io first lady
'Vooral zorgen voor stabiele thuissituatie'
Michelle Obama
probeert met haar
strijd tegen overge
wicht onder jonge
ren betekenis te ge
ven aan haar rol als
First Lady. Net als
haar voorgangsters
stuit ze daarbij op
de beperkingen van
het ambt, dat in
werkelijkheid geen
ambt is.
donderdag 20 mei 2010
Michelle wil een
verschil maken
door Frank Hendrickx
Michelle Obama
boekte deze
week een suc-
ces in haar po
gingen om obe-
sitas in Ameri
ka tegen te gaan. Voedselproducen
ten als Coca-Cola. Pepsi, Kraft en
Kellogg's beloofden op aandringen
van de First Lady het aantal calorie
ën in hun producten drastisch te
rug te brengen. In 2015 moet er
sprake zijn van een totale vermin
dering van t,5 biljoen calorieën.
„Dit is precies de betrokkenheid
die we nodig hebben", zo jubelde
Michelle Obama over het eerste
tastbare resultaat dat ze heeft ge
boekt met haar campagne 'Let's
Move'.
Het succes zal ook als een persoon
lijke overwinning voelen voor de
aan Harvard geschoolde juriste. Mi
chelle Obama besloot na de eerste
zes maanden in het Witte Huis
het roer drastisch om te gooien.
Ze verving haar jonge stafchef
door een ervaren rot en eiste een
eigen speechschrijver. Ze wilde
niet alleen 'huggen' met bezoekers
van het Witte Huis, zo hield ze
haar medewerkers voor. „Ik wil
een verschil maken."
Voor de naaste adviseurs van haar
man had ze ook een boodschap:
„Voortaan verwacht ik dat jullie
me meteen terugbellen als ik naar
jullie vraag."
Tal van andere First Ladies hebben
vergelijkbare gevechten moeten le
veren, zegt hoogleraar Betty Boyd
Caroli, een historica die gespeciali-
'seerd is in het onderwerp. „De staf
van de president wil eigenlijk zo
min mogelijk lastig gevallen wor
den door de First Lady. Instinctief
zetten ze de First Lady het liefst in
op terreinen waar ze geen kwaad
kan."
De scheiding der machten is in
het Witte Huis ook fysiek waar
neembaar. Alle macht zit in de
West Wing, de westvleugel, waar
de staf van de president is onderge
bracht. De medewerkers van de
First Lady worden ondergebracht
in de East Wing, de oostvleugel.
Soms verandert die East Wing in
een soort gevangenis. „Het ultie
me voorbeeld is Pat Nixon, de
vrouw van Richard Nixon", zegt
Caroli. „Ze werd overal buiten ge
houden. De First Lady diende
naast de president te staan en te
glimlachen. Meer niet. Pat Nixon
veranderde na een aantal jaar in
een soort robot."
Michelle Obama blaakte bij haar
'aantreden' niet van tomeloze am
bitie. Zo verklaarde ze niet meer
dan drie dagen per week te willen
werken. Haar belangrijkste taak
noemde ze die van 'First Mom'. Ze
wilde haar dochters Malia (11) en
Sasha (8) helpen bij de overgang
naar een nieuwe woonplaats en
school. Hulp kreeg ze daarbij van
haar moeder, Marian Robinson,
die eveneens introk in het Witte
Huis. De FGOTUS (First Grand
mother of the United States)
brengt de kinderen nog steeds ie
dere dag in een ongemarkeerde
jeep naar school.
Leslie Morgan Steiner, een feminis
tische publiciste, was teleurgesteld
over die houding. „Het was duide
lijk dat Michelle vooral niet in Hil
lary Clinton wilde veranderen",
zegt Morgan Steiner. „Hillary was
in haar tijd moediger. Ze etaleerde
dat ze slim was en ambitieus. Dat
paste niet in het traditionele beeld
van de First Lady, die vooral mooi
moet zijn en vriendelijk en dienst
baar. Clinton is daar verschrikke
lijk voor afgestraft."
Morgan Steiner erkent dat haar
verwachtingen van Michelle Oba
ma misschien te hoog waren. „Ik
wil eigenlijk dat iedere First Lady
een soort Eleanor Roosevelt is."
Eleanor Roosevelt was niet alleen
de langst zittende First Lady
(1933-1945), ze was ook uiterst be
vlogen, intelligent en onvermoei
baar in haar strijd voor burgerrech
ten. Amerika had eerder invloedrij
ke First Ladies gehad, maar Roose
velt was de eerste die daar publie
kelijk voor uitkwam. Voor een
deel was dat uit nood geboren.
Franklin Roosevelt wilde verdoeze
len dat hij in een rolstoel zat en
stuurde daarom vaak zijn vrouw
naar publieke bijeenkomsten. De
First Lady won zo aan gezag en po
pulariteit.
