De wanhoop
spectrum IO
Steentjes
Zaterdag 27 maart 2010
STANDPLAATS
door
Oene van der Wal
Berlijn is bezaaid met kleine, grij
ze steentjes. Soms dringt er één
als ongenode gast in je schoen
en nestelt zich tussen twee te
nen. Bij grote hoeveelheden kun je er
makkelijk over uitglijden. Kinderen heb
ben grote moeite er met hun fietsjes op
vooruit te komen en glibberen over de
stoepen alsof de winter niet voorbij is.
Maar de gemeentereiniging laat de steen
tjes - een soort grof gruis - lekker liggen.
De strenge winter bedekte Berlijn zo'n
twee maanden lang met een dikke laag
sneeuw en ijs. Op straat lopen was een
gevaarlijke onderneming en vergde op
perste concentratie. Zelf met mijn spe
ciaal voor de winter aangeschafte 'kisten'
met dikke zolen viel het niet mee mijn
evenwicht te bewaren.
Ziekenhuizen kregen nog nooit zo veel
mensen met botbreuken op de eerste
hulp als deze winter. Drie mensen vielen
zó ongelukkig, dat ze overleden. De
gemeente zette extra personeel in,
strooiwagens deden onafgebroken
hun werk. Vele tonnen extra zout
en steentjes werden over de stra
ten uitgestrooid. Intussen werd de
sneeuw almaar dikker en het ijs
hechtte zich vaster aan de stoepte
gels. Waarom maakt de gemeente
de stoepen niet schoon, vroegen de
Berlijners zich vertwijfeld af. Burge
meester Klaus Wowereit (SPD) rea
geerde onverschillig: „Het is hier
toch zeker geen Haïti", zei hij. Bur
gers moesten zelf maar de stoep ve
gen. Pas nadat vicekanselier Guido
Westerwelle (FDP) zich over de on
begaanbare straten beklaagde en
suggereerde thuiszittende werklo
zen als sneeuwruimers in te zetten,
kwam er beweging. Rijkelijk laat
Want toen de paar duizend werklo
zen met bezems en sneeuwschui
vers de straat op werden gestuurd,
zette de dooi in. Vervolgens bleek onder
de witte massa een onaangename verras
sing schuil te gaan: vuurwerk. De troep
van oud en nieuw was ook al niet opge
ruimd. Her en der zie je nog gebruikte
vuurpijlen en het rode papier van zoveel-
duizendklappers.
Daar houden de perfectionistische Duit
sers niet van. Zoals ook de door de vorst
veroorzaakte scheuren in het beroemde
Holocaustmonument op massale kritiek
stuitte. Direct werd gesproken van con
structiefouten en moesten verantwoorde
lijken op de knieën.
De tolerantie voor falen is gering. Toch
gaat er veel mis. Bouwfouten in het Kanz-
leramt dwongen bondskanselier Angela
Merkel tijdelijk van werkplek te verande
ren. En dan heb ik het nog niet over de
vermeende fraude bij de aanleg van de
Keulse metro, het grootschalige mis
bruik van de schrootpremie bij de aan
koop van een nieuwe auto, de vele
ex-Stasispionnen in politieke functies,
het seksschandaal in katholieke instellin
gen of de leider van de evangelische kerk
die beschonken met haar auto door rood
rijdt. Allemaal uiteenlopende zaken, na
tuurlijk. Maar ze laten zien dat Duitsland
ondanks zijn hang naar perfectie een
heel stuk gewoner is dan vaak gedacht
In de lente vergeet Berlijn zijn proble
men. De stad transformeert tot een haast
mediterraan oord waar het leven zich tot
's avonds laat buiten afspeelt De zon
wordt ingenomen alsof mensen langdu
rig dorst hebben geleden. De dikke jas
sen gaan uit, de mutsen af, mannen en
vrouwen tonen zich weer op hun hipst.
De winterdepressie overleefd. Nu alleen
die vermaledijde steentjes nog. Ik houd
mijn 'kisten' nog maar een tijdje aan.
Gasimir Fabiola loopt als een
verslagen man door Cöte Pla
ge 16, een wijk in Carrefour,
een voorstad van Port-au-Prin-
ce. De veelal laagopgeleide be
woners van deze armlastige buurt hebben
hem verkozen tot leider van het noodcomi-
té, maar er is niet veel dat Fabiola kan
doen. Hulpverleners hebben zich al een
maand niet meer laten zien in Cöte
Plage i6. „De mensen hier hebben amper
kleren, er is een tekort aan eten, we heb
ben geen toiletten en medische hulp is er
al helemaal niet", zegt Fabiola. „Het lijkt
erop dat ze ons vergeten zijn."
