Rampenmijn Montcoal
was al berucht
Val communisme
zegen voor veiligheid
II
Westerse mijnen zijn de afgelopen tienvijftien jaar écht veiliger
geworden'
donderdag 8 april 2010
mijnbouwtechnoloog Hans de Ruiter
den nog 'sprongen in veiligheid' kunnen
maken. Al staat de techniek niet stil en
wordt daar stevig in geïnvesteerd. „Er hoe
ven steeds minder mensen de grond in. In
een Zweedse ijzermijn doen drie mannen
in een kantoor met beeldscherm en joy
sticks nu het werk dat vroeger door zestig
mijnwerkers gedaan moest worden. Het is
zaak om de machines risico's te laten lo
pen, en de mensen zo min mogelijk."
Die wetenschap heeft grote delen van de
wereld echter nog niet bereikt. Althans, de
verantwoordelijke mijnbazen houden zich
daar vakkundig van de domme. Neem Chi
na, waar jaarlijks volgens officiële cijfers
zo'n drieduizend kompels in een krakke
mikkige mijn hun laatste rustplaats vin
den. Maar dat zouden er in werkelijkheid
ook zomaar vijfduizend, of tienduizend
kunnen zijn. „Ik heb verhalen gehoord dat
ze daar soms na een ramp liever niet te
veel lijken naar boven halen, want anders
loopt het dodental te snel op. Als slachtof
fers onder de grond blijven, zijn het offici
eel vermisten en geen doden. Anglo Ameri
can, een van de grootste mijnbouwbedrij-
ven ter wereld, heeft een mijn die het in
China kocht direct voor twee jaar stilge
legd. Er was werkelijk van alles mis. Met
de techniek én met de mentaliteit."
Ook De Ruiter ondervond dat in sommige
landen de dood op de loer ligt. In 1989,
toen hij mijnmanager was in Chili, werd
een van zijn kompels door een rotsblok
van 500 kilo bedolven.
„Dat was, zoals vaak bij mijnongelukken,
het gevolg van een menselijke fout. Het on
geval leek mij nog meer aan te grijpen dan
sommige van zijn directe collega's. Die
hadden zoiets al vaker meegemaakt."
De mijnbouw is een kolossale in
dustrie in de VS. Het land be
schikt over 14.574 actieve mijnen -
ruim 350.000 mensen vinden er
werk - en is de op één na grootste
producent van goud, koper en
steenkool ter wereld.
Grote rampen, zoals nu in
West-Virginia waarbij zeker 25
kompels om het leven kwamen, le
ken tot het verleden te behoren.
Vorig jaar was nog het veiligste
jaar uit de geschiedenis van de
Amerikaanse mijnbouw. 'Slechts'
35 mijnwerkers kwamen om het le
ven en het percentage gewonden
liep terug tot 0,012 procent van de
beroepsgroep.
Steenkoolmijnen in West-Virginia
en Kentucky bleven relatief het ge
vaarlijkst van alle mijnen, vooral
door ongelukken met methaangas.
'Big Coal', zoals de industrie in de
VS genoemd wordt, trekt zich ook
niet altijd veel aan van de veilig
heidsvoorschriften van het minis
terie van Arbeid. De inspectie
dienst voor de mijnbouw deelde
vorig jaar voor 141 miljoen dollar
aan boetes uit. Ruim 380 onder
grondse mijnen lieten bijvoor
beeld na om een beter communica
tiesysteem te installeren.
De rampenmijn in West-Virginia
is berucht vanwege tal van overtre
dingen - alleen al de afgelopen
maand werden er 57 tekortkomin
gen geconstateerd. Zo liet uitbater
Massey Energy, de zesde produ
cent van het land, na om het venti
latiesysteem te verbeteren. Boetes
werden vaak te laat of helemaal
niet betaald. Na de ramp in de
mijn zal de roep om zwaardere
sancties voor nalatige mijnbedrij
ven alleen maar toenemen. Mas
sey Energy kan ook enorme scha
declaims tegemoet zien van de na
bestaanden van de deze week over
leden kompels.
Ze waren het paradepaardje van
de communistische machthebbers
in Oost-Europa: de kompels die
het 'zwarte goud' naar boven haal
den. Mijnwerkers werden goed be
taald om toch vooral meer kool te
produceren. Productie, daar draai
de het om. In efficiëntie,, veiligheid
of milieu werd niet geïnvesteerd.
Dat kostte alleen maar geld.
Na de val van het communisme in
1989 is er veel veranderd. Een te
rugval in de vraag naar kolen, me
de door een inzakkende econo
mie, leidde tot een lagere produc
tie. Privatisering zorgde ervoor dat
zwaargesubsidieerde kolenmijnen
in commerciële handen kwamen.
Ondernemers die zich wél enigs
zins richtten op veilige en 'milieu
vriendelijke' productie. Door toe
genomen concurrentie verdwenen
onrendabele mijnen. Landen die
toetraden tot de EU moesten zich
houden aan Europese eisen.
Polen is nu op zeven landen na de
grootste kolenproducent ter we
reld. In de Poolse mijnen - in het
zuidelijke Silesië - werken onge
veer 100.000 mensen. Goede 'twee
de' is noordoost-Tsjechië. Win
ning is er ook onder meer in Slo
wakije en Roemenië. Overigens
vindt in Oost-Europa op grote
schaal bruinkoolwinning plaats,
veelal in dagèouw. De gewonnen
kolen worden gebruikt voor de na
tionale energievoorziening. Alleen
Polen en Tsjechië exporteren.
Er valt nog veel winst te boeken,
maar de veiligheid is de laatste de
cennia sterk toegenomen. Zo over
leden in 1989 in de Poolse mijnen
120 kompels, nu twintig. Het laat
ste grote ongeluk was op 18 sep
tember 2009 toen door een gasex-
plosie twaalf mijnwerkers omkwa
men. Het ging om een mijn waar
sinds de Tweede Wereldoorlog vrij
wel niets was veranderd.
