spectrum IO
Zaterdag 22 mei 2010
Witte woede in Zuid-Afrika
door Paul Rosenmöller
foto's Geert Poelgeest
In juni zijn de ogen
van de wereld op
Zuid-Afrika en het
wereldkampioen
schap voetbal ge
richt. In de aanloop
naar het WK reist
oud-politicus en
programmamaker
Paul Rosenmöller
door Afrika voor de
lkon-tv-serie Paul
Rosenmöller en het
Hart van Afrika.
Exclusief voor de
Wegener Dagbladen
schrijft hij een zesde
lige serie over de jon
ge generatie Afrika
nen en
hun kansen voor
de toekomst.
Vandaag het 6e
en laatste deel:
Zuid-Afrika.
In Coronation Park in Johannesburg wonen alleen blanken. De armoede en ellende zijn duidelijk zichtbaar.
'M
soedan
kameroen
ijn pa is in september
2003 buiten door een
groep rovers doodgescho
ten. Koelbloedig. Daarna
hebben ze geprobeerd
het huis in te komen, maar mijn moeder
heeft de deur kunnen sluiten en is om hulp
gaan roepen."
„Wie hebben het gedaan?"
„Een groep zwarte jongens van een naburig
dorp. De leider was 19 jaar. Hij is de kroeg in
gelopen en vroeg: 'ik wil een boer gaan dood
schieten. Wie wil mij helpen?' Ze verdie
nen er geld mee en geven het uit
aan drank en vrouwen."
Herman de lager, boer en vader
ecypte van drie kinderen, spreekt open
hartig over de vrees van alle
blanke Zuid-Afrikaanse boe
ren. Sinds de afschaffing
van de apartheid in
1994 zijn er naar
schatting tussen de
Oeganda 1.500 en 3.000 blanke
boeren vermoord. Met tra
lies voor elk raam oogt
tanzania het afgelegen huis van
De Jager als een vesting.
Desondanks is er onlangs
ingebroken. Hij heeft overwo
gen te emigreren, maar is te veel
Zuid-Afrikaan. „Natuurlijk heb ik
gevoelens van wraak", zegt hij.
„Maar ik ben christen en mag
daar niet aan toegeven."
Het is een dilemma. Hij zou niets liever
willen dan dat zwart en wit gezamenlijk aan
een vreedzame toekomst werken in Zuid-Afri
ka. Hij doet het in het klein met zijn twintig
zwarte werknemers.
Waar bij De Jager de nuance overheerst, zijn
rwanda
andere blanke boeren veel radicaler. Ik ont
moet ze op een bijeenkomst van de uiterst
rechtse Afrikaner Weerstandsbeweging
(AWB). De moord op-hun leider, Eugène
Terre'Blanche, begin april dit jaar, was wereld
nieuws. De moord heeft de beweging weer
nieuw leven ingeblazen. Zo'n vijfhonderd
boze blanke boeren komen samen. De angst
is op de gezichten te lezen. Het verhaal van
hun nieuwe voorman, André Visagie, gaat er
in als koek. „Wij kunnen onze taal, cultuur en
godsdienst niet weggeven. Het samensmelten
met de zwarten is onmogelijk. Wij hebben
genoeg van het nieuwe Zuid-Afrika. Wij gaan
voor onszelf vechten en willen een eigen boe
renrepubliek."
Het Zimbabwe van Robert Mugabe, die met
zijn landhervormingen nagenoeg alle blanke
boeren het land heeft uitgejaagd, zien zij als
somber toekomstperspectief Er is een ver
schil, zegt één van hen: „De witte boeren uit
Zimbabwe kunnen nog hier heen vluchten,
maar wij, wij kunnen naar de punt van de
Kaap gaan en daar staan we met de mg naar
de zee." De strijd voor een eigen republiek be
tekent een nieuwe oorlog met het ANC van
Jacob Zuma. Die oorlog willen de boeren
niet, maar die eigen staat wel. Verzoening,
het kernwoord van Nelson Mandela, is ver te
zoeken.
Dat is ook in Johannesburg zelf te merken.
Een van de meest onverwachte en surrea
listische plekken is het Coronation Park. De
eerste aanblik is al triest. Een deel van het
park is omgetoverd tot een combinatie van
woonwagen- en tentenkamp. De armoede en
ellende zijn in één oogopslag zichtbaar. Maar
dan de verrassing: hier wonen alleen blanken.
Ruim 250 volwassenen en kinderen. De bewo
ners zijn boos. Zoals Trudy van Niekerk:
„Mensen hebben hier alles verloren. Ze heb
ben niks. Werk is er alleen voor de zwarten.
Er is geen werk voor blanken."
Sydney, een vijftiger, verloor een jaar geleden
zijn baan als supervisor. „Ik woon hier nu
met mijn moeder, mijn vrouw en vier kinde
ren. Toen ik hier kwam en zag hoe mensen
leven, was ik in shock. Nooit gedacht zelf ooit
zo te moeten leven." Een andere bewoner
vult aan: „De zwarten hebben alles overgeno
men. Wij krijgen geen banen, wij worden nu
gediscrimineerd. Ik weet dat tijdens de apart
heid de zwarten onderdrukt werden, maar
apartheid was toch beter."
Een illusie armer ga ik op weg naar mijn laat
ste bestemming: Soccer City, het stadion
waar op 11 juni het openingsduel en exact een
maand later de finale van het WK wordt ge
speeld. Buiten leggen zwarte arbeiders, onder
andere uit Zimbabwe, de laatste hand aan de
bestrating van het parkeerterrein. Binnen ont
moet ik Ruud Krol, de oud-Ajaxverdediger en
aanvoerder van het Nederlands elftal dat in
1978 de laatste WK-fmale van Oranje speelde.
Hij is trainer van een Zuid-Afrikaanse top
club. Op de middenstip is zelfs hij onder de
indruk: „Kijk, ik vind het wel impressionant,
dit stadion", zegt hij. „Ik heb het zien groeien.
Het geeft natuurlijk een enorme economische
impuls. Het is de vraag hoe ze daar mee om
gaan natuurlijk. Ik ben hier twee jaar en was
heel sceptisch. Ik zie het nu zonniger."
Het WK in Zuid-Afrika kan beginnen.
reageren?
spectrum@wegener.nl
Q Het 6e en laatste deel van Paul Rosenmöller en het
Hart van Afrika is morgen (zondag) te zien op Ne
derland 2 om 20.15 uur.
www.ikon.nl
Herman de Jager, zelf boer, vreest
voor het lot van de blanke boeren.
André Visagie, de nieuwe leider van
de AWB, spreekt boze boeren toe.
Sydney woont met zijn gezin en zijn
moeder in Coronation Park.
Trudy van Niekerk: „Mensen heb
ben hier alles verloren."
Oud-international Ruud
lof over het Soccer City
Krol is vol
stadion.
