iol earth hour
w
Mag het
licht uit?
Geen zorg over dipje energieverbruik
Wereldwijd doven mensen in ruim honderd landen
vandaag een uur het licht. Als signaal dat we ons
meer om het milieu moeten bekommeren. Is Earth
Hour pure symboliek of staan we voorzichtig aan
het begin van een mentaliteitsverandering?
zaterdag 27 maart 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
door Niek Opten en Joost de Poel
foto Brunostock
ie vanuit de
ruimte de
aarde aan
schouwt,
zou bijna
gaan den-
W
ken dat de "westerse wereld het
donker heeft afgeschaft. In landen
die de 24-uurseconomie heilig heb
ben verklaard, wordt de nacht met
het jaar lichter. Bedrijven, woon
wijken, wegen, monumenten. De
moderne mens zet ze gretig in de
spotlights. Dat is soms fraai, soms
noodzaak, maar bijna altijd je rein
ste energie- en geldverspilling.
Dat móet anders, oordeelde de Au
stralische tak van het Wereld Na
tuur Fonds (WNF) in 2007. De na
tuurbeschermers verzochten de in
woners van Sydney om in het laat
ste weekeinde van maart voor zes
tig minuten hun niet essentiële
verlichting te doven. 2,2 miljoen
'Ozzies' gaven gehoor aan die op
roep waarna Earth Hour als een
inktvlek over de wereld trok. Van
avond drukken burgers, bedrijven
en overheden uit meer dan hon
derd landen rond 20.30 uur plaatse
lijke tijd op de schakelaar van lam
pen en elektrische apparatuur.
Met de energie die vorig jaar in Ne
derland werd bespaard tijdens
Earth Hour konden 500.000 lam
pen een uur branden. Of dat aan
tal vandaag veel hoger is, durft Lie-
selot Meelker van het WNF in Ne
derland niet te zeggen. „Tot nu toe
hebben zich tweeduizend deelne
mers laten registreren. Dat is meer
dan vorig jaar. Hoeveel lampen zij
uitdoen, is moeilijk te zeggen."
Veel deelnemers laten zich niet re
gistreren, die doen spontaan mee.
„Het aantal Nederlanders maakt
mij niet zo veel uit", zegt Meelker.
„In Australië is Earth Hour een hy
pe geworden. Het land moet op
zwart. Maar of de achterliggende
boodschap daar bij iedereen blijft
hangen, is de vraag. Nederlanders
zijn te nuchter om het hele land
donker te willen krijgen, maar ze
zijn wel erg betrokken. 20 procent
van alle WNF-donateurs komt uit
Nederland."
Een uurtje wereldwijd het ljcht uit
doen, scheelt al snel vele honder
den miljoenen euro's, weet Toine
Schoutens, directeur van de stich
ting Onderzoek Licht en Gezond
heid in Eindhoven. „Dat is goed,
maar het is natuurlijk een druppel
op een gloeiende plaat. Het belang
rijkste is de boodschap van be
wustwording die ervan uitgaat:
wees zuiniger met je lichtver-
bruik
En Westerlingen, Nederlanders
niet uitgezonderd, blijken een
hardleers volkje. „Ik heb geen re
den om aan te nemen dat de nach
ten de laatste tijd in Nederland
wat minder licht zijn geworden.
Er is nog veel bijgebouwd", zegt
Schoutens. Toch ziet hij zeker plus
punten. „Steeds meer gemeenten
zijn creatief bezig om energie te be
sparen. In Tilburg bijvoorbeeld
wordt 's nachts 45 procent van alle
openbare verlichting tot 60 pro
cent gedimd." En in het verrichten
van onderzoek loopt Nederland
volgens Schoutens"voorop. „Er
wordt gekeken naar nieuwe tech
nieken. Zo zal led-verlichting op
termijn hetzelfde licht geven maar
minder energie verbruiken. Ook
naar het ontwerp van armaturen
van een lantaarnpaal wordt onder
zoek verricht: op welke wijze
straalt het licht zo effectief moge
lijk naar beneden in plaats van
naar boven? Er wordt ook geëxpe
rimenteerd met een detectiesys
teem op wegen dat ervoor zorgt
dat lantaarns pas aangaan als er
een auto nadert."
