spectrum 2
Zaterdag 8 mei 2010
De meester ma
geen foutje ma
Het is geen wonder dat de
eindexamens voor vmbo, havo
en vwo zo veel zweetdruppels
kosten. De samenstellers doen
er zelf twee jaar over! Interview
in het hol van de leeuw. „Eén
foutje en het land is te klein."
door Joop van der Pol
illustratie Mark Reijntjens
Alex van de Kerkhof kiest zijn
woorden zorgvuldig. Soms
tuit hij bij een vraag bedacht
zaam de lippen, knijpt dan
even zijn ogen dicht voordat
hij antwoordt. Niet één keer laat hij zich
verleiden tot lichtzinnige antwoorden of
populistische grollen.
Van de Kerkhof (55) geeft een interview
alsof hem een examen wordt afgenomen.
Hij moet wel, bewust als hij zich is van
zijn positie. Van de Kerkhof doet geen exa
men, maar hij maakt ze wel. Bij Cito. En
wanneer je, zoals hij; bij de grootste toets-
fabriek van Nederland werkt, kun je niet
voorzichtig genoeg zijn.
Voor tienduizenden zwoegende scholie
ren en hun ouders is hij één keer per jaar
de vijand tegen wil en dank. 'Manager ta
len' vermeldt zijn visitekaartje. Van de
berkhof is als toetsdeskundige verantwoor
delijk voor het centraal examen Neder
lands vwo. Hij weet als geen ander hoe de
goegemeente hem daarbij op de vingers
kijkt. Hoe nauwlettend een examen ook
wordt samengesteld - twéé jaar doen hij
en zijn team erover - het wordt al gauw te
moeilijk, te makkelijk of onredelijk gevon
den. Wat dat betreft, doen de mensen van
Cito elk jaar opnieuw examen. En héél af
en toe staat er inderdaad een foutje in.
„Dan is het land dus te klein", zegt de Ci-
to-manager. „Twee jaar geleden was het
examen Nederlands havo/vwo eigenlijk
klaar. De assistente wilde nog slechts een
kleine aanpassing doen. Voor de keuzeant-
woorden bij een multiplechoicevraag ston
Alex van de Kerkhof.
den de letters EFGH in plaats van ABCD.
Bij het corrigeren sleepte ze met de muis
van haar pc zonder het op te merken een
belendende letter in de tekst mee. Het ge
volg was dat daar een woord 'trekke' ach
terbleef, waar 'trekken' had moeten staan.
'Foei, een spélfout in het examen Neder
lands!', riep iedereen in koor. Dat was het
natuurlijk niet. Datzelfde jaar stond er in
de tekst van een vwo-examen 'welke ver
band' in plaats van 'welk verband'. Dat
woord 'verband' was op het laatste mo
ment in de plaats gekomen van 'relatie'.
Bij het vervangen was verzuimd de twee
foto Erik van 't Huilenaar
de e in 'welke' weg te halen. Een onnozel
foutje en toch valt iedereen over je heen."
Van de Kerkhof snapt wel dat er zoiets ach
ter zit van 'de meester op een fout betrap
pen'. „Onze examenmakers kunnen die kri
tiek wel verdragen hoor. Daar wordt al op
gelet bij de sollicitaties. En vergeet niet dat
we bij Cito elk jaar zo'n vijfhonderd exa
mens samenstellen."
De toetsfabriek waar Van de Kerkhof al
zestien jaar werkt, staat in Arnhem en telt
zo'n vijfhonderd personeelsleden, onder
wie ook de samenstellers van de bekende
Cito-toets voor de basisschool. De makers
van het centraal examen werken in kleine
teams met freelancemedewerkers. „Erva
ren vakdocenten die zelf lesgeven aan eind
examenklassen. Onder leiding van een Ci-
to-coördinator stellen zij de examens sa
men", vertelt de manager talen. „Hun ei
gen leerlingen weten niet dat die docenten
examens maken. Daardoor kunnen ze ook
niet worden lastiggevallen of beïnvloed.
Ze vinden het werk eervol en het is een
welkome afwisseling met de lespraktijk
van alledag. De examenmakers mogen
maximaal negen jaar meewerken, dan
stopt het. Je moet op tijd vernieuwen."