De klassieke sigarenboer
'Vriendelijke bediening
en goede
service'
spectrum
IO
De klassieke tabaksspeciaalzaak
verdwijnt uit het stadsbeeld. Van
rookwaren alleen valt niet meer
te leven. „Het is een uitstervend
ras."
door Aly Knol
Het interieur is misschien
nog het beste te vergelijken
met dat van een ouderwets
bruin café. Behalve dan de
kasten langs de muren,
waarin deels achter glas het beste van het
beste aan sigaren, pijpen, aanstekers en
luxe etuis wordt bewaard. Alleen de siga
retten liggen voor het grijpen.
Grootvader Wilmer stichtte Wilmer's Siga
renmagazijn in het centrum van Delft op
3 oktober 1919, zoals de klanten vorig jaar
mochten lezen op de cadeauaansteker ter
gelegenheid van het negentigjarig bestaan.
Voor kleinzoon Chris Wilmer is het fami
liebedrijf niet meer wat het was. „We heb
ben minder klanten en minder verkoop",
vertelt hij. „Voor het rookverbod ging het
hartstikke goed. Toen kwamen de waar
schuwingsstickers op de pakjes, het rook
verbod in de openbare ruimte, op veel
werkplekken en tenslotte in de horeca.
We hebben het echt gevoeld. Onze klan
ten zijn niet zozeer gestopt met roken,
maar zijn vooral minder gaan roken."
Wat hem ook parten speelt, is de tabaks
verkoop in de supermarkten en bij de
pompstations. Supermarkten zijn inmid
dels goed voor zo'n 42 procent van de be
stedingen aan tabak, pompstations voor
27 procent. Voor de zogeheten tabaks- en
gemakszaken rest nog maar iets van net
20 procent. Wilmer: „Ook de zondagsope
ning heeft ermee te maken. Albert Heijn
verkoopt op een zondag evenveel als ik in
een week, bij wijze van spreken."
Cijfers van het onafhankelijke onderzoeks
bureau GfK geven hem gelijk. Ging in
2004 nog meer dan een kwart van de huis
houdens in ons land naar de 'sigarenboer',
vorig jaar was dat amper nog een vijfde.
En ze kwamen inderdaad ook veel min
der. In plaats van tien keer, komen ze nog
maar negen keer langs. De diehards blijken
oudere alleenstaanden en kostwinners.
Maar er is in de tabakswereld veel meer
aan de hand.
In het centrum van Haarlem sluit volgen
de maand de gerenommeerde tabaksspe
ciaalzaak Jan van der Pigge na 210 jaar zijn
deuren. Eigenaar Ko van der Veldt en
diens vrouw, die met pensioen gaan, kon
den geen opvolger vinden. „Degene die
ons zou opvolgen, had zijn bedrijfsplan
klaar, maar de banken hadden er geen en
kele fiducie in om hem geld te lenen", zegt
Ko van der Veldt. „Het was niet rond te
breien."
Van der Veldt heeft nooit kansspelen wil
len toelaten in zijn winkel. Er kwamen
zo'n 25 jaar geleden alleen koffie en thee
bij. Maar uitsluitend rookwaren en aanver
wante artikelen verkopen, is niet langer
Btw-afdracht
doenlijk. Chris Wilmer uit Delft weet het
uit eigen ervaring: „De omzet bestond
tien jaar geleden voor 80 procent uit tabak
en voor 20 procent uit staatsloten en ande
re kansspelen. Nu is dat zo'n fiftyfifty.
Toen mijn ouders nog in de zaak zaten tel
de Delft zo'n veertig tabakswinkels. Nu
zijn het er nog drie. Een zaak zoals wij die
hebben, kom je bijna niet meer tegen."
Harold Lensen zit in Arnhem eveneens in
een familiezaak, Lensen Tabak, die sinds
1934 bestaat. „Mijn vader had drie zonen,
van wie er één zo gek was de zaak over te
nemen, dat was ik. Maar ik hoop dat mijn
zoon, die erg pienter is, een mooie interna
tionale carrière zal kiezen."
Lensen is behalve sigarenboer ook voorzit
ter van Compaenen, een vereniging van
'tobacconisten', zoals ze zichzelf noemen,
die gezamenlijk sigaren inkopen en spe
ciaal naar eigen smaak laten samenstellen
in Cuba, de Dominicaanse Republiek, Nica
ragua, Brazilië, Costa Rica of Honduras. De
problemen rond de opvolging in tabaksza
ken zijn niet aan Compaenen voorbij ge
gaan. Lensen: „In de gloriejaren waren
bijna 150 zaken bij Compaenen aangeslo
ten, nu nog maar 54." Lensen is pessimis
tisch. „Ik denk dat het aantal speciaalzaken
binnen vijfjaar nog verder zal dalen."
Sinds jaar en dag bestrijdt de NSO, de brancheorganisatie van de tabaks
detailhandel, de specifieke btw-heffing die voor tabaksproducten geldt.
