uit 113
Instituut voor Tropen
bestaat honderd jaar
Tijdloze ontmoetingen van kwetsbare mensen
donderdag 11 maart 2010
door Peter Bruyn
Het Koninklijk Insti
tuut voor de Tropen
(KIT) in Amsterdam
bestaat honderd jaar.
Vandaag vindt de aftrap van een
reeks jubileumactiviteiten
plaats, waaronder in de loop
van het jaar de uitgave van een
boek, een speciale postzegel en
de première van een Indonesi
sche opera.
Koningin Beatrix en prinses Maxi
ma zijn vandaag aanwezig bij het
begin van viering van het eeuw
feest van het KIT, zoals koningin
Wilhelmina, prins Hendrik en
prinses Juliana daar waren toen
het pand aan de Amsterdamse
Mauritskade werd geopend. In de
jaren twintig van de vorige eeuw
heette het nog Koloniaal Instituut.
Er is in een eeuw tijd wel één en
ander veranderd.
Meer dan tachtig procent van de
Nederlanders heeft vandaag de
dag wel van het KIT gehoord, zegt
dr. Jan Donner, voorzitter van de
Raad van Bestuur van het Insti
tuut. Al denkt het overgrote deel
van de mensen daarbij onmiddel
lijk aan het Tropenmuseum en het
Tropentheater, voegt hij daar aan
toe. „Terwijl het KIT zoveel méér
is! Dat willen we ook tijdens dit ju
bileumjaar benadrukken. In Suri
name en tal van andere landen as
socieert men het KIT vooral met
biomedisch onderzoek of'capacity
building' voor de economie in ont
wikkelingslanden." De medische
en economische doelen hadden de
oprichters van het Instituut bij de
oprichting in 1910 reeds. Maar een
halve eeuw eerder kende Neder
land al een Koloniaal Museum, dat
een onderkomen had in het Pavil
joen Welgelegen in Haarlem,
thans het provinciehuis van
Noord-Holland. Frederik Willem
van Eeden - vader van de dichter -
was lange tijd de drijvende kracht
achter het museum dat niet alleen
verzamelde, maar waar in nauwe
samenwerking met de Nederland
se Maatschappij ter bevordering
>i ii§
Het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam, gezien vanaf de Muiderpoort.
van Nijverheid, ook al gezocht
werd naar een zinvol gebruik en
verwerking van allerhande grond
stoffen uit de koloniën.
Het Koloniaal Museum groeide
rond de eeuwwisseling echter uit
z'n jasje. Inmiddels waren er zo
veel aanvullende initiatieven, dat
men besloot uit te wijken naar
Amsterdam. In 1910 werd daar de
Vereeniging Koloniaal Instituut op
gericht. Het zou nog tot 1926 du
ren voordat het karakteristieke
pand van het Instituut in Amster
dam Oost, ontworpen door archi
tect I.]. van Nieukerken en diens
beide zoons, na de nodige budgeto
verschrijdingen werd opgeleverd.
Het Koninklijk Instituut voor de
Tropen is al honderd jaar lang een
vereniging, een organisatie zonder
winstoogmerk, dat z'n inkomen
krijgt van projectfinancieringen
door de overheid en internationa
le organisaties. „Wij zijn een priva
te organisatie die zowel overheden
als het bedrijfsleven steunt", zegt
Donner. „En wat ons uniek maakt
zijn de vele activiteiten onder één
koepel. Daarin verschillen we van
andere landen, zoals België, dat
voor al die zaken verschillende in
stituten kent." Zo zijn er cursus
sen voor leden van het corps diplo
matique, maar ook voor managers
uit het bedrijfsleven die in andere
culturen moeten werken. „Aan
het bedrijfsleven trainen we ons
suf', aldus Donner laconiek. „En
omgekeerd trainen we ook profes
sionals uit andere culturen die
naar Nederland komen." Er is een
uitgebreid biomedisch researchpro-
gramma waarbij het vooral gaat
om de diagnose van zogenaamde
'neglected diseases', vertelt Don
ner. Daarnaast worden tal van eco
nomische projecten - bedrijven in
ontwikkelingslanden - gecoacht
en ondersteund. „Daarbij beper
ken wij ons niet tot het doorschui
ven van geld, zoals veel organisa
ties", zegt de Bestuursvoorzitter.
Met het verdwijnen van de koloni
aquarel M.A. van Nieukerken
ën veranderde de naam van het In
stituut via Koloniaal Instituut
voor de Tropen naar Koninklijk In
stituut voor de Tropen. Het mu
seum was er in eerste instantie om
de 'achterblijvers' van hen die naar
de koloniën gingen te informeren,
maar kreeg de laatste vijftig jaar
een veel bredere functie. De biblio
theek van het Instituut is de moe
derbibliotheek van zo'n 250 biblio
theken in ontwikkelingslanden en
geldt als de grootste bibliotheek in
Europa op het gebied van de ont
wikkelingssamenwerking.
Meer informatie over Koninklijk
Instituut voor de Tropen op www.kit.nl
■aaBHHRaHMa&saHHMHHnMa9MHHeaaMSBMi
Kwetsbaarheid toen, kwetsbaarheid nu - het Dolhuys in Haarlem.
door Jan Rijsdam
Broosheid kenmerkt de foto
grafie van Annaleen Lou-
wes. Ze haalt haar model
len van de straat, fotografeert vrou
wen in de gevangenis of in een
psychiatrisch ziekenhuis. Gekke of
normale mensen, mooi of lelijk,
goed of slecht. Haar portretten ba
lanceren soms op de rand van het
niets- en het veelzeggende. Maar
de indringende blik en expressie
verraden de insteek van een foto
grafe die vat probeert te krijgen op
de broosheid van het bestaan.
Voor Annaleen Louwes (1959)
doet het er niet toe of mensen nor
maal of abnormaal, volmaakt of
onvolmaakt zijn, of er een verhaal
aan vastzit. „Wat ik wil is mensen
zo puur mogelijk laten zien. Zon
der opsmuk. Ik ben geen docu
mentairefotograaf die de sociale
omgeving wil belichten. Ik heb
nooit een vooropgezet plan als ik
aan een fotoproject begin. Maar ik
ben me er altijd wel van bewust
dat de dingen anders zijn dan ze lij
ken. Hoe mensen onder allerlei
omstandigheden overleven en de
weerslag die dat heeft op hun li
chaamstaal, boeit me. De mens is
eenzaam en moet het uiteindelijk
alleen doen. Dat besef geeft vorm
aan mijn werk."
Ter gelegenheid van het vijfjarig
bestaan van het nationaal mu
seum voor de psychiatrie Het Dol
huys in Haarlem is Louwes het ar
chief ingedoken om historische fo
to's van het museum te combine
ren met eigen werk. Ze stuitte
tijdens haar zoektocht op prachtig
beeldmateriaal van de psychiatri
sche ziekenhuizen van weleer. „Ik
kwam uit bij het werk van psychia
ter Frederik Salomon Meijers, die
begin 20ste eeuw portretten maak
te van patiënten. Zijn werk hangt
in het museum, dus liet ik het
links liggen. Maar uiteindelijk heb
ik de gehele collectie Meijers ge
zien, bijna vijfhonderd foto's in to
taal en dacht ik: dit is het gewoon.
Hier moet ik iets mee doen."
De tentoonstelling 'Louwes versus Me
ijers' is te zien t/m 27 juni in het Dol
huys in Haarlem.
