161 gezondheid
Na het eten komen de
scheten, vooral 's nachts
b
donderdag 18 maart 2010
(C$r-
Pies, poep, pus, oorsmeer, okselzweet. Niet alles aan ons lichaam is even aan
trekkelijk. Deze serie gaat in op de wat minder fraaie kanten van het mense
lijk lichaam. Vandaag: de scheet.
De meest noodlottige
scheet in de wereldge
schiedenis staat onge
twijfeld op naam van
een (anonieme) Romeinse sol
daat, zo rond het jaar 50 na Chris
tus in het door de Romeinen be
zette Jeruzalem. Hij behoorde tot
het cohort dat tijdens het Joodse
Pesachfeest een oogje in het zeil
•Siield bij de tempel. Hij provoceer
de de biddende joden door zich
voorover te buigen, hen zijn blo
te kont toe te keren en een forse
scheet te laten. De joden vatten
dit uiteraard op als een ernstige
belediging. De vlam sloeg in de
pan en in het tumult en de vecht
partij die volgden, vielen - zo le
zen we bij de Joods-Romeinse ge
schiedschrijver Flavius Josephus
- meer dan tienduizend doden.
<*Oe Fransman Joseph Pujol had
meer succes. Tussen 1887 en 1914
stond hij dagelijks op de planken,
van onder meer de beroemde
Moulin Rouge in Parijs, om het
^publiek te vermaken. Beroemdhe
den als de Belgische koning Leo
pold II, de Britse kroonprins
Edward en de psychiater Sig-
mund Freud luisterden enthou
siast toe hoe Pujol onder de ar
tiestennaam Le Pétomane ofwel
de Schetenlater, melodieën als O
Sole Mio en de Marseillaise uit
zijn achterste liet komen.
Scheten zijn het natuurlijke ge
volg van onze spijsvertering. On-
-'.e spijsverteringsenzymen zijn
niet in staat alle bestanddelen
van het voedsel helemaal af te
breken. De bacteriën in onze dik
ke darm weten echter wel raad
met dit 'restafval'. Zij breken het
verder af waarbij, afhankelijk van
de aard van het voedsel en de
soorten bac-
verschil-
lende
soorten gas
sen ont
staan. Die
verlaten,
aangevuld met de tij
dens het eten en drin
ken ingeslikte lucht die
in de darmen is beland,
het lichaam bij tijd en wij
le via de anus. De gemid
delde gasproductie ligt tus
sen de 0,5 en 1,5 liter per
dag. De hoeveelheid is onder
andere afhankelijk van het
voedsel. Peulvruchten en
koolsoorten, bijvoorbeeld,
bevatten veel zogeheten
oligosacchariden die
voor de darmbacteri
ën een ware feest
maaltijd vormen.
Vooral 's nachts
als het lichaam zich tijdens de
slaap ontspant, vindt het gas ge
makkelijk zijn weg naar de bui
tenlucht. Overigens, anders dan
menigeen wellicht denkt, zijn
niet alle scheten brandbaar.
Alleen scheten met voldoende
waterstofgas of methaan kunnen
vlam vatten. Slechts een deel van
de mensheid heeft in zijn dar
men bacteriën die in staat zijn de
ze gassen te produceren.
In onze hedendaagse maatschap
pij, waar het in het openbaar la
ten van scheten niet (meer) op
prijs gesteld wordt, zijn er twee
kenmerken van de scheet van
groot belang: de geur en het ge
luid van de scheet. De geur
hangt sterk af van de precieze sa
menstelling van de scheet. Voor
al zwavelhoudende gassen en bo-
terzuur bezorgen de scheet zijn
schaamtevolle geur. Dit laatste sti
muleerde Amerikaanse weten
schapper en staatsman Benjamin
Franklin om in 1781 een satirisch
bedoelde oproep aan de weten
schap te doen toevoegingen aan
het eten te bedenken die de
scheet een prettige geur zouden
verlenen.
Het geluid van de scheet komt
tot stand doordat de kringspier
van de anus bij het vrijkomen
van de scheet in trilling gebracht
wordt. De kringspier werkt dan
als het ware als een stemband.
De hoeveelheid gas, de druk
waarmee die de, anus passeert,
de spanning die op de kringspier
staat en de hoeveelheid vetweef-
sel rond de kringspier, bepalen
daarbij het precieze geluid van de
scheet. Wie wil horen wat op dit
gebied allemaal mogelijk is, kan
terecht bij Mr. Methane, de he
dendaagse opvolger van Le Péto
mane.
www.mrmethane.com
SCHI'l'l
Voor huidkanker,
vaak veroorzaakt
door te veel
blootstelling aan
zonlicht, bestaat
een simpele,
medische
behandeling. Gek
genoeg weer met
licht: de
photodynamische
therapie.
door Hélène van Beek
illustratie Margot Melissen
Geen chirurgische ingreep, dus
ook geen litteken en niet
meer plekje voor plekje be
handelen met stikstof Voor
de explosief oprukkende huidkanker be
staat een alternatieve therapie die steeds
meer opgang maakt: de photodynami
sche therapie (PDT), ofwel behandeling
met licht.
