Mammoet vist
tijdbom op
Het bergingsbedrijf
van Mammoet be
gint dit voorjaar
aan de voorbereidin
gen voor de berging
van een Duitse
duikboot voor de
Noorse kust. Een
tikkende milieutijd
bom wordt onscha
delijk gemaakt.
donderdag 15 april 2010
T reageren?
X V./ nieuwsredactie@wegener.nl
door Chris Halkes
In zwaar weer sloeg een
veerponton in augustus
2007 om in de Robson Baai
in West-Canada. Een tank
auto met 10.000 liter diesel
verdween in de golven en
kwam op 350 meter diepte op de
zeebodem terecht. Als door een
wonder bleef de dieseltank heel.
Voor de mannen van Mammoet
Salvage werd het omhoog halen
van de truck begin vorig jaar de ge
nerale repetitie voor het bergen
van de met kwik geladen onder
zeeër U-864 uit de Noordzee.
„De Robson Baai is een natuurge
bied vol dolfijnen en orka's en er
mocht geen diesel in zee vloeien",
vertelt kapitein Jan de Bokx (50),
projectleider van de berging van
de Duitse onderzeeër.
Technieken die Mammoet had be
dacht voor het bergen van de
U-864, paste het bedrijf in Canada
toe. Het verschil was dat diesel - in
tegenstelling tot kwik - lichter is
dan water en onder water niet
zinkt maar omhoog gaat. Daarom
lag bij het optakelen geen bak on
der de tankwagen, maar hing de
truck in een er overheen geplaats
te 'garage'. „Er ging geen druppel
diesel verloren."
Ook bij de berging van de U-864
draait alles om het voorkomen dat
ook maar iets van de 67 ton kwik
in zee terechtkomt. De Duitse on
derzeeër is een tikkende milieutijd
bom. In zijn werkkamer bovenin
het Schiedamse Mammoet-hoofd
kwartier De Bolder, met kopieën
van de originele bouwtekeningen
van de U-864 aan de muur, laat
De Bokx foto's zien van enkele ge
borgen stalen flessen en cilinders.
Het kwik, geladen in de kiel van
de onderzeeër, is in 1857 van derge
lijke omhulsels verpakt. Het staal
zit vol mestputten en het is vrij
wel zeker dat sommige verpakkin
gen in de U-boot al lekken.
Het zo'n tien jaar geleden ontdek
te wrak ligt in bijzonder visrijk wa
ter. Behalve een milieuramp,
hangt Noorwegen ook een econo
mische ramp boven het hoofd,
legt Mammoet-woordvoerder Jo-
han Pastoor (41) uit. De visserij is
'Kwikramp voor de
kust kan hele Noorse
visserij wegvagen'
voor Noorwegen, na de olie- en
gasindustrie; de belangrijkste in
komstenbron. Een kwikramp voor
de kust zou die kunnen wegvagen.
„Het prijskaartje was bij de aanbe
steding van de berging dan ook
van ondergeschikt belang. De
Noorse regering wilde de klus gun
nen aan degene die de berging aan
toonbaar het veiligst en meest mi
lieuvriendelijk zou kunnen uitvoe
ren." Het contract ging naar Mam
moet.
Pastoor vindt het niet vreemd dat
Oslo koos voor de door Mammoet
ingebrachte, revolutionaire metho
de. „Wij zijn een innovatief be
drijf. Deze bedrijfstak kent natuur
lijk wel een verhoogd risico, alles
is altijd groot en zwaar. Juist daar
om staat veiligheid bij ons hoog in
het vaandel."
Aan de berging komt geen duiker
te pas. De gehele operatie wordt
uitgevoerd met zogenoemde
ROV's (Remote Operated Vehi
cles), miniduikbootjes met af
standsbediening. Elke ROV heeft
boven water een tweekoppige be
manning achter beeldschermen.
De piloot 'vliegt' de ROV, de tech
nicus bedient de robotarm die de
taken onder water uitvoert. „Die
jongens kunnen lezen en schrij
ven met zo'n ding", zegt De Bokx.
Als het Noorse parlement de ber
ging van het wrak formeel heeft
goedgekeurd - een alternatiefis
nog steeds een oud plan om het
wrak met zand en een laag beton
op de zeebodem in te kapselen -,
begint Mammoet in mei met een
uitgebreid onderzoek van wrak en
zeebodem. „Het laatste onderzoek
is alweer vijfjaar oud, dus er kan
wat veranderd zijn. Bovendien
brengen we dit keer elk detail in
beeld", aldus De Bokx.
Komende zomer pompen de ber
gers de laatste overgebleven olie
uit het wrak. Een jaar later vindt
de eigenlijke berging plaats. In de
tussentijd bouwt Mammoet de
speciale apparatuur, zoals een grij
per en een lekbak.
Mammoet heeft in 2001 ook de
Russische kernonderzeeër Kursk
geborgen. De Bokx kan niet zeg
gen welke berging moeilijker is.
„Deze onderzeeërs zijn onvergelijk
baar. Vanwege de nabestaanden
draaide bij de Kursk alles om snel
heid. Bij de U-864 staan milieu en
veiligheid voorop." Net als bij de
Kursk kijkt ook bij de U-864 de he
le wereld over de schouder van
Mammoet mee. „We kunnen ons
geen fouten permitteren", meent
Pastoor. De Bokx is nog stelliger:
„Er gaat niets mis."
De Duitse onderzeeër U-864 bevat 67 ton kwikzilver, opgeslagen in flessen
en cilinders van ca. 50 cm hoog, waarvan sommige bijna doorgeroest zijn.
foto Jan Helge Romarheim
(7) Het Nederlandse Mammoet Salvage BV, gaat de U-864 bergen. Bergings
schip met grijper laat zuigankers aan kabels omlaag zakken die zich rond de
duikboot in de bodem vastzetten. De kabels dienen om de lekbak en de
grijper te laten zakken en het ophijsen van de U-864 te geleiden.
Zie filmpje berging op: www.mammoet.com/Default.aspx?tabid=1656&language=en-US
Een grijper, gemaakt op de maat van de romp van de U-864, pakt de
duikboot. Óm te voorkomen dat de grijper het wrak stuk knijpt, vallen de
klemmen ervan precies op de spanten van de romp.
(3) Ook beschermt een opblaasbaar kussen aan de binnenzijde van de grijpers
(blauw in de illustratie) de romp tegen beschadiging.