Anders dan bij andere waren, accijnsproducten als alcohol en benzine in
clusief, moet de btw op tabaksproducten direct na levering aan groot- of
detailhandel worden afgedragen, dus nog voor de waren zijn verkocht.
In feite, zo schreef de NSO vorig jaar nog in een brief aan het ministerie
van Financiën, moeten fabrikanten en handelaren de btw voorfinancie
ren. Macro gezien gaat het daarbij, aldus de NSO, om bijna 34 miljoen
euro op jaarbasis. Bij een rentepercentage van 5 procent staat dit gelijk
aan een rendementsverlies voor de hele branche van 1,7 miljoen per
jaar. Het ministerie heeft tot nu toe steeds nul op het rekest gegeven.
Een nieuwe zaak met uitsluitend tabaks
producten beginnen, is nagenoeg 'onhaal
baar' geworden, meent ook Janwillem Bur
gering, directeur van de NSO, de branche
organisatie van tabaksdetaillisten in Neder
land. „De houders van speciaalzaken, waar
je vroeger door je vader naar toe werd ge
stuurd om een bolknak te'halen, vormen
een uitstervend ras."
Burgering is ervan overtuigd dat
alleen winkels volgens de formu
les van Primera, Totaal Gemak en
Multishops - ketens die tabak ver
kopen, maar hun inkomsten meer en
meer uit bijartikelen halen - straks hog toe
komst hebben. Hun assortiment bestaat
nu al vooral uit kranten, tijdschriften, boe
ken, cadeaukaarten, e-cards en tickets voor
concerten en voetbalwedstrijden. Soms
hebben ze ook een postagentschap. Hun
omzet bestaat nog voor
60 procent uit tabaksproducten, maar de
overige bronnen van inkomsten worden
steeds belangrijker.
Wilmer en Lensen zien het met lede ogen
aan. „Het wordt allemaal hetzelfde", ver
zucht Chris Wilmer. Harold Lensen: „In
de Compaenen-zaken verkopen wij geen
tijdschriften, speelgoed, breiwol, suppor-
terskleding of straks al die oranje toeters
en bellen van het WK voetbal."
Lensen had tot voor kort alleen het staats
lot en de strippenkaart als bijartikel, maar
een maand of twee geleden nam hij er
toch krasloten bij omdat de strippenkaart
straks plaatsmaakt voor de ov-chipkaart.
„Je verdient maar weinig op een strippen
kaart, maar mensen namen vaak nog wat
anders mee. Ik ben bang dat het me straks
veel loop in de winkel zal schelen."
Wat Lensen betreft is het rookverbod in
de horeca 'de grote klap' geweest voor zijn
nering. „Ik zette heel veel sigaren afin res
taurants en cafés. Het rookverbod heeft
De tabakshandel mag het
dan moeilijk hebben, Nico
van Mastricht is ervan over-
tuigd dat er nog een goede
boterham in zit. Op het hoogtepunt
van het rookverbod in de horeca, vorig
jaar toen het kleinste kroegje hevig
door controleurs werd bezocht, nam
Van Mastricht Totaal Gemak Sima
over, aan de Koepoort in Goes. Ruim
een maand geleden kwam daar de To
taal Gemak winkel in Vlissingen bij.
„Wij komen uit de tabakshandel, maar
ik weet ook wel dat er met alleen siga
ren en sigaretten geen droog brood
meer te verdienen is. ]e moet echt een
formule hebben als Totaal Gemak of
Primera, wil je een bloeiende zaak kun
nen opbouwen. Mensen komen voor
wenskaarten, tijdschriften, een krantje
of een telefoonkaart. Verder heb je na
tuurlijk de lotto en de staatsloterij.
Voor alles geldt, van een rolletje drop
en een pakje sigaretten tot een glossy
tijdschrift of een telefoonkaart: wie er
voor binnenstapt, neemt ook nog vaak
iets anders mee. Een klantenkring op
bouwen en behouden doe je net als in
elke andere winkel: vriendelijke, vlotte
bediening en een goede service." Het
afgelopen jaar in de Goese winkel is Ni
co van Mastricht zo goed bevallen, dat
hij de zaak in Vlissingen erbij heeft ge
nomen. Zijn zoon Roy doet nu de zaak
in Goes en Nico staat zeifin Vlissin
gen.
De formule van Totaal Gemak maakt
dat de ondernemers voordeliger kun
nen inkopen en betere contracten kun
nen afsluiten voor logistiek en beveili
ging-
Van Mastricht: „Van een ouderwetse
tabakswinkel kan niemand leven, dat
bestaat niet." Toch draait er in Goes
nog zo'n winkeltje. Mevrouw van
Kalmthout, in de tachtig, houdt haar
zaakje aan de Voorstad open. Hoe?
Door het winstoogmerk ondergeschikt
te maken aan de behoefte om de klan
ten te blijven bedienen.
Nico en Roy van Mastricht in hun tabakswinkel aan de Goes Koepoort.
foto Willem Mieras
