i8l zeeland
Eén van laatste gareelmakers houdt
Archeoloog
AMBACHTSWERK Fred de Smet (64) in Terneuzen denkt aan stoppen, maar twijfelt nog
Gareelmakers hebben nog werk zat
Vrouwengilde houdt kinderbeurs
almanak
17 maart 17 jaar
diet Stoffen 'Moedje
Basisscholieren
Hulst voetballen
om finaleplaats
dinsdag 16 maart 2010
Stopt hij nu werkelijk? Fred
de Smet (64) aarzelt. Eerlijk
gezegd weet hij het nog niet
zeker. Zoveel gareelmakers
zijn er niet meer. Nog drie
in België en twee in Neder
land, hijzelf meegeteld. En
er is werk zat.
door Wout Bareman
Als er één puur ambach
telijk beroep is, is het
dat van gareelmaker
wel. Enorm arbeidsin
tensief beulswerk bijna, maar ook
dankbaar. Want geen enkel gareel
is hetzelfde, ieder exemplaar is
uniek en draagt de specifieke ken
merken van de vakman, compleet
met eigen smeedwerk en ander
siermateriaal. De ambachtsman
heeft eer van z'n werk, zeker als
de klant het eindresultaat bijna ly
risch in ontvangst neemt.
Toen de trekpaarden, vooral Bel
gische en Zeeuwse, van het land
verdwenen en werden vervangen
door de tractor, leek de gareelma
ker z'n langste tijd te hebben ge
had. Niets is minder waar. Het
trekpaard van weleer is nog steeds
onmisbaar bij het ringrijden, maar
wordt ook ingezet bij ploegdemon-
straties en ingespannen voor koet
sen, sjezen en ander 'rollend mate
rieel'. Eerlijk gezegd heeft Fred de
Smet al die ruim 35 jaar nooit om
werk verlegen gezeten. Hij heeft
een mooie reputatie opgebouwd,
die hem klanten bezorgde uit heel
Europa. Dat maakt het hem ook
moeilijk definitief de deur van zijn
winkel annex werkplaats in de
Lange Kerkstraat in Terneuzen ach
ter zich dicht te trekken. „De uit
verkoop gaat ook nog wel een tijd
duren. Voor ik een beetje door
m'n voorraad heen ben, zijn we
vermoedelijk een jaar verder."
Fred de Smet was nauwelijks vier
toen hij met het vak werd gecon
fronteerd. „M'n vader dacht dat ik,
net als hij, bakker zou worden,
maar dat trok me helemaal niet.
We woonden destijds in IJzendij-
ke naast gareelmaker Sjaak Clarijs
en van kleins af aan wist ik dat ik
dat ook wilde."
Een leven met paarden. Vader
bracht het brood rond met paard
en wagen en als z'n ronde was ge
daan, bracht Fred het paard naar
de wei. Na schooltijd keek hij hoe
de buurman garelen, borsttuigen
en allerlei bijkomend materiaal
vervaardigde. Hij was al direct in
de ban van de geur van bewerkt,
Het vervaardigen van een gareel
vergt bijna 24 uur.
De prijzen kunnen oplopen tot
duizenden euro's per stuk.
Garelen werden vroeger gedragen
door de trekpaarden op het land.
In het gareel konden de paarden
optimale trekkracht ontwikkelen.
Het trekpaard maakte een geslaag
de 'doorstart' als recreatiepaard
voor menliefhebbers en als werk
paard voor ecologische boeren.
De vraag naar garelen is daardoor
nog steeds groot.
gesneden en genaaid leer. Eerst
was het een hobby naast z'n dage
lijks werk bij De Schelde en later
op de fabriek in Sluiskil. Na een
opleiding bij een Vlaamse gareel
maker kon De Smet het gereed
schap van een oude tuigenmaker
overnemen en begon hij voor zich
zelf. Het ruim honderd jaar oude
pand in het stadscentrum ademt
van zolder tot kelder 'paard'. Tui
gen en tuigjes, bitten, zwepen, bor
stels, prachtzadels van de Duitse
cavalerie, draagkussens, fraai ver
sierde sjerpen voor rond de lende
nen van het paard en niet te verge
ten tal van garelen. „Het beslag
maak ik grotendeels zeifin m'n
smederij op de boerderij aan de
Binnendijk."
Hij staat om vijf uur op, gaat aan
de slag in zijn werkplaats in de kel
der van het pand, gaat een paar
uur later naar huis voor een kop
koffie, een boterham en de krant
en keert dan terug. „Een gareel
kost me zo'n twintig uur werk. 's
Morgens vroeg kan ik ongestoord
doorwerken. Daarna gooi ik de
winkel open en heb ik klanten
over de vloer. Altijd leuk. Dat pen
sioen? Ach, we zien wel..."
