spectrum IO
Het Binnenhof is
DE VERKIEZINGEN
Zaterdag 15 mei 2010
Nu alle verkiezingsprogram
ma's op tafel liggen, conclu
deert de agrarische sector
dat de boer er na 9 juni be
kaaid vanaf dreigt te komen.
In een onderzoek van het weekblad Boer
derij zeggen de meeste ondervraagden dat
het er 'niet best' uitziet.
Zo vindt de PvdA het Europese landbouw
beleid achterhaald en wil ze een ver'-"""'
van het EU-budget voor de sector. De
WD staat hetzelfde voor, wil meer markt
werking en oordeelt dat een sterke land
bouw geen subsidies no
dig heeft. Beide partijen
kraken bovendien har
de noten over schaalver
groting.
De PW wil, net als de
kleinere linkse partijen,
de intensieve veehoude
rij afbouwen. Met Geert
Wilders als premier kunnen agrariërs flui
ten naar steun uit Brussel: „Boeren moe
ten worden bevrijd uit de klauwen van Eu
ropa. Ons landbouwbeleid moet helemaal
worden gerepatrieerd."
Ook populair op het Binnenhof: belasting
op vleesconsumptie, omdat vleesproductie
het milieu zou schaden. De Christenunie
is ervoor, evenals D66 en Groenlinks.
Het CDA en de SGP zijn op papier het
boervriendelijkst. Des te opvallender is het
dat eerstgenoemde van een ruime meer
derheid in het Boerderij-onderzoek een on
voldoende krijgt. Dat heeft te maken met
de keuze van het CDA voor beperking van
de grootschalige, intensieve veehouderij
'die slechts op kostenconcurrentie is ge
richt'. Volgens CDA-prominent Cees Veer
man getuigt deze zin van een gebrek aan
visie binnen zijn partij op de landbouw.
Gebrek aan visie. Dat kaartje hangt Siem
Jan Schenk, melkveehouder in het
Noord-Hollandse Oude Niedorp, aan de
meeste verkiezingsprogramma's. „Er ont
staat momenteel een grote groep politieke
partijen met weerstand tegen grootschali
ge landbouw. Feiten en emoties lopen ech-
vakgroep Melkveehouderij van de land
en tuinbouworganisatie LTO.
Zo wordt in diverse verkiezingsprogram
ma's opgemerkt dat grote bedrijven slech
ter zijn voor het dierenwelzijn. Maar een
geleidelijke schaalvergroting kan juist
goed uitpakken, meent Schenk. Want die
biedt agrariërs de mogelijkheid dure appa
ratuur aan te schaffen om de uitstoot van
chad^ jke stoffen aan banden te leggen.
Schenk waarschuwt de politiek niet te
rug te keren naar vroeger: dan zal ons
land zijn sterke positie op de wereld
markt van landbouw
producten inleveren.
„Als partijen willen dat
landbouw een belang
rijke, economische acti
viteit blijft, moeten ze
daar geld voor beschik
baar stellen en er be
leid op maken. De
meeste verkiezingsprogramma's getui
gen echter van een gebrek aan visie. Er
wordt geroepen dat er te veel geld naar
de sector gaat, waarna boeren een knij
per op de neus wordt gezet."
Directeur Hans Berkhuizen van Milieu
defensie heeft de verkiezingsprogram
ma's met heel andere ogen doorgele
zen. „Wij zijn blij dat er een breed
draagvlak is ontstaan voor een ander
landbouwbeleid, vooral wat betreft het
einde aan de schaalvergroting in de
veeteelt." Daar zijn ook de boeren zelf
bij gebaat, stelt hij vast. „Zij willen ook
uit de ratrace van steeds meer en
steeds goedkoper."