In de eerste weken na de aardbeving van
12 januari 2010 kwamen Amerikanen nog
tenten brengen en een hulporganisatie in
stalleerde een kleine waterzuiveringsinstal
latie, maar daarna is het stil geworden.
Sombere mannen kijken samen op een
klein televisiescherm naar een Italiaanse
voetbalwedstrijd. Een jongetje wrijft over
het stompje waar vroeger zijn been zat.
Vrouwen hangen de was uit boven de ruï
nes van hun voormalige woningen. Bejaar
den liggen passief inde tenten. Tientallen
doden zijn geborgen. Het gevoel van rouw
en treurnis overheerst nog steeds.
Het regenseizoen is inmiddels begonnen,
een paar weken eerder dan gebruikelijk.
Een nieuwe plaag voor de bewoners. De
regen is 's avonds zo zwaar dat het lijkt als
of er dikke druppels olie naar beneden val
len. Een groot kamp op de plaatselijke golf
baan werd vorige week al gedeeltelijk weg
gevaagd door regen en modder.
Het was de bedoeling dat de honderddui
zenden daklozen voor het regenseizoen on
derdak zouden vinden in nieuwe kampen
met betere sanitaire voorzieningen. Daar is
weinig van terechtgekomen. Pogingen
grond aan te kopen voor nieuwe kampen
zouden mislukt zijn, omdat de particuliere
eigenaren te veel winst wilden maken.
Nu is het te laat. Slechts op twee van de
vijf beoogde plekken zijn heel voorzichtig
de eerste werkzaamheden begonnen. De
vrees bestaat dat er in kampen als in Cöte
Plage 16 allerlei ziektes en epidemieën uit
breken. Hulporganisaties spreken al van
'de catastrofe na de catastrofe'.
Casimir Fabiola, die als één van de weini
gen in de buurt een hogere opleiding ge
noot, heeft vanavond weer een vergade
ring belegd met de naar schatting duizend
dakloze inwoners in zijn nagenoeg volle
dig vernietigde buurt. „Het geduld van de
mensen raakt op", zegt hij bezorgd. „Ieder
een is woedend op de regering. Iedereen
voelt zich in de steek gelaten. Er gebeurt
niets. 'Misschien moeten we maar eens
iets in brand steken', hoorde ik laatst al ie
mand zeggen. Anders leven we over een
jaar nog zo."
In New York heeft komende
woensdag een grote conferentie
van de Verenigde Naties plaats
over de wederopbouw van Haïti.
De tijd dringt, want in de
verwoeste hoofdstad
Port-au-Prince neemt de sociale
en politieke onrust toe als gevolg
van de aanhoudende misère.
„Het geduld raakt op."
door Frank Hendrickx
De onvrede is overal in Port-au-Prince en
omstreken voelbaar. Haïti lijkt in een com
pleet machtsvacuüm te verkeren. De rege
ring was voor de aardbeving al zwak en
niet geliefd, nu is het draagvlak tot onder
het nulpunt gedaald. President René
Préval heeft zich nog amper laten zien. De
regering zegt via radio en tekstberichten te
gaan communiceren met de bevolking,
maar tot dusver is dat niet gelukt. Door
het gebrek aan informatie wemelt het on
dertussen in de tentenkampen van de alar
merende roddels en geruchten. Een hard
nekkige complottheorie is dat de regering
de situatie in Port-au-Prince bewust laat
verslechteren om zo meer geld los te krij
gen van de internationale gemeenschap.
In het buurland de Dominicaanse Repu
bliek heeft de regering van Haïti de afgelo
pen weken samen met internationale advi
seurs gewerkt aan een reconstructieplan.
Kosten: 11,5 miljard dollar, te betalen door
de internationale gemeenschap. In New
York komen woensdag de grote donoren
bijeen om het plan te bespreken.
„We staan nu op een tweesprong", zegt
Serge Gilles, een oppositieleider in
Port-au-Prince. „Of we bouwen nu een
land dat beter is dan voor de aardbeving.
Of het hele land vervalt in chaos. Alleen
God weet wat er dan gaat gebeuren."
Gilles, die onder de dictaturen van Papa en
Baby Doe Duvalier een kwart eeuw in bal
lingschap leefde in Parijs, oogt in zijn onge
havende woning in de hoofdstad niet opti
mistisch. Het land ligt in puin, naar schat
ting 230.000 mensen zijn omgekomen,
meer dan een miljoen mensen zijn dak
loos, de broze economie staat stil en de re
gering lijkt volstrekt overvraagd. „Ik heb al
meerdere keren opgeroepen om een rege
ring van nationale eenheid te smeden. Te
vergeefs. Corruptie speelt een rol, vrees ik.
Mensen rondom president Préval hopen
te profiteren van het geld dat naar Haïti
komt voor de wederopbouw."
-■3!'
