spectrum 4
z
1
H
i IÉ
ÉSi1
m
m
Kritieke fase voor broedende weidevogels
Zak van Zuid-Beveland biedt wandelaar veel boeiends
P:
Zaterdag 22 mei 2010
ea
ca
©j
SHH
;p;
ru
ro
c
u_
3
O
fü
Jonge grutto.
Een gruttokuiken.
foto's Chiel Jacobusse
Jonge kievit.
Zoef... Een kievit scheert rakelings over de kop
van een grote fazantenhaan. Die staat plompver
loren midden in de wei op een meter of vijftien
afstand van een pasgeboren kievitkuiken dat
voor het eerst aan de wandel gaat. De kievit duikt op
nieuw naar de fazant, maar het lijkt erop dat die zich van
al dat misbaar niets gaat aantrekken. Maar zo snel geeft de
kievit niet op. De uitvallen volgen steeds sneller op elkaar
en een paar keer achter elkaar moet de fazant in elkaar
duiken om niet door een voorbij zoevende vleugel ge
raakt te worden. De fazant krijgt er tenslotte genoeg van,
fier rechtop loopt-ie met langzame passen de andere kant
op, alsof hij verontwaardigd is over zoveel geweld. Maar
als de kievit opnieuw vlak boven zijn kop scheert, zet-ie
het op een holletje en verdwijnt in de slootkant.
Zo dat is gefikst, maar de fazant is nauwelijks vertrokken
of er doemt een kraai op. Of een fazant werkelijk een be
dreiging voor de kuikens vormt is maar de vraag, maar
een kraai is dat wel. Dat weten ook de andere weidevo
gels. Drie, vier grutto's sluiten zich aan bij de rondvliegen
de kieviten en ook tureluurs en scholeksters schelden wel
dra mee in het razende koor. De kraai vliegt verder zon
der naar de kuikens te kijken, maar het lijdt geen twijfel
dat zonder al die aanvallende vogels minstens één van de
kuikens in de kraaienmaag zou zijn verdwenen.
Als je de vogel van een veilige afstand een uurtje blijft vol
gen zie je dat ze geen moment rust hebben. Een kraai, een
kiekendief, een groepje overvliegende zilvermeeuwen: er
is altijd wel iets dat het kroost bedreigt. En dat is geen
loos alarm: een substantieel deel van de kuikens wordt op
gevreten door predatoren. Alle weidevogels hebben zo
hun manier om dat te voorkomen. Jonge kievitjes druk
ken zich tegen de grond en hebben dan een perfecte
schutkleur. Als ze rondscharrelen vallen ze al van ver op
door de witte vlek in de nek die ervoor zorgt dat dejauder-
vogels ze in het oog kunnen hebben. Maar een kievitje
dat zich drukt is bijna'onvindbaar. De ouders vallen een
belager aan met schijnaanvallen waarbij ze met luid zoe
vende vleugels proberen indruk te maken. Als ze merken
dat dat niet werkt verdwijnen ze soms voor een paar mi
nuten helemaal van het toneel, vertrouwend op de schut
kleur van de kuikens. Vijanden worden daardoor op het
verkeerde been gezet en verdwijnen weer. Gruttootjes
zijn veel kwetsbaarder. Zij hebben niet zo'n efficiënte
schutkleur en daarom kruipen ze weg in een greppel of
tussen het lange gras. De oudervogels zijn felle verdedi
gers, die bovendien heel efficiënt samenwerken. Een bela
ger wordt met vereende krachten verdreven, maar dat
neemt niet wég dat de predatiedruk bij grutto's hoog is.
Scholeksters zijn misschien wel de beste verdedigers van
hun kuikens. Met hun geduchte snavel kunnen ze meer
dan alleen dreigen en het kan een enkele keer tot een
bloedige confrontatie komen. Meestal hebben vijanden
voor die tijd al eieren voor hun geld gekozen. In weidevo-
gelgebieden kun je vanaf een rustig plekje langs de weg
observeren hoe dë verdediging van de nesten en jongen
in zijn werk gaat. Het is een spannend en soms adembene
mend schouwspel, maar zorg vooral dat u geen onderdeel
wordt van het probleem. Betreding van weidevogelgebie-
denis in de tijd dat er kuikens zijn volstrekt taboe. Uit on
derzoek blijkt dat betreding zo'n gat schiet in de verdedi
ging van de weidevogels dat er altijd slachtoffers vallen.
Genieten graag op gepaste afstand dus...
i
ea i
c
O)
co
et publiek kan binnenkort zien en ervaren hoe het wandelnetwerk
van de Zak van Zuid-Beveland loopt. Zoveel boeiends biedt de Zak
van Zuid-Beveland dat er tien themaroutes uitgewerkt zijn door de
vrijwilligers die hier intensief mee bezig geweest zijn. 'Landschappelijk en
historisch is er zoveel te beleven, dus het is maar een samenvatting', aldus
Joke de Witte. Zij is samen met Ans Kloet vrijwillig organisator van de Pu-
blieksdag die plaatsvindt op zaterdag 29 mei. De thema's vormen het Zak
boekje van het wandelnetwerk Sporen in de Zak. Zo kun je langs de Wester-
schelde stappen, met zicht op de scheepvaart. De Zwaakse Weelroute toont
de prachtige natuur en accentueert juist het binnenwater. Ook aan kinde
ren is gedacht. Vanaf Hoedekenskerke kunnen ze speuren naar bergeenden
om na vier kilometer het eindpunt te bereiken. Andere thema's tonen
bloemdijken en heggenlandschap (foto) rondom Nisse.
Een unieke beleving is ook de route, die voert langs grenslinden, want die
vind je niet op veel plekken. Het boerenpad biedt kennis van de streek en
geeft met zadelmaker en melkschapen een kijk op het gebruik van het land.
Ie kunt kiezen voor een 10 kilometerlange bewegwijzering langs boerderij
en of een lange afstandswandeling over de Bevrijdingsroute. Bezoekers ont
vangen op de publieksdag een flyer van de Hans Warren wandeling, die
voert langs de zeedijk. Joke licht toe: 'op stoere stalen elementen die doen
glimlachen, staan de gedichten van deze beroemde schrijver die hier woon
de'. Ieder kan al wandelend direct ervaren wat knooppunten zijn op 29 mei
en is welkom van 11 uur tot 17 uur op Kwekerij de Sluishoek, Jurjaneweg 5
te Borssele. foto Arjan de Hulster
