Drama, geen geschiedenisles
39 media
iwi media@wegener.nl
|jgj 024-3650570
Historisch tv-drama beleeft een
revival, bewijzen goedbekeken
series als De Troon en Bernhardt,
Schavuit van Oranje. Toch is er volop
kritiek: niet-kloppende uniformen,
verkeerde medailles, incorrecte
weergave van feiten. Monique
Brandt zocht uit hoe vrij je
eigenlijk bent als maker.
Zaterdag 20 maart 2010
De cast van De Troon.
FRIENDS
In de serie Heimwee TV worden elke week
tv-series uit het verleden belicht die de
geur van nostalgie ademen.
foto GPD
vert gegarandeerd een lading toe
risten op." In een loungebank, kus
sens eigenlijk op een soort houten
constructie, een meter of wat bo
ven de grond, kijken we de hele
avond naar de avonturen van de
New Yorkse vrienden Rachel,
Ross, Chandler, Joey, Phoebe en
Monica. Friends kijken met een
bord noodles op schoot, terwijl
iets verderop de zon achter de ber
gen zakt. Om met Chandler te
spreken: 'Could it be any better?'
De afleveringen heb ik allemaal al
eens gezien. De verhaallijn kan ik
zo langzamerhand dromen. Ross
heeft relatieproblemen met Ra
chel, Monica begint een relatie
met Chandler, Phoebe voert een
onnavolgbaar gesprek met de iet
wat naïeve charmeur Joey.
Het succes is zó groot, dat aan het
eind van de serie de zes hoofdrol
spelers één miljoen dollar per afle
vering betaald krijgen. De impact
van de serie is enorm. Het kapsel
van Rachel is door vrouwen vaak
gekopieerd. Joey Tribbiani's How
you doin'? werd een populaire ope
ningszin in Amerika, maar wordt
ook veelvuldig gebruikt bij vrien
den, voor de grap. Nog steeds gaat
het gerucht dat er een film komt,
maar de acteurs ontkennen dat
ten stelligste. De serie wordt tot op
de dag van vandaag herhaald op
de Nederlandse TV.
Friends kijken in Vang Vieng, Laos.
Het is een aparte ervaring. Ook al
omdat ze het aan de overkant, bij
dat andere eettentje, ook collectief
doen. Het land dat in veel afwijkt
van Nederland, het land dat onze
simkaart weigert en ons telefo
nisch onbereikbaar maakt. Daar
kijken we naar Monica, Chandler,
Ross, Phoebe, Joey en Rachel. Het
voelt als thuis. Branko Eijssen
De Troon, het kostuumdra
ma over onze eerste konin
gen Willem I, II en III,
scoort met ruim een mil
joen kijkers heel behoor
lijk op de volle zaterdaga
vond. Maar de door Ger Beukenkamp ge
schreven Avro-serie werd ook stevig aan
gepakt door geschiedkundigen. De een
hekelde verkeerde onderscheidingen en
uniformen, een ander verweet Beuken
kamp zelfs de werkelijkheid te verhullen.
Chris Derks, als uitvoerend producente
verantwoordelijk voor twee EO-series
over Juliana (2006 en 2009) en VPRO's
Bemhard, Schavuit van Oranje (2009), her
innert zich dat in Juliana één flagrante
fout zat: de geboortedatum van prinses
Marijke. „Afschuwelijk natuurlijk. Werke
lijk iedereen viel erover. Historici kijken
sowieso vaak met enorm dédain naar his
torische series. Ik zoek bij het maken van
historisch drama zo veel mogelijk, maar
niet per se naar echtheid. Ik praat slechts
bij hoge uitzondering vooraf met histori
ci. Zij willen dat je een historisch correct
beeld schept, maar ze snappen dan weer
niet dat je drama maakt, geen geschiede
nisles."
Minka Mooren, production designer bij De
Troon, meent dat kritiek bij het genre
hoort. „Maak je een ziekenhuisserie, dan
weet je dat je artsen op je dak krijgt. Ie
dereen weet altijd beter dan ik hoe het
moet. Maar het gaat om wat ik wil vertel
len, niet of elk detail correct is. Niemand
weet precies hoe het er vroeger uit zag."
