spectrum 4
Konijnen zijn erg onverdraagzaam als er overbevolking is
Stinzenplanten geven sfeer aan oude begraafplaatsen
Zaterdag 27 maart 2010
Het zomerverblijf in Saeftinghe. De naam klinkt
als ging het om een luxe voorziening met gro
te allure, zoiets als het winterpaleis of de voor
jaarsresidentie. Niets is minder waar. Het gaat
om een eenvoudig houten bouwsel dat ooit als directie
keet is neergezet bij de aanleg van de leidingenstraat ter
plekke. Binnen staat wat zevendehands meubilair en het
enkele zonnepaneel op het dak geeft net genoeg stroom
voor een heel klein peertje dat voor wat schamele verlich
ting zorgt. Lange tijd werd de keet gebruikt door de
schaapherders die er in de zomer overnachtten om weer
vroeg met hun kudde op pad te kunnen.
Maar het mag dan een sobere voorziening zijn, om er te
verblijven is wel degelijk een bijzondere ervaring. Zoals
die keer op een late avond toen de zon al aan het onder
gaan was. Op het plateau heb je nog een flinke konijnen
populatie. Op zo'n late avond tel je er vaak meer dan hon
derd vanuit het raam van het zomerverblijf Ze zitten bij
de ingang van hun hol en verdwijnen onder het maaiveld
zodra er onraad dreigt. En zo was het ook op die vroege
zomeravond een paar jaar geleden. Zomaar vlak in de
buurt liep een flink uit de kluiten gewassen bunzing die
de konijnenholen stuk voor stuk inspecteerde op mogelij
ke buit. En het duurde niet lang voordat hij zo'n langoor
te pakken had.
De bunzing is niet de enige roofvijand voor de konijnen.
Ook vossen lopen er geregeld, en ook die eten maar wat
graag een konijntje op zijn tijd. Ie zou verwachten dat de
stand op die manier fiks afgeroomd wordt, maar dat is al
lerminst het geval. Momenteel lijkt er zelfs sprake van
overbevolking. Veel konijnen hebben verwondingen aan
hun oren. Ze staan er om bekend dat ze erg onverdraag
zaam zijn tegenover soortgenoten als er te veel zijn.
De reden dat ze zo op elkaar gepakt zitten is waarschijn
lijk het feit dat er langdurig werkzaamheden zijn uitge
voerd aan de leidingenstraat, de gasdam. Daardoor zijn al
le daar aanwezige konijnen verdreven naar het gaspla-
teau, met als gevolg waarschijnlijk een fikse' overbevol
king. Een konijnenstand als die op het gasplateau is tegen
woordig heel uitzonderlijk. Besmettelijke ziekten als
myxomatose en de VHS (Viraal haemorrhagisch syn
droom) hebben de konijnen zowel in de duinen als in de
polders gedecimeerd. Vaak wordt ook gewezen naar de
vos als oorzaak van de teloorgang van de konijnenstand.
Die kan er zeker aan hebben bijgedragen. Maar de enor
me aantallen konijnen in Saeftinghe, met in de directe na
bijheid diverse bewoonde vossenburchten, bewijzen dat
het verhaal genuanceerd ligt
Konijnen worden dikwijls verward met hazen. Die zijn te
genwoordig in de polder zeker tien keer zo talrijk als ko
nijnen. Ze verschillen door langere oren (met zwarte
punt), veel langere achterpoten en daardoor een andere
loop, veel lichtere ogen en bovendien een andere levens
wijze. Zo worden konijntjes naakt en blind geboren in
een ondergronds hol, dat ze pas geruime tijd later verla
ten. Haasjes worden in het open veld geboren op een le
ger en ze zitten meteen mooi in hun vacht en lopen van
jongs af aan door het veld. Dat ze open en bloot in de wei
liggen betekent niet dat ze makkelijk te vinden zijn. Het
opsporen van jonge haasjes is een welhaast onmogelijke
opgave en je vindt ze hoogst zelden en alleen bij toeval.
Dat geldt ook voor roofvijanden, anders zouden de hazen
niet zo floreren.
Hazen leven in het open veld. foto's Chiel Jacobusse
Konijn in het Land van Saeftinghe.
Konijn zoekt bescherming in zijn hol.
De gemeente Terneuzen heeft het baarhuisje van het oude kerkhof in Sas
van Gent opgeknapt. Aan de buitenkant ziet het er weer prachtig uit.
Het lijkt als twee druppels water op het baarhuisje van de begraafplaats
in Philippine. Vrijwilligers doen in Sas van Gent verder het onderhoud.
Na een korte werkinstructie zit ik even later met Riet de Theije gezellig onkruid
te wieden. Op een klusdag als deze zijn we meestal met een tiental mensen. Ie
dereen werkt in zijn eigen tempo en er is tussendoor best tijd om eens wat bij te
kletsen.
We worden omsingeld door pompeuze stenen graven vol symbolische versierin
gen. Wie hier begraven ligt, moet wel van grote betekenis voor de gemeenschap
zijn geweest. Het is heerlijk weer en de kleuren van de sneeuwklokjes en krokus
sen geven een vrolijke en sfeervolle tint aan deze toch wat trieste locatie. De zo
genaamde stinzenplanten zijn niet ongewoon op plekken als deze. Narcissen,
winterakoniet, gevlekt longkruid en sleutelbloemen vindt je door heel Zeeland
op begraafplaatsen. Soorten als lenteklokje en boshyacint al wat minder.
Bijzondere plaatsen werden in het verleden vaak beplant met speciale planten
en bomen om ze extra allure te geven. Zelfs daar waar alle gebouwen of grafzer
ken al lang verdwenen zijn, vertellen deze bloemen nu nog het verhaal van vroe
ger.
In mijn gedachten zie ik mensen in lange gewaden met een parasolletje in de
hand rondstruinen tussen de zerken. Een hommel zoeft voorbij. Voorzichtig har
ken we om de bloemetjes heen.
Het zou toch zonde zijn als dit soort oudere begraafplaatsen verloren zouden
gaan.
_3
C
O»
CD
