'Gevers willen geen geld storten in een anonieme pot, waarbij je vn|dag 2j apnl 2010
maar moet afwachten wat er met je geld gebeurt' 13
Veel goede doelen zijn voor een
belangrijk deel afhankelijk van
nalatenschappen. Er komt de komende
jaren veel geld 'los', maar de
concurrentie onder maatschappelijke
organisaties neemt toe.
vandaa t
uitgelicht
Geven doet goed
'Ik kan niet tegen dierenleed' 'Weggeven zat in z'n karakter'
Naar notaris voor testament
Theo Schuyt, hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam
De een zijn dood...
MMWW>
door Niek Opten
illustratie Anke Arts
M
ensen die een
testament laten
opmaken, den
ken steeds va
ker aan een
goed doel.
Werd in 2005 ruim 182 miljoen eu
ro via nalatenschappen overge
maakt aan instellingen die zich in
zetten voor maatschappelijke be
langen, in 2008 was dat opgelopen
naar 245 miljoen.
En het zal de komende jaren al
leen maar toenemen, verwacht
Theo Schuyt, hoogleraar filantro
pie aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam. „We gaan de gouden
eeuw van de filantropie tegemoet.
Er is weliswaar een tweedeling in
ons land tussen arm en rijk, maar
Nederlanders zijn in het algemeen
nog nooit zo rijk geweest. Er komt
de komende tien tot vijftien jaar
veel geld los van babyboomers die
overlijden."
Tegelijkertijd is het aantal alleen
staanden groeiende en het aantal
kinderen per gezin dalende. Kinde
ren, die het tegenwoordig ook veel
beter hebben dan pakweg twintig
jaar geleden. Het maakt de weg
vaak vrij voor een alternatieve be
steding van een erfenis. Den Haag
gaf die beweging in 2006 nog een
extra zetje door nalatenschappen
aan goede doelen vrij van succes
sierechten te maken.
Voor de fondsen zelf zijn nalaten
schappen 'big business' geworden.
Voor de grootste ontvangers, zoals
KWF Kankerbestrijding, gaat het
om een derde van de totale inkom
sten. Ondanks de rooskleurige toe
komst die Schuyt schetst, zullen
zij behoorlijk hun best moeten
doen om deze inkomstenbron in
stand te houden. Want de concur
rentie neemt toe. „Gevers willen
het verschil maken. Ze willen geen
geld storten in een anonieme pot,
waarbij je maar moet afwachten
wat er met je geld gebeurt."
Kleinschalige projecten, zoals parti
culiere initiatieven, zijn daarom
populair. Daar komt bij dat subsi
dies in sectoren als onderwijs,
zorg, welzijn en cultuur de komen
de jaren onder druk staan. „De ten
dens is nu al dat mensen zelf fond
sen stichten en in de bres springen
voor wat zij belangrijk vinden. Er
is genoeg geld in Nederland, al
leen dachten mensen tot dusver
dat de overheid wel betaalde. We
zijn vergeten dat heel veel van die
organisaties ook ooit begonnen
zijn als particuliere initiatieven."
Geld genoeg dus, maar dat maakt
de deze week lopende campagne
'Nalaten' van de branchevereni
ging van goede doelen VFIniet
Geef gul aan goede doelen. Want:
geld weggeven maakt gelukkig. Het
collecteren heeft zijn langste tijd
wel gehad. Kijk op:
www.pzc.nl/uitgelicht
overbodig. „Het is vooral een be
wustwordingscampagne", zegt
Martin de Jong van VFI. Veel men
sen hebben wel het idee dat ze wil
len schenken, maar weten niet
hoe. Voor een testament moet je
naar de notaris. Dat vinden veel
mensen een grote stap, zegt De
Jong.
Schuyt heeft grote kritiek op hoe
de overheid omgaat met filantro
pie. „De overheid heeft een hou
ding van: wilt u als burger even bij
passen wat wij niet kunnen of wil
len financieren? Dat is een indirec
te vorm van belasting betalen. Het
is veelzeggend dat de ambtenaar
die zich beleidsmatig bezighoudt
met filantropie op het ministerie
van Justitie werkt en nog andere
onderwerpen in zijn portefeuille
heeft. Den Haag neemt het onder
werp niet serieus."
Hoeveel geld er precies aan goede
doelen wordt nagelaten, is overi
gens onbekend. De genoemde 245
miljoen euro die in 2008 werd ge
noteerd, is afkomstig van fondsen
die zijn aangesloten bij het Cen
traal Bureau Fondsenwerving. Wat
kerken, belangrijke ontvangers van
geld en goederen van overledenen,
en instellingen als ziekenhuizen
en universiteiten krijgen, is onbe
kend. Hoogleraar Schuyt schat dat
het totale bedrag zeker drie keer
zo hoog ligt.