Lovenswaardige initiatieven. Toch
is er volgens Catrinus |epma, hoog
leraar energie en duurzaamheid
aan de Rijksuniversiteit Gronin
gen, nog geen duidelijke trend
breuk waarneembaar. „Als dertig
jaar geleden iemand zijn tuinlamp
's nachts aanliet, werd gezegd: 'zon
de van het geld'. Nu denken men
sen al snel: 'voor too euro per jaar
heb ik mijn tuin mooi verlicht'.
Als de welvaart stijgt, neemt ook
de consumptie van van alles en
nog wat toe."
Maar hoe krijg je de consument zo
ver om zijn energieslurpende ge
drag structureel te verbeteren?
„Het is moeilijk om te zeggen of
een actie als Earth Hour nut heeft.
Het kan mensen aanzetten tot na
denken en achter het initiatief zit
ten goede bedoelingen, maar er
zijn meer van dit soort acties waar
door je moet oppassen dat er bij
het publiek niet een vorm van
moeheid optreedt. Dat mensen
denken:'daar heb je wéér zo'n ini
tiatief, daar heb je wéér zo'n ge
meente die zich wil profileren als
'Mensen denken nu: voor
100 euro per jaar heb ik
mijn tuin mooi verlicht'
milieubewust'."
Wat heilzamer werkt, is mensen
raken in hun portemonnee. Een
snelstijgende energierekening kan
wonderen verrichten. „Maar dan
nog moet je je afvragen wat je op
macroniveau kunt besparen. Stel
dat iedere burger zijn leven betert
en onder meer trouw het licht uit
doet, dan bespaar je maximaal 10
tot 15 procent van het totale ener
gieverbruik. Wil je écht het pro
bleem aanpakken dan moet je
werk maken van elektrische auto's
en groene brandstof Dan moet je
in de directiekamers van bedrijven
uit de elektriciteitssector of de
staalindustrie zijn waar beslissin
gen worden genomen die bepa
lend zijn voor de komende dertig
jaar."
Mochten overheden en burgers na
Earth Hour besluiten om voortaan
toch zuiniger aan te doen met ver
lichting, dan doemt er nog een
probleem op, weet Schoutens:
„Licht heeft een sociale functie.
Mensen voelen zich veiliger als er
voldoende verlichting is. Uit on
derzoek blijkt ook dat hoe ouder
mensen worden, des te meer ze
zeggen gebaat te zijn bij licht."
lepma beaamt dat: „Politieke par
tijen tamboereren nu op meer vei
ligheid op straat. Dan kun je niet
te veel concessies doen aan verlich
ting op straat."
Nederlanders kunnen vanavond gerust meedoen met Earth Hour, de energievoorziening loopt
geen gevaar. Dat stelt Tennet, de beheerder van het landelijke elektriciteitsnet „Als alle Neder
landers tegelijkertijd het licht uitdoen wordt het misschien lastig. Maar dat zal niet gebeuren",
zegt woordvoerder Stefan Wesselink van Tennet. Op verzoek van de beheerder benadrukt het
Wereld Natuur Fonds dat niet iedereen precies om 20.30 uur moet meedoen.
Het probleem van elektriciteit is dat je het niet kunt opslaan. Vraag en aanbod moeten daarom
constant in evenwicht zijn. Gebeurt dat niet, bijvoorbeeld omdat 16 miljoen mensen opeens
het licht uitdoen, dan kunnen er problemen optreden. „We zijn altijd 24 uur paraat, tijdens de
actie zullen we nog iets alerter zijn", aldus Wesselink.
Vorig jaar leverde de actie geen problemen op voor Tennet. Wel konden de beheerders een
dipje zien in het energieverbruik, in de orde van grootte van 500.000 lampen van 100 watt.
Dat komt neer op 4 procent van het totale energieverbruik op een gemiddelde avond in maart.
