io ethiek en journalistiek
Twitter verwijdert Telegraafboycot
Het NOS-Journaal leest
voor uit een dagboek
van een in Tripoli om
gekomen kind, De Tele
graaf belt met de 9-jari-
ge Ruben die de vlieg
ramp overleefde. Trek
ken media zich nog iets
aan van privacy?
..^experts go
belünd the headlines
zaterdag 15 mei 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
"W/(
ÜAiill
c/iü
Oli
Privacy niet
meer heilig
voor de media
door Bernice Breure en Dick Hofland
"W"" "W" oe haal je het in je
W I I hérsens?!", twittert
minister André
Rouvoet. „Kwalijk",
meent de secreta-
■JL. JIL ris-generaal van
Buitenlandse Zaken. „Een vorm van res
pectloze sensatiestalkjournalistiek",
schrijft website GeenStijl (dat er zelf prat
op gaat 'tendentieus, ongefundeerd en
nodeloos kwetsend' te zijn). Het gaat alle
maal om een telefoongesprek met Ru
ben, dat dagblad De Telegraaf gisteren pu
bliceerde. Het jongetje overleefde als eni
ge de vliegramp van Tripoli en ligt in het
ziekenhuis. De kritiek was zo heftig, dat
hoofdredacteur Sjuul Paradijs zich ge
noodzaakt zag zijn boze lezers via de ei
gen website te bezweren dat 'het nooit
onze bedoeling is geweest om misbruik
te maken van de situatie van Ruben'.
De Telegraaf is echter lang niet de enige
voor wie de privacy van slachtoffers en
nabestaanden ondergeschikt lijkt aan de
nieuwshonger. In het NOS-Journaal las
een verslaggever voor uit een dagboek
van een omgekomen kind dat hij had ge
vonden tussen de resten van het vlieg
tuig. Op internet was Rubens moeder te
zien in een filmpje waarin ze vrolijk
danst. Kranten citeerden uit weblogs van
de familie. Enkele media hebben foto's
van vermoedelijke slachtoffers van Hyves
geplukt en op websites geplaatst. Daar
door zagen sommige nabestaanden al
beelden van verongelukte familieleden
in de pers voordat ze daarover waren
geïnformeerd.
„De normen zijn al geruime tijd aan het
verschuiven", zegt media-ethicus Huub
Evers. Hij verwijst naar GeenStijl. De site
plaatste recent een foto - zonder balkje
over de ogen - van de man die wordt ver
dacht van de moord op het Dordtse meis
je Milly. „Bij verdachten was de afspraak:
alleen initialen en bij foto's een balkje
over de ogen. Dat was niet juridisch bin
dend, maar de media zaten lange tijd wel
behoorlijk op diezelfde lijn van terughou
dendheid. Daar is niet veel meer van
over." Hoofdredacteur Hans Laroes van
het NOS-Journaal erkent dat met de
tv-beelden van Ruben in het ziekenhuis
de privacy van de jongen is geschonden.
Het ongevraagd publiceren van foto's
van Hyves vindt hij echter aanzienlijk on
gepaster. En zo'n actie van De Telegraaf
noemt hij te onverantwoord voor woor
den. „Het jagen op familieleden, telefo
nisch of anderszins, is ook niet al te chi
que en logisch."
Óndanks de oproep van het kabinet om
voorzichtig en met respect om te sprin
gen met de privacy van de nabestaan
den, blijkt bij deze ramp dat media en
privacy eikaars vijanden zijn geworden.
Evers wijt dat vooral aan internet. „Daar
is zo'n beetje alles openbaar. Maar ik
vind niet dat internet de norm moet wor
den voor de andere media." Mare Visch,
secretaris van de Nederlandse Vereniging
van Journalisten (NVJ) vindt het de taak
van een journalist om uit de enorme brij
van informatie te selecteren. „Je bent
meer dan een doorgeefluik, hebt ook een
maatschappelijke verantwoordelijkheid.
En dat iedereen dat materiaal gebruikt
omdat je anders achterblijft, is een kul-ar-
gument."
De NVJ wil niejs opleggen noch achteraf
een waardeoordeel geven. Wel hoopt
Visch dat redacties ook bij crisisjournalis-
tiek 'hun kop erbij houden' en zich hou
den aan hun eigen normen en waarden.
„Die kunnen per krant verschillen en dat
is prima. Maar neem als redactie even
tijd voor reflectie, praat desnoods even
met een paar collega's over de keuzes die
je maakt." Zelfregulering werkt volgens
Evers beter. „Al zal de hoofdredacteur
van De Telegraaf dan vermoedelijk zeg
gen: wij hebben onze eigen normen. En
helemaal ongelijk kun je hem niet geven.
Er zijn zowel mensen die het vreselijk
vinden, als mensen die graag alles willen
lezen of zien. Als je vrijheid wil, moet je
ook de uitwassen daarvan accepteren."
Laroes oppert dat de Raad voor de Jour
nalistiek een uitspraak doet over het ge
bruik van namen en beelden 'om op die
manier nieuwe criteria te ontwikkelen'.
Hij waarschuwt dat de media 'nu niet
naar de andere kant moeten doorslaan'.
Het gevaar dreigt dat bij rampen iedere
naam, iedere stille getuige, wordt wegge
laten. „En we bijna gaan vergeten dat ech
te mensen slachtoffer werden."
Hij wijst op de vele beelden van kinde
ren na ongelukken, aardbevingen en an
dere drama's. „Dan wordt geapplaudis
seerd als een kind wordt gevonden, opge
tild en de ambulance in gedragen, en
wordt - voorzover ik kan nagaan - de pri-
vacydiscussie niet gevoerd."
Volgens Laroes is de werkelijke privacy-
schending daarom niet het tonen van
beelden op dag-i van een ramp, 'maar
op dag-X'. „De dag dat iemand als Ruben
weer wil proberen een doodgewone jon
gen te worden. Die ruimte moet ieder
een hem geven, zeker de media."
Ivo Opstelten is er niet gerust op dat de
media dat ook zullen doen. De burge
meester van Tilburg, de woonplaats van
Ruben, wil hem zoveel mogelijk afscher
men van de media. Hij doet dat op uit
drukkelijk vefzoek van de familie. Die fa
milie moest verbijsterd toezien hoe Ru
ben ongewild alle voorpagina's haalde.
Via een woordvoerder laat de familie we
ten 'ongelukkig' te zijn met de gehele si
tuatie'.
Het tel'efonische interview van De Te
legraaf met de 9-jarige Ruben, de
enige overlevende van de vliegramp in
Tripoli, heeft tot verontwaardigde reac
ties geleid op Twitter. Een oproep om de
krant te boycotten, kreeg gisteren snel
veel navolging.
Op Twitter werd gisterochtend een ac
count aangemaakt met de naam Telegraaf
boycot, waar in de loop van de ochtend
duizenden twitteraars zich bij aansloten.
De pagina werd aan het begin van de mid
dag door Twitter offline gehaald, waarna
binnen de kortste keren nieuwe Twitter-
accounts als tgraafboycot en Telegraaf-
Zuigt opdoken. De Twitterpagina's roe
pen twitteraars op hen te volgen „als u
het interview met de jonge overlevende
van de vliegramp in Tripoli ethisch niet
verantwoord vindt."
Benigno Aquino brings
i much-needed dullness to
i elections in the Philippines
i l.tedvedev projects a young
Russia as past and future
collide in Red Square
Sarkozy is not looking so
super three years on i
