6|
Geesten rijp voor greep
Bezuinigingspijn komt hard aan
Economen
vrezen voor
haastige
spoed
BEZUINIGINGEN
Geen enkel onderwerp was taboe voor de ambtelijke werk
groepen die over ombuigingen moesten nadenken. Politieke
partijen ontkomen nu niet aan het maken van harde keuzes.
vrijdag 2 april 2010
amsterdam - De ruim duizend pa
gina's aan bezuinigingsvoorstellen
van de ambtelijke werkgroepen
ten spijt, is er een grote kans dat
de overheid het tekort de komen
de jaren vooral te lijf gaat met las
tenverzwaringen. De druk om het
tekort binnen de komende vijf
jaar al voor een groot deel terug te
dringen, vergroot de kans op tijde
lijke maatregelen die de economi
sche groei vooral schaden, zo waar
schuwden diverse economen giste
ren. Econoom Hans Stegeman van
de Rabobank: „Alle rigoureuze
plannen van de werkgroepen leve
ren pas na 2015 geld op." Hij vreest
daarom dat er een prikkel zal ont
staan bij politici om voor de snelle
winst te gaan. „Dat is jammer,
want die is vooral te halen door de
lasten te verzwaren en dat is scha
delijk voor de economie.
„Tijdelijke lastenverzwaring is het
enige dat snel geld oplevert, maar
dat doet structureel helemaal
niets", waarschuwt ook hoogleraar
economie Sweder van Wijnber
gen. „Er moeten nu juist snel hel
dere en onomkeerbare plannen
voor hervormingen op lange ter
mijn worden gepresenteerd. Het is
wat dat betreft simpel: schuif de
AOW-leeftijd op en behandel op
termijn het eigen huis als een
vorm van vermogen in box drie.
Op de korte termijn doe je niet zo
veel, maar op de lange termijn
haal je de winst die je nodig hebt."
„Er moet nu slim structureel be
leid worden gevoerd, waarbij de
Europese begrotingsregels mis
schien maar even niet zo strak
moeten worden gevolgd", vindt
Stegeman.
„Dat lijkt misschien op het weg
schuiven van problemen, maar je
werkt dan aan structureel goede
maatregelen."
Stegeman vreest voor een lappen
deken aan losse maatregelen als er
al op korte termijn geld moet wor
den gevonden. Hij wijst daarbij op
de plannen voor het aanpakken
van de werkloosheidsuitkering
(WW). „Dat moet activerend wer
ken, maar dat lukt alleen als het
ontslagrecht ook wordt aangepakt.
De verkorting van de WW is ech
ter waarschijnlijk vrij snel te rege
len, terwijl het aanpakken van het
ontslagrecht veel langer duurt.
Dan wentel je de bezuiniging op
de uitkeringen dus alleen af op de
werknemers."
Twintig ambtelijke commissies hebben gisteren bezuini
gingsvoorstellen gedaan. Dat zegt niets over hoeveel er
wordt bezuinigd, maar wel dat er een forse greep wordt ge
daan in de portemonnee van de burger.
Een tombola aan cijfers en
maatregelen hebben de
twintig bezuinigingscom
missies gisteren over het
land uitgestort, bij elkaar opgeteld
36 miljard euro aan ombuigingen,
20 procent van de rijksuitgaven.
Uit de lijst voorgestelde maatrege
len zou de indruk kunnen ont
staan dat vanaf 2011 iedereen aan
de bedelstaf raakt.
Of dat nou het doel is of niet, de
geesten worden in ieder geval rijp
gemaakt voor forse ingrepen die
de koopkracht van alle burgers
hard raken.
De crisis heeft een diep gat gesla
gen in de overheidsfinanciën. Om
de economie niet nog een optater
te geven, heeft het kabinet miljar
den euro's meer uitgegeven dan er
binnen zijn gekomen. Dat geld
moet weer terugverdiend worden.
Daarbij komt dat de vergrijzing de
overheidsuitgaven nog een extra
duw geeft.
Het volgende kabinet moet 15 tot
18 miljard snijden in 2015, aldus
het ministerie van Financiën giste
ren. Zonder de door het Centraal
Planbureau (CPB) al ingeboekte be
zuiniging van 7 miljard euro in de
zorg, zou het komend kabinet mi
nimaal 22 miljard aan ombuigin
gen moeten vinden. Al met al veel
geld, maar bij lange na niet de 36
miljard van de twintig commis
sies.