Mooren had een team researchers tot
haar beschikking voor de vormgeving
van De Troon. Hoe ver reikt volgens haar
de vrijheid van de makers van historisch
drama? „Tot het punt dat het niet meer
geloofwaardig is voor de kijker. Dat is
best een ruim gebied. Het is soms ook
een gevoelskwestie. Zo zie je in de serie
een oude dokterstas voorbijkomen of zit
iemand een vergeelde krant uit die tijd te
lezen. Dat klopt op zich niet, want de tas
en de krant waren toen nieuw. Maar
voor het gevoel van de kijker strookt een
nieuw ogende krant niet met de werke
lijkheid."
Kostuumontwerpster Mariella Kallen
berg werkte mee aan tal van grote film
en tv-producties, waaronder de Bern-
hard-serie en de Juliana-teeksen. De kle
ding voor de series haalde ze uit Praag,
waar een gespecialiseerd kostuumbedrijf
zit. Door het bekijken van boeken en on
derzoek te doen in musea en documen
ten, wist ze waarnaar ze moest zoeken.
„Een kledingstuk moet als het ware na
tuurlijk passen bij het personage. Je hoeft
niet elk detail goed te hebben, maar je
moet wel een periode juist neerzetten."
Extra aandachtspuntje in Bemhard wa
ren de medailles, die deels zijn nage
maakt. Kallenberg: „Je weet dat daar kri
tisch naar gekeken wordt. Het is nooit
goed voor historici. In de VS en Enge
land heb je speciale mensen die alleen
zorg dragen voor de uniformen, wij moe
ten het zelf doen." Producent Chris Der
ks: „Het is echt een kunst, het regelen
van die kostuums. Je zit er letterlijk mee
op de huid van de acteur, het trekt met
een de blik van de kijker. Meestal geldt:
hoe echter, hoe duurder. Maar we gaan
dus wel op zoek naar echtheid en het is
een kick die goederen te vinden: het
grootkruis dat Bernhard aan Evita Peron
geeft, is bijvoorbeeld echt."
Jo Hedwig Teeuwisse is oprichtster van
het Historisch Adviesbureau 30-45, dat
producenten adviseert over locaties, de
cors, en rekwisieten. Teeuwisse is haar ei
gen visitekaartje. Ze draagt uitsluitend au
thentieke kleding uit de jaren dertig. Ze
adviseerde bij producties als Zwartboek,
Kameleon, Pietje Bell en 13 in de oorlog. Re
gelmatig ergert ze zich aan fouten in pro
ducties. „Dan zie ik weer een nazi met
een matje! De mannen hebben altijd te
lang haar. En in een historische produc
tie hoor je geen vrouwen te zien die vóór
een man de trap opgaan. Het valt mis
schien niet veel mensen op, maar het
kan het verschil zijn tussen een meester
werk en een aardige film. Kijk naar Karak
ter van Mike van Diem. Alles klopte daar
in en die kreeg dan ook een Oscar."
Volgens Teeuwisse heeft die wat lakse
houding mede te maken met de manier
waarop we met onze geschiedenis om
gaan. „Als calvinisten vinden we die
niet belangrijk. Al gaat het steeds
beter. Tien jaar geleden werden
nog fantasiewoorden gebruikt
voor ziektes in dokterseries,
dat kan nu echt niet meer.
Het verleden is een ander
land, met andere ge
woonten en een andere
taal. Dat moet je goed
neerzetten."
De Troon, vanavond,
Nederland 2, 20.15
uur.
fw Reageren?
redactie.media@wegener.nl
De ultieme Friends-e rva-
ring? Een gouden tip:
boek een vliegticket
naar Laos. Een kilome
ter of 150 ten zuiden
van de prachtige hoofdstad Luang
Prabang ligt Vang Vieng. Een dorp
met een paar straten waar het toe
risme hevig bloeit. Het is meer
dan 30 graden. Aan de naamloze
hoofdweg bevinden zich een paar
restaurants in de open lucht. We
worden niet aangezogen door de
geur van het eten, maar door het
aanzwellende I'll be there for you
van The Rembrandts. Het ope
ningsnummer van een van de suc
cesvolste comedyseries aller tijden.
Friends in Laos! Hoe is het moge
lijk. Wie is er uit Amerika terugge
komen met de complete Friends-
dvd-box en heeft tegen de restau
ranteigenaar gezegd: „Dit moet je
draaien, 's avonds en overdag. Le