Michelle Obama is vooralsnog
minder uitgesproken. Er is meer
aandacht voor haar gevoel voor
mode, haar afgetrainde armen en
haar romantische relatie met de
president, dan over haar politieke
standpunten. „Ik vind dat jam
mer", zegt Morgan Steiner. „Ik zou
willen dat Michelle Obama de
schroom van zich afgooit. Af-
ro-Amerikaanse vrouwen krijgen
buitensporig veel te maken met fy
siek geweld. Ze zou daar de aan
dacht op kunnen vestigen. Ze zou
kunnen praten over het ongekend
hoge aantal tienerzwangerschap
pen binnen de Afro-Amerikaanse
gemeenschap, over de leerachter-
stand van veel zwarte kinderen.
Nu heeft ze een eigen moestuintje
en pleit ze voor gezonde voeding.
Heel belangrijk, maar het is ook
een betrekkelijk veilig keuze." Mi
chelle Obama is er wel populair
mee geworden, erkent Steiner. „Ze
is één van de meest geliefde First
Ladies uit de geschiedenis. Mis
schien wil ze vooral aantonen dat
een Afro-Amerikaanse vrouw een
populaire 'moeder van de natie'
kan zijn. Nog niet zo lang geleden
was dat onvoorstelbaar geweest."
First ladies
De First Lady van de Verenigde Staten is de officieuze titel voor de gastvrouw van het Witte Huis.
Deze positie wordt meestal ingevuld door de vrouw van de president van de Verenigde Staten.
1929-1933 1933-1945 1945-1953 1953-1961 1961-1963 1963-1969 1969-1974 1974-1977 1977-1981 1981-1989 1989-1993 1993-2001 2001-2009
Lou Henry Eleanor Bess Truman Mamie Jacqueline Lady Bird Patricia Nixon Betty Ford Rosalynn Carter Nancy Reagan Barbara Bush Hillary Clinton Laura Bush
Hoover Roosevelt Eisenhower Kennedy Johnson
door Joost Sijtsma
Welke rol denkt u dat
Michelle Obama
gaat spelen? Die
vraag kreeg Ameri-
kadeskundige Frans Verhagen tij
dens een lezing nadat Barack Oba
ma de presidentsverkiezingen had
gewonnen.
Verhagen antwoordde dat Michel
le vooral een stabiele thuissituatie
moet creëren voor haar man. „En
dat was tegen het zere been van de
Nederlandse vrouwen", zegt Ver
hagen. „Zo zagen zij de rol van Mi
chelle niet. Over de vrouw van
Bush hadden ze dat antwoord wel
geaccepteerd. Dat is een gespleten
heid in het denken, want Neder
landers verwachten van een
vrouw van een rechtse president
dat ze thuis zit en bij een linkse
president moet de vrouw een be
langrijke rol spelen."
Verhagen blijft bij zijn mening dat
een presidentsvrouw er vooral
voor moet zorgen dat haar man
goed functioneert als president.
„Ze moet een klankbord zijn en
haar man van advies dienen."
Eleanor Roosevelt was bekend als
de eerste feministe en ze adviseer
de haar man, de president. Ze was
bijvoorbeeld betrokken bij de op
richting van de Verenigde Naties.
Ook Rosalynn Carter speelde een
belangrijke rol als adviseur van
haar man. Verhagen: „Vooral met
betrekking tot het Midden-Oos
ten. Ze was op de hoogte van alle
details van het Camp David-over-
leg en gaf daar ook advies over. De
rol van iemand als Nancy Reagan
was veel beperkter, ze zorgde er
voor dat haar man niet alles vergat
en dat hij fysiek overeind bleef."
Verhagen is kritisch over de politie
ke rol die Hillary Clinton heeft ge
speeld. Ze nam de leiding in de
hervorming van het ziektekosten
stelsel, een poging die daverend
mislukte. „Ze wilde aanvankelijk
zelfs minister worden", hoont Ver
hagen. Door een politieke rol op
zich te nemen maakte ze haar
man Bill Clinton kwetsbaar, zegt
Verhagen. „Politieke tegenstanders
konden de president via zijn
vrouw aanpakken."
De presidentsvrouw heeft in de
praktijk voornamelijk een advi
seursfunctie achter de schermen
en neemt daarnaast vaak een maat
schappelijke taak op zich. „Vergeet
niet, dat veel presidentsvrouwen al
een eigen carrière hadden, dus als
'vrouw van' vervelen ze zich. Ze
zoeken dan een taak die bij hen
past, zoals Laura Bush zich als
ex-medewerkster van een biblio
theek inzette voor alfabetisering.
Dat Michelle zich inzet voor bete
re voeding past ook bij haar omdat
ze jonge kinderen heeft. Ze weet
hoe belangrijk gezond eten is."
In Nederland worden geen groot
se zaken verwacht van premiers-
vrouwen. Het is een verschil in po
litieke cultuur. Verhagen: „In Ame
rika zijn de functies staatshoofd
en regeringsleider verenigd in één
persoon, daardoor krijgt de echtge
note ook een prominentere posi
tie. Die rol wordt in Nederland
min of meer vervuld door het ko
ningshuis. Je ziet dat Maxima bij
het bezoek aan Shanghai meer aan
dacht krijgt dan Willem-Alexan-
der."