Natuurlijk is het economisch belang
van de Nederlandse landbouwsector
groot, zegt Berkhuizen. „Maar dat mag
geen drempel zijn voor overstappen
op duurzamere vormen van
landbouw. Neder
landse boeren
verbouwen
veel voor
de export,
maar de
ter door elkaar", aldus de voorzitter van de maat-
uitgeboerd
De moderne boer heeft nog maar weinig fans op het Binnenhof,
leert een blik op de verkiezingsprogramma's. De ene partij wil
een vleestaks, de andere een einde aan het Europese
landbouwbeleid en een derde droomt over kleinschalige
boerderijen. „Geen enkele partij wil opnieuw stemmen verliezen
aan de Partij voor de Dieren."
door Ruurd Ubels illustratie Mark Reijntjens
schappelijke prijs die daarvoor
wordt betaald, is te hoog. De so
ja, nodig voor veevoer, legt een
groot beslag op landbouwgron
den in de derde wereld. Daar
kan ook voedsel voor de lokale
bevolking op verbouwd wor
den."
Nederlandse landbouwers en
tuinders werpen tegen dat hun
opbrengsten hoger zijn dan van
agrariërs in de derde wereld.
Berkhuizen: „Nederlandse agra
riërs worden helaas min of meer
gedwongen een puur econo
misch verhaal te houden, want
door diezelfde hoge opbrengsten
worden boeren in ontwikkelings
landen uit de markt gedrukt."
Ondanks zijn instemming met de
schuivende panelen in Den Haag
kan de directeur van Milieudefen
sie enige scepsis niet onderdruk
ken. „In de programma's worden
mooie woorden gewijd aan zoiets
als een vleestaks, maar dat kan
niet verhullen dat er geen totaalvi
sie is op een andere richting van
de agrarische sector. Ik hoop dat er
een kentering komt in het denken,
want dan komt die totaalvisie er
ook wel."
Het ontbreken van zo'n brede kijk
komt doordat politici landbouw
steeds meer zijn gaan zien als 'oude
economie', oppert Siem Jan Schenk.
„Nederland richt zich liever op mo
derne sectoren, zoals de financiële
dienstverlening. Nou, uitgerekend
daar is de Nederlandse economie on
deruit gegaan. Laat dat ons aan het
denken zetten. De landbouw is als
economische sector veel stabie
ler."
Kritiek op de naoorlog
se koers van de agra
rische sector is er
altijd geweest.
Hoe verklaart
de LTO-be-
stuurder dat deze geluiden anno 2010 zo
veel weerklank vinden? Is het de invloed
van de Partij voor de Dieren (PvdD), sinds
2006 in de Tweede Kamer met idealen
over kleinschalige landbouw en dierenwel
zijn? „Het bestaan van deze partij zegt so
wieso iets over hoe we in Nederland den
ken over dieren. Nu de Partij voor de Die
ren in het parlement aanwezig is, willen
de andere partijen niet opnieuw stemmen
aan deze partij verliezen."
Simon Otjes, promovendus bij het Insti
tuut Politieke Wetenschap van de Univer
siteit Leiden, doet onderzoek naar de in
vloed van nieuwe fracties op gevestigde
partijen. Hij zag in 2006 op het Binnenhof
een explosieve groei in de aandacht voor
landbouwonderwerpen. „Dit is in grote
mate toe te schrijven aan de Partij voor de
Dieren, die erin is geslaagd andere partijen
mee te krijgen in haar voorstellen."
Dat heeft zijn weerslag op de publieke opi
nie en dus op programma's in de aanloop
naar de verkiezingen van 9 juni, analyseert
Otjes. „De strategie van de Partij voor de
Dieren is erop gericht veranderingen te be
reiken via de samenleving. Dat lukt. Tege
lijk is duidelijk dat de partij een brede
groep kiezers aanspreekt, anders dan ande
re partijen die zich sterk op één onder
werp richtten, zoals de ouderenpartijen in
de jaren negentig. Met die aantrekkings
kracht moeten andere partijen rekening
houden."
Toch laat niet elke politieke partij zich
door de PvdD-parlementariërs Marianne
Thieme en Esther Ouwehand beïnvloe
den. Otjes: „De voorstellen van de Partij
voor de Dieren worden eigenlijk alleen
door de traditioneel groenere partijen als
D66, SP en GroenLinks gesteund. Niet
door rechtse oppositiepartijen of de rege
ring. Dat er bij het CDA de minste steun is
voor voorstellen van de PvdD, duidt erop
dat Thieme en Ouwehand niet in staat wa
ren de traditionele patronen rond dit on
derwerp echt te doorbreken."
reageren?
spectrum@wegener.nl