Hoewel niet alle voorgestelde be
sparingen nodig zijn, is het werk
van de door het kabinet ingestelde
werkgroepen belangrijk. Zij kregen
als opdracht om op zijn minst één
bezuinigingsvariant op hun ter
rein te bedenken die voor een be
sparing van 20 procent zorgt. Die
20 procent komt overeen met het
door Gert van Harskamp
tekort dat het CPB in een eerdere
raming schetste.
De resultaten maken duidelijk dat
er grote ingrepen nodig zijn om de
overheidsfinanciën weer op orde
te krijgen. Politieke partijen die de
verkiezingscampagne ingaan met
de bewering dat zij de portemon
nee van de kiezer kunnen sparen
door bijvoorbeeld alleen te snijden
in het ambtenarenapparaat, bezui
nigingen op ontwikkelingssamen
werking of asielzoekers en immi
gratie, houden de burger voor het
lapje.
Harde keuzes zijn onvermijdelijk.
Een partij die dat uit de weg gaat,
heeft zichzelf gediskwalificeerd
voor het nemen van verantwoor
delijkheid.
Of het nu de rollator is die ver
goed wordt door de AWBZ, de hy
potheekrenteaftrek, de huurtoe-
slag, kindertoeslagen, studiebeurs
of de AOW-leeftijd, in het overgro
te deel van deze voorzieningen zal
het mes moeten, luidt de bood
schap. Hoe hoog de bezuinigingen
ook worden, het meest effectief
blijkt snijden in de kosten van de
vergrijzing (zorg en AOW) en her
vorming van de woningmarkt.
Lang niet het hele bezuinigingsbe
drag van de commissies moet ge
haald worden. Maar het is duide
lijk dat een volgende kabinet niet
de kool en de geit kan sparen.
De rapporten met bezuinigingsvoor
stellen. foto Valerie Kuypers/ANP
den haag - Politieke partijen en
maatschappelijke organisaties heb
ben gisteren hun veto's uitgespro
ken over het deel van de bezuini
gingsvoorstellen dat ze onaccepta
bel vinden.
PvdA-fractievoorzitter Mariëtte
Hamer stelde dat ze 'hele rare voor
stellen' had gezien, zoals het idee
om de havo en de vwo met een
jaar te bekorten.
De voorgestelde verhoging van het
eigen risico in de zorg van 165 naar
775 euro is voor de PvdA 'onaccep
tabel'.
Net als de PvdA wil ook het CDA
dat het eigen risico en de premies
in de zorg niet stijgen. De partij
wil bovendien niet snijden in de
hypotheekrenteaftrek - wat de Pv
dA wel wil - en in de studiefinan
ciering.
De PW van Geert Wilders vindt
dat de werkgroepen de rekening te
veel bij de gewone man leggen.
Wilders noemt een verhoging van
het eigen risico in de zorg 'een aso
ciale maatregel, volslagen absurd'.
Hij wil ook niet tornen aan de hy
potheekrenteaftrek en wil de
AOW-leeftijd op 65 jaar houden.
D66-leider Alexander Pechtold
herhaalde dat structurele hervor
mingen nodig zijn, waaronder op
de woningmarkt en dus bij de hy
potheekrenteaftrek.
Dat laatste vinden ook Groen-
Links en de SP.
De VVD wil de renteaftrek hoe
dan ook in stand houden. Groen-
Links waarschuwt voor voorstel
len die kunnen leiden tot 'onaan
vaardbare' maatschappelijke tegen
stellingen.
„De zieken, werklozen en studen
ten worden de stuipen op het lijf
gejaagd, terwijl er geen bankier of
multinational zal schrikken", zei
SP-leider Emile Roemer.
Maatschappelijke organisaties rea
geerden ook vooral op de voorstel
len die ze vrezen.
Vakcentrale FNV vreest voor een
tweedeling in Nederland als voor
stellen om het minimumloon en
de bijstand met 10 procent te verla
gen het halen. „Dat doe je niet in
een beschaafd land als tegelijk
schoonmakers staken voor twee
dubbeltjes erbij", aldus de FNV.
Transportorganisaties KNV, EVO
en TLN reageerden geschrokken
en teleurgesteld.
Ook de onderwijswereld reageerde
geschokt. De voorstellen zullen de
sastreus zijn voor de kennisecono
mie en het onderwijs stelde de Al
gemene Onderwijsbond.
De MBO Raad vindt dat mbo-stu-
denten onevenredig hard worden
geraakt.
Artsenorganisatie KNMG is tegen
een eigen bijdrage van 5 euro voor
een huisartsbezoek.
Saneren bij Defensie leverde een
cynische reactie op van defensie
vakbond Acom.
„Dan kunnen we Defensie net zo
goed opheffen", aldus de bond.
