7 spectrum
Niet vergeten
RUDEN RIEMENS FOTOGR AFIE
stadsgezicht
Marjan
Berk
VIlKWOÏJSï MllHUiUÏÏKf.
Zaterdag 15 mei 2010
FF
Wanneer je de foto's bekijkt van de
gevolgen van het bombardement
en de beschietingen van Middel
burg die op 17 mei 1940 er toe lei
den dat Middelburg capituleert en zich over
geeft aan de Duitsers, dan is dat voor een buiten
staander die op dit ogenblik in de geschiedenis
door de stad loopt bijna niet voor te stellen dat
de middeleeuwse binnenstad totaal vernietigd
en uitgebrand is geweest. Hier zijn wonderen
verricht, zeker wanneer je het vergelijkt met
hoe het Rotterdam na het bombardement van 14
mei 1940 is vergaan wat de directe herbouw be
treft van het uitgebrande hart van de stad.
Bij Middelburg is het enige geluk bij een onge
luk het feit, dat door de evacuatie van de Middel
burgse bevolking 'slechts' twintig mensen het
bombardement niet hebben overleefd, maar de
stad was dodelijk gewond.
Terecht dat Middelburg, nu er nog mensen zijn
die het kunnen navertellen, dit oorlogsverleden
nog eens duidelijk in het licht zet. Rotterdam be
leeft het finale bombardement dat tot de capitu
latie van ons land leidde, iedere jaar ook op
nieuw. Als zevenjarig kind heb ik dit bombarde
ment, samen met mijn moeder en twee jaar jon
gere broertje ook ternauwernood overleefd. Op
die fatale veertiende mei zijn wij ternauwer
nood uit het door een brandbom getroffen huis
van mijn grootmoeder gered en in mijn lange le
ven is dit de reden geweest dat ik voorgoed
doodsbang voor fysiek oorlogsgeweld ben geble
ven. Iedere keer, wanneer ik in het nieuws word
geconfronteerd met beelden van vluchtende
mensen, colonnes die worden gebombardeerd,
moet ik mijn ogen afwenden. En als ik nadenk
over de impact van dat bombardement op mijn
eigen leven, vergelijk ik het met hoe al die kinde
ren, die nog steeds en dagelijks te maken heb
ben met dit soort oorlogshandelingen voor het
leven getraumatiseerd blijven, en hoe haat in
hen groeit tegen de vijand. Zelf heb ik tot voor
kort het woord 'moffen' nog regelmatig ge
bruikt om onze oosterburen aan te duiden, om
nog maar te zwijgen van 'rotmoffen'. Rationeel
moet ik mijzelf dan bijstellen. Maar toen mijn ro
mans werden vertaald en ik naar de uitgever in
Hamburg moest, werd ik door een taxichauffeur
in zulk schreeuwerig Duits bejegend, dat letter
lijk fysieke woede in mij opborrelde en het een
haartje scheelde of ik had de man de klap gege
ven! Dit om aan te tonen hoe lang dingen in een
leven doorwerken en ik mij kan voorstellen hoe
bij kinderen, die slachtoffer zijn van oorlogshan
delingen, wilde haat tegen de vijand voorgoed
wordt geïmplanteerd!
Ter gelegenheid van het verschijnen van mijn
laatste boek Het schreien niet verleerd, waarin het
Rotterdams bombardement ook wordt beschre
ven, kreeg ik een kaart van Rotterdam cadeau,
met daarop de brandgrens van mei 1940 gemar
keerd. Daarop staat ook de Taborstraat in Kralin
gen, waar mijn moeder, mijn broertje en ik
vluchtten uit dat brandende huis. Die brand
grens is gemarkeerd door Led-armaturen, met
daarin een icoon dat ontworpen is door West 8
in samenwerking met Opera-ontwerpers. Dit
icoon bestaat uit een vlam waarin de silhouet
ten van de gebombardeerde stad en het beeld De
verwoeste stad van Zadkine zijn verwerkt. Het gru
welijk verleden voor altijd levend gehouden.
Misschien een idee voor Middelburg?