Driekwart van de mensen die een
goed doel vastleggen in hun testa
ment hebben geen kinderen, schat
De Jong van brancheorganisatie
VFI. Boze reacties van kinderen,
die door de nalatenschap een deel
van hun erfenis mislopen, zijn
hem onbekend. „Ik kan me er wel
iets bij voorstellen. Maar het is ook
een mooie gedachte voor de kinde
ren dat hun ouders zich om de
maatschappij bekommeren."
9 Wie zijn bezittingen naar eigen
wens wil verdelen moet een testa
ment laten opmaken bij een nota
ris.
Als er geen testament is, vervallen
de bezittingen automatisch aan de
erfgenamen: partner, kinderen, ove
rige familie. Zijn er geen erfgena
men dan gaan de bezittingen naar
de staat.
Meeste giften ooit in 2008
Erfgenamen betalen successierech
ten over het ontvangen vermogen.
Goede doelen zijn hiervan uitge
zonderd.
9 Ouders kunnen hun kinderen ont
erven en hun gehele vermogen na
laten aan derden, zoals een goed
doel. Hun kinderen kunnen echter
altijd aanspraak maken op een be
paald deel van de erfenis, namelijk
de helft van het erfdeel.
Sinds 2006 is er bij nalatenschappen aan goede doelen sprake van een
stevige groei, die vergelijkbaar is met eind jaren negentig.
240 l^!!££^^In 2006 werden j
nalatenschappen
;s aan goede doelen
220 I
vrij van successie- j
rechten.
210
200 |p|
190
180
170 msmi
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
infographic: CRW/bron CBF
„Ik hoop nog lang te leven, ik ben in de zestig. Maar ik
kan zo maar morgen onder een auto terechtkomen.
Daarom wilde ik mijn erfenis goed regelen", zegt me
vrouw De Vries. Een paar jaar geleden heeft ze bij de
notaris een testament laten opmaken. Daarin staat
dat al haar bezittingen toekomen aan drie goede doe
len: de Dierenbescherming, Greenpeace en KNGF Gelei
dehonden. Een partner en kinderen heeft ze niet, wel
veel neven en nichten. „Maar de meesten ken ik nau
welijks. Bovendien hebben die het goed genoeg. Als ik
kinderen zou hebben gehad, dan had ik ook wat nage
laten aan goede doelen." Want mevrouw De Vries
heeft 'iets' met dieren. „Ik heb altijd in de zorg ge
werkt, je kan me zonder problemen op een slagveld
neerzetten. Wonden verzorgen bij mensen vind ik niet
erg. Maar ik kan heel slecht tegen dierenleed. Ze zijn
zo weerloos. Wij mensen denken dat we beter zijn dan
dieren, dat we boven hen staan, maar dat is niet zo. Ik
heb altijd poezen gehad uit het dierenasiel. Als ik mijn
leven mocht overdoen, dan zou ik olifantenverzorgster
worden, of zoiets."
Om privacyredenen is de naam van mevrouw De Vries gefingeerd.
Toen de vader van Marieke Groen tien jaar geleden
overleed, was er geen testament. Er viel namelijk nau
welijks meer iets te verdelen onder zijn vijf kinderen.
De man, een succesvol zakenman, had in zijn laatste
levensjaren zijn vermogen van zo'n 500.000 gulden,
ruim 225.000 euro, weggegeven aan de katholieke
kerk en aanverwante organisaties. „Mijn vader was
aan het eind van zijn leven nog helder van geest,
maar hij werd steeds fundamentalistischer in zijn ge
loofsopvattingen. Zo gingen er tienduizenden guldens
naar een anti-abortusorganisatie." Geld nalaten aan
zijn kinderen vond hij niet noodzakelijk. 'Ik ben met
niets op de wereld gekomen en zo zal ik ook sterven',
was zijn opvatting. „Een erfenis hadden wij kinderen
goed kunnen gebruiken, maar we hadden vrede met
zijn vrijgevigheid. Wij zijn ook allemaal niet materialis
tisch ingesteld. Weggeven zat in zijn karakter. Als er
nog 200 gulden in de huishoudpot zat, dan gaf hij er
zo 150 weg. Onze moeder zat in de rats, maar mijn
vader zei dat onze lieve Heer wel zou zorgen dat het
goed kwam. En het kwam ook altijd goed."
Om privacyredenen is de naam van Marieke Groen gefingeerd.