Het maken van een gareel is maat
werk. Het begint met de balg ofwel
het binnenkussen. Dat moet precies
op maat zijn om het paard niet in
problemen te brengen bij het trek
en duwwerk. Het leer daarvoor
schaft De Smet aan bij een leer
looier in Knesselare.De balg wordt
aan de binnenkant gevuld met paar
den- of koeienhaar en aan de buiten
kant - daar waar de houten spanen
worden bevestigd - met roggestro.
Op een speciale, loodzware gareel-
leest geeft De Smet de gevulde balg
de definitieve vorm. Voor hij aan
het werk ging, heeft hij bij de klant
de maten van het paard opgeno
men. Op de leest wordt de balg zo
gespannen dat hij precies om de
hals en de schouders van het paard
past. Het maken en vullen van de
balg is een zware klus, die vooral
snelheid vergt. Het moet allemaal
gebeuren voor het leer droog is.
Aan de buitenzijde worden de hou
ten spanen, die het gareel moeten
verstevigen, in spiegelbeeld aange
bracht. De Smet zaagt ze zelf uit es-
senhout. Die houtsoort is sterk en
taai. Hij brandt ze in het vuur van
zijn smederij zwart. Daarna worden
de spanen verstevigd met gesmede
ijzeren sloten en worden de leren
lussen ('treiten') of ijzeren trekha
ken aangebracht. Treit is een verbas
tering van het Franse trait (trek).
HULST - Het Katholiek Vrouwengil
de Hulst houdt zaterdag 27 maart
een tweedehands kinderkleding-
en speelgoedbeurs in het Rode
Kruisgebouw aan de Tabakstraat
26 in Hulst. De beurs duurt van
van 10 tot 12 uur. Wie spulletjes
kwijt wil, kan ze vrijdag 26 maart
inleveren. Wel eerst even bellen
naar 0114-316627 of 0114-320409.
Tip? redactie@pzc.nl
Als er in de buurt van zijn woon
plaats archeologische opgravingen
plaatsvinden, gaat die Middelburger
altijd een kijkje nemen. Is het niet
voor zijn werk als verslaggever, dan
wel voor zijn plezier.
Archeologie was ooit zijn grote lief
de. Tot de middelbare school roet in
het eten gooide. Voor de exacte vak
ken haalde hij vette onvoldoendes,
met een negatief advies tot gevolg.
„Stom dat ik daarnaar heb geluis
terd", klaagde hij onlangs. „Elke ar
cheoloog zegt dat je die vakken niet
nodig hebt."Zijn collega voelde met
hem mee, want ook hij wilde eigen
lijk archeoloog worden. „Dat zit in
de familie, in de aarde wroeten. Mijn
broertje wilde stratenmaker worden.
Die werkt nu bij Rijkswaterstaat."
Dit vieren we van
17 t/m 20 maart
17 ijortiiy op
T)e nieuwe cottectie
Dames tHoeden, Lederen
en im. Lassen,
tHeren Letten- ftoeden
en iModestojfen.
HET STOFFEN HOEDJE
Landelijk gezellig Janny Muller
Veerslraat 5. 4543 BG Zaamslag. tel. 0115-431783
i' T j -
Mm
De traditionele garelen verschillen
per regio. Een kwestie van andere
culturen. Het Zeeuwse gareel ziet er
met zwart leer en donker hout so
ber en vaak wat somber uit.
De Brabantse en Limburgse variant
ten daarentegen zijn meestal rijke
lijk versierd met koperen beslag en
soms zelfs zijn de houten spanen
voorzien van uiteinden, die zijn ge
zaagd in de vorm van een paarden
hoofd.
HULST - Basisscholen uit de regio*
Hulst maken zich op voor het jaar
lijkse schoolvoetbaltoernooi.
Woensdag 7 april bijten jongenself
tallen op het sportveld van RIA
Westdorpe het spits af Dezelfde
dag spelen jongenszeventallen een
voorronde in Kloosterzande.
Een week later (14 april) komen
de meisjes zeventallen aan bod in
Vogelwaarde en Sas van Gent. Uit
beide categorieën plaatsen zich
vier teams voor de finale die
woensdag 21 april in Kloosterzan
de wordt afgewerkt.
Van alledrie de categorieën gaan
de winnaars naar de Zeeuwse fina
les, die later dit schooljaar worden
gespeeld.
PT-;-.:;.
W
MEEST GELEZEN
1. Inbraakgolf in Zeeuws-Vlaanderen
2. Bestuurders raken rijbewijs kwijt
3. Man geeft agent een kopstoot
STELLING
Stem op onze stelling 'sloopfonds
voor oude woningen is hard nodig'
op www.pzc.nl/zeeuws-vlaanderen
STUUR UW TIPS NAAR redactie@pzc.nl
Zet uw foto in het album
www.pzc.nl/foto's
