Wie wint:
Louis of
José?
:ham pion
kijktip
Het seizoen van de
lijsttrekkersdebatten
op tv is geopend.
Hetty van Rooij
vroeg aan debatcoach
Roderik van Grieken
waar de lijsttrekkers
op moeten letten.
'■ffig
LEAGUE
zaterdag, 20.00 uur
90 procent is presentatie
Tien tips voor lijsttrekkers
Begin ontspannen aan het de
bat, sta rechtop en straal ver
trouwen uit.
Onderscheid je van de rest.
Houd je emoties onder con
trole.
Gebruik levendige gebaren
taal, maar steek nooit een
wijsvingertje op.
Onthoud dat een debat niet
wordt gewonnen op feiten
kennis, maar op overtuigings
kracht.
Neem de woordkeus van een
tegenstander niet over. Ge
bruik dus in debat met Wil-
ders niet het woord kopvod-
dentax.
Beantwoord een aanval nooit
met een vraag.
Pak je tegenstander hard aan,
maar niet té hard.
Lieg niet, maar schep gerust
verwarring, bij voorkeur over
cijfers.
Maak van je zwakte een sterk
punt. Denk aan Ronald Rea
gan, die tijdens de Amerikaan
se presidentsverkiezingen in
1984 voortdurend werd ge
confronteerd met zijn hoge
leeftijd. (73). Op enig mo
ment grapte hij dat hij geen
misbruik zou maken van de
onvolwassenheid van zijn te
genstander Mondale (56).
foto's AP/ANP
V
oor Femke Halsema
is het een vaste routi
ne. Als ze aankomt
in het gebouw waar
ze live in debat
moet, gaat ze kijken
op de studiovloer. Even staan op
de plaats waar ze straks zal staan,
de plek van de tegenstanders note
ren, letten op de camera's, de be
lichting, het publiek en het decor.
Sfeer snuiven en wennen aan de
omgeving waar ze het beste van
zichzelf zal moeten laten zien.
„Heel verstandig^', zegt Peter
Kloosterhuis, hoofd evenementen
van de NOS en verantwoordelijk
voor het lijsttrekkersdebat dat de
NOS op 8 juni live uitzendt. „Ik
heb me wel eens afgevraagd waar
om haar collegalijsttrekkers dat
voorwerk aan anderen overlaten."
Een lijsttrekkersdebat is een ener
verende onderneming, zowel voor
de deelnemers als voor de omroe
pen die de organisatie voor hun re
kening moeten nemen. Debat-
coach Roderik van Grieken, direc
teur en oprichter van het Neder
lands Debat Instituut, is bereid het
van de daken te roepen: onder
schat het niet! „Een live tv-debat is
een zware test die je er niet even
bij kunt doen. Het eist een goede
voorbereiding, fysiek, inhoudelijk
en mentaal", zegt hij. Niet voor
niets had Bolkestein de gewoonte
voor een verkiezingsdebat te gaan
tennissen.
RTL opent de dans met een debat
waarvoor alleen Cohen, Balkenen
de, Rutte en Wilders zijn uitgeno
digd. Tot ergernis van Rouvoet,
Halsema en Pechtold is daar het
etiket 'premiersdebat' opgeplakt.
Frits Wester, die de tweeënhalf
uur durende discussie op RTL 4
gaat leiden: „Het politieke land
schap is totaal veranderd en dus
ook het politieke debat. Lubbers
en Van Agt hadden vroeger een
min of meer vaste achterban. Nu
vliegen de kamerzetels in de peilin
gen op en neer. Al die onrust, al
die zwevende kiezers, dat stelt an
dere eisen aan de lijsttrekkers. Het
is mijn taak hun ingestudeerde les
jes te ontregelen. De inzet is hoog.
Er is dit jaar écht iets te winnen."
Frits Wester herinnert zich dat
WD-leider Zalm ooit een kussen
tje op zijn stoel eiste, opdat hij
naast de anderen niet klein zou lij
ken. De NOS heeft wel eens een
notaris moeten inhuren om uit te
maken wie in een verkiezingsde
bat tegenover wie kwam te staan.
Voorafgaand aan ieder politiek de
bat worden afspraken gemaakt
over de kleinste details, maar de-
batcoach Van Grieken is ervan
overtuigd dat de partijen in de toe
komst de regie veel meer naar zich
toe zullen trekken. „Onze lijsttrek
kers leveren zich nu als het ware
uit aan de omroepen die de lijnen
uitzetten. In de Angelsaksische lan
den bepalen de partijen de regels.
Ook de Nederlandse politieke lei
ders zullen steeds meer afdwingen
dat ze niet voor verrassingen ko
men te staan."
De gedachte aan het beruchte de
bat uit 2002, met een triomferende
Fortuyn tegenover de verongelijk
te, mompelende Melkert, is voor el
ke lijsttrekker voldoende om zich
te realiseren hoe groot de risico's
zijn. Die beelden maken duidelijk
dat het tijdens een debat niet al
leen gaat om wat er gezegd wordt,
maar vooral om hoe je er bij zit.
„90 procent is presentatie, 10 pro
cent is inhoud", zegt Van Grieken.
NOS-regisseur Jan de Roode: „Er
staan veel camera's om zo'n debat,
maar ook weer niet hysterisch
veel. De regie moet vooral goed op
letten. Niet alleen aandacht voor
degene die iets zegt, maar ook
voor de mimiek en de lichaams
houding van de anderen. Iedereen
staat op scherp, iedereen weet: er
valt niets te herstellen. Zij kunnen
niets opnieuw doen en wij ook
niet. Het grote verschil is dat zij op
9 juni gekozen willen worden. En
daar wordt hard voor getraind."
Over de trainingen van de lijsttrek
kers willen de politieke partijen
weinig kwijt en het onderwerp
'styling' lijkt bij de campagne
teams al helemaal taboe. Rita Ver
donk (TON) is de enige die er
openlijk voor uitkomt dat ze haar
imago professioneel onder handen
heeft laten nemen om zichzelf een
'vrouwelijker' uitstraling te bezor
gen. De anderen houden het voor
een livedebat op 'verzorgd en pas
send'. Daarmee zitten ze volgens
Van Grieken wel ongeveer goed,
maar toch is hij ervan overtuigd
dat zowel de politieke partijen als
de organiserende omroepen met
lijsttrekkersdebatten nog steeds te
nonchalant omspringen. „Er
wordt nog altijd niet genoeg aan
dacht aan besteed. Pechtold, Wil
ders en Halsema doen het goed in
debatten, voor de anderen is er
nog heel veel werk aan de winkel.
Na anderhalf uur moet de kiezer
geholpen zijn bij het maken van
zijn keuze. Je wilt dus meningsver
schillen op tafel en je wilt duidelij
ke antwoorden. Vaak is de vraag
stelling nog veel te algemeen. Of
er ligt een thema op tafel waar ie
dereen mee aan de haal mag. Dat
levert veel spektakel op, maar het
helpt een kiezer niet verder."
EÊ Wot kiest Nederland: het premiers
debat, morgenavond (zondag),
RTL 4, 20.00 uur.
Wot kiest Nederland: het Carré-de
bat, 26 mei, RTL 4, 20.30 uur.
EenVandaag Lijsttrekkersdebat,
7 juni, Nederland 1, 18.15 uur.
NOS Verkiezingsdebat, 8 juni, Ne
derland 1,19.00 en 20.30 uur.
V-j" Reageren?
redactie.media@wegener.nl