Volgens dr. Rianne Gerritsen, dermato
loog in het Nijmeegse UMC St Radboud,
biedt de eenvoudige PDT uitkomst voor
het chronisch tekort aan dermatologen
in ons land. Want de photodynamische
therapie is een 'routineklus', die door ver
pleegkundigen kan worden uitgevoerd.
Met name oppervlakkige huidtumoren,
kleine zonlichtbeschadigingen (voorsta
dia van plaveiselcelcarcinoom) en basaal-
celcarcinoom (zie kader) kunnen er poli
klinisch effectief mee worden aangepakt.
Photodynamische therapie duurt maar
vier uur. Verpleegkundigen smeren zalf
met aminolevulinezuur op het lichaam.
De zalf met de merknaam Metvix maakt
huidcellen extreem gevoelig voor licht.
De huidtumor moet zo'n drie uur inge-
De schoonheidsspecialiste laserde
drie keer hetzelfde lelijke vlekje
op de huid weg. Toen bleek het
niet zo maar een ontsierende plek, maar
huidkanker te zijn. Voor dermatologen is
dat herkenbaar. Het komt regelmatig
voor dat patiënten met huidkanker eerst
bij een schoonheidsinstituut zijn ge
weest voor een laserbehandeling of een
peeling en dan alsnog bij de dermato
loog aan de bel trekken. Soms te laat.
„Schoonheidsspecialistes moeten hierop
dan ook alerter zijn", stelt cosmetisch
dermatoloog dr. Loek Flabbema van Me
disch Centrum 't Gooi in Bussum. Voor
al mensen met een verouderde huid mel
den zich bij schoonheidsspecialistes of
een laserinstituut. „Bij vreemde, a-typi-
sche plekjes wordt snel peeling toegepast
of het laserapparaat ingezet voor verbete
ring van de huid. Maar dat is gevaarlijk",
zegt Habbema, die stelt dat de huid na
een peeling wel weer mooi egaal lijkt,
maar huidkanker onder het oppervlak
kan doorgroeien. „Juist die vreemde plek-
pakt in een speciale folie blijven, waar
door de zalf beter werkt. Door op dit in
gesmeerde gebied vervolgens tien minu
ten met rood licht te schijnen, sterven de
cellen die door kanker zijn aangetast, af
en worden afgevoerd. Een paar weken la
ter komen er gezonde huidcellen voor in
de plaats. Rood licht is 'veilig licht', bena
drukt Gerritsen. „Het gaat niet om
uv-licht of om radiotherapie. Rood licht
geeft: geen DNA-schade."
Het nadeel van photodynamische thera
pie is dat zalf en licht niet heel diep in
de huid kunnen doordringen. Alleen het
oppervlakkige, bovenste deel van de le
derhuid wordt behandeld. Maar de voor
delen zijn groot. Gerritsen: „Het mooie
van PDT is dat de zalf alleen op de aange
dane plekken wordt aangebracht."
Een ander groot nadeel is dat de zalf erg
prijzig is. Metvix staat zelfs op de lijst
van 'Dure geneesmiddelen', wat inhoudt
dat de overheid niet alle zalfkosten aan
ziekenhuizen vergoedt, maar slechts 80
procent. Dermatologe Gerritsen doet
daarom, in opdracht van ZonMw (de Ne
derlandse organisatie voor gezondheids-
jes kunnen een vorm van huidkanker
zijn. Schoonheidsspecialistes moeten bij
de minste twijfel doorsturen naar een
dermatoloog." De meest voorkomende
vormen van huidkanker herkent een
schoonheidsspecialist nog wel. Maar het
gaat vooral om de vormen die in een
vroeg stadium niet makkelijker herken
baar zijn en veel lijken op eczeem, een
moedervlek of een ouderdomswrat.
Herman van Venetië, algemeen secreta
ris van ANBOS, de brancheorganisatie
voor schoonheidsverzorging, erkent dat
er een gebrek aan kennis is. „Dit moet
veranderen. In de middelbare beroepsop
leiding voor schoonheidsspecialist wordt
vrijwel geen aandacht aan huidkanker be
steed. De ANBOS besteedt er wel aan
dacht aan op congressen en symposia."
Het gebrek aan kennis geldt niet voor de
vervolgopleidingen voor specialisatie
voor ontharen met 1PL (intens pulsed
light) of laser. Van Venetië: „De gespecia
liseerde schoonheidsspecialistes weten
wel voldoende over de huid."
