dat we in een waterrijk land
met heel veel vis wonen, maar dat veel
consumenten van nu het eten van vis zijn
verleerd. Terwijl vis vroeger volksvoedsel
was voor iedereen, komt het nu vooral
nog op tafel bij de gegoede stand en bij
huishoudens waar ze extra op de gezond
heid letten. De kennis van vis en vis berei
den is totaal verdwenen. Vraag willekeuri
ge mensen op straat om vijf soorten vis te
noemen en je zult zien dat ze met moeite
tot drie komen. Ik verbaas me over die on
wetendheid."
Kan de onwetendheid over het bereiden
van zeebanket een rol spelen? „Dat zou
kunnen, maar dat is eigenlijk nergens voor
nodig. Er zijn duizenden kookboeken met
mooie recepten. En in deze tijd van afzuig-
kappencultuur hoefje echt niet bang te
zijn voor kwalijke geurtjes in huis."
Het programma Klootwijk aan Zee trok
drie seizoenen lang een vast kijkerspu
bliek. Of het terugkomt, is nog niet duide
lijk. Waarschijnlijk laat hij de invalshoek
versmelten met zijn programma De Wilde
Keuken, waarmee hij de komende winter
weer op de buis verschijnt. „Ik wil er graag
mee verder, want ik heb heimwee naar de
ontmoetingen met de vissers. En uit de
reacties blijkt dat het tv-publiek er ook
met plezier naar keek."
reageren?
spectrum@wegener.nl
