i5 spectrum
gevoeliger
voor oneliners'
Zaterdag 1 mei 2010
foto Robert Vos/ANP
foto Valerie Kuypers/ANP
gelijk met de tijd dat ik zelf onderwijs ge
noot, is het erop achteruit gegaan."
In welke zin?
„Als een leerling de lagere school verlaat
en niet kan rekenen of de taal niet be
heerst, vind ik dat achteruitgang. Als op de
middelbare school zoveel uren uitvallen
als nu-het geval is en er eigenlijk geen con
tinuïteit is, de scholen te groot zijn waar
door de anonimiteit is toegenomen vind
ik dat slecht Als ik op de universiteiten zie
hoe men daar met onderzoek aan het
handje loopt van de geldstroom uit het be
drijfsleven, als ik zie dat academici hele
maal niet afgeleverd worden als kritische
burgers en net zo meegaand zijn als ieder
een, dan vind ik dat het onderwijs er op
achteruit is gegaan."
Het is u een doorn in het oog dat er nauwe
lijks meer aandacht is voor geschiedenis.
„Voor behoud van vrijheid en democratie
is het onvermijdelijk dat mensen de chro
nologie van de geschiedenis kennen. Dus
dat je weet dat de gouden eeuw in de ze
ventiende eeuw was en niet in de achttien
de. Ook is het behulpzaam dat je weet hoe
de parlementaire democratie in Nederland
is bevochten. Net zo goed als je moet we
ten dat georganiseerde solidariteit - zoals
sociale zekerheid - en toegankelijke zorg
en onderwijs door onze ouders en voorou
ders zijn verworven na een zware strijd.
Weet je dat niet, dan kun je daar noncha
lant mee omgaan. In de veronderstelling
dat alles wat er is zal blijven en alleen
maar beter zal worden."
Vindt u dat alle scholieren dat moeten mee
krijgen?
„Ja. Zowel het besef als de kennis. Met de
canon en de tien tijdvakken van Pieter de
Rooy is er een kapstok gekomen met alle
maal haakjes die in chronologische volgor
de staan. Voor veel mensen is geschiedenis
een amorfe bende van gegevens. Zo'n ca
non is niet meer dan een hulpmiddel. Het
laten zien van de ontwikkelingen is de
taak van onderwijzers."
Maar met kennis voorkom je toch niet dat
mensen niet begrijpen dat Nederland altijd
een land van immigratie is geweest?
„Dat kun je ze toch vertellen? Je kunt toch
een les wijden aan immigratie? Te begin
nen met de Hugenoten en de Portugese Jo
den en dat onze belangrijkste schilders ge
vlucht zijn uit Antwerpen. Dat doen we
nu niet."
Wat leren we kinderen dan wel?
„Het is me echt een raadsel. Als ik jonge
ren hoor over het onderwijs dan komt er
alleen cynisme uit. In mijn tijd waren we
blij als er lessen uitvielen. Dat vind ik nor-
maal.- Maar ik vind het niet normaal dat
leerlingen gaan demonstreren omdat ze
onderwijs willen. Dan hebben we toch iets
niet goed gedaan."
Wat hebben we niet goed gedaan?
„We zijn uitgegaan van een totaal ver
keerd mensbeeld. Dat sloot perfect aan bij
het neoliberale denken van de jaren tach
tig en negentig. Dat staat voor eigen verant
woordelijkheid en ieder voor zich. Het col
lectieve belang van goed onderwijs is uit
het oog verloren."
Daardoor missen mensen verantwoordelijk
heidsgevoel?
„Iedereen is verantwoordelijk voor zich
zelf, beroep, omgeving, wijk, stad, land en
wereld. Maar er zijn er die nog meer ver
antwoordelijkheid hebben dan de ande
ren. Dat zijn degenen die zeggen dat ze we
ten wat dit land nodig heeft. Want dat zeg
je als je je kandideert voor de Tweede Ka
mer. Die mensen hebben het laten afwe
ten. Dat is de reden waarom ik zelf de poli
tiek ben in gegaan."
Met een missie.
„Ja precies. De missie van heel veel politici
is vanaf begin jaren tachtig geweest om de
overheid te runnen als een soort bedrijf.
Dat gaat uit van een verkeerde taakopvat
ting, want dat is kortetermijndenken. Ik
vind dat politici verantwoordelijk zijn
voor het welbevinden van burgers op mid
dellange termijn. Het is kortzichtig om
daarbij het onderwijs te marginaliseren,
want dat is de sleutel tot menselijk geluk."
Aan het eind van uw lezing roept u mensen
op: 'doe iets'.
„Actief burgerschap is belangrijk. Als je
iets ziet dat niet deugt, zeg het dan. Je hebt
niet alleen het recht, maar ook de plicht
van spreken. Daar is moed, inzet en opoffe
ring voor nodig. Dat is wat ik op 5 mei cen
traal wil stellen. Niet van 'wat zijn we toch
heerlijk vrij en blij met zijn allen'. Die be
vrijdingsfestivals zijn zo hol als wat. Waar
is de inhoud en het verhaal gebleven?"
Wilt u dan college geven op het Museum
plein tussen de popartiesten?
„Ik hoef helemaal geen artiesten op 5 mei.
Bovendien geven ze op Lowlands tegen
woordig lezingen en daar komen heel veel
jongeren op af Het probleem is juist dat
we die lezingen op 5 mei niet geven. Als
ouders niet vertellen hoe belangrijk iets is,
dan denken kinderen ook dat hqt niet be
langrijk is."
Vervlakking bedreigt de samenleving?
„Vervlakking leidt tot meer macht aan
mensen die we die macht eigenlijk niet
gunnen en tot uitholling van de democra
tie. Zonder kritische burgers en actief bur
gerschap, kan democratie niet bestaan. De
mocratie is ook dat je je bewust bent van
het feit dat je geacht wordt een bijdrage te
leveren. Bijvoorbeeld door je vak goed en
met eer en gezag uit te oefenen en door je
in te zetten voor de gemeenschap."
Jan Marijnissen
t. Jan Marijnissen werd gebo
ren op 8 oktober 1952 in
Oss. Nadat hij de hbs kort
voor het examen verliet,
werkte hij in de regio Oss in
verschillende fabrieken.
Ondertussen stond hij aan
de wieg van de SP in Oss en
werd het jongste raadslid van
Nederland in 1975. Hij bleef
raadslid tot 1993.
In 1987 werd Marijnissen
het eerste Provinciale Staten
lid van de SP, in Noord-Bra
bant. Een jaar later werd hij
landelijk voorzitter van de
SP. Dat is hij nog steeds. On
der zijn leiding werd de SP
een landelijke partij.
Toen de SP in mei 1994 voor
het eerst in de Tweede Ka
mer kwam, werd Marijnissen
fractievoorzitter. In juni
2008 droeg hij het stokje
over aan Agnes Kant.
De Van Randwijklezing be
gint op woensdag 5 mei om
10.30 uur. Gratis kaarten ver
krijgbaar bij de Cultuurwerf
in Vlissingen.
