'Het gebrek aan EHBO-kennis komt niet door een gebrek aan zaterdags maart 2010
belangstelling. Het is een gebrek aan tijd' 13
Slechts twee pro
cent van de Neder
landers heeft vol
doende EHBO-ken
nis om iemand te
helpen na een onge
val. Een internetcur-
sus en EHBO-les-
sen op de middelba
re school moeten
hier verandering in
brengen.
Hartstilstand
Botbreuk
Eugene Kuipers, initiatiefnemer ledereenEHBO.nl
Help, wat te doen?
door Monique Prins
Opeens kan Jean
ne Schilders (55)
geen adem meer
halen. Met haar
tong uit haar
mond valt ze
met een harde plof op bed. Het is
zondagmorgen en gelukkig hoort
haar zoon Biyan (dan nog net 17
jaar) haar vallen. Hij belt het
alarmnummer 112 en de telefo
niste vraagt of hij zijn moeder wil
reanimeren. Hij krijgt uitleg hoe
hij zijn handen moet houden en
in welk tempo hij hartmassage
moet geven. Jeanne kan het geluk
kig navertellen. „Ik weet er zelf
niets meer van, maar ik hoor dat
Biyan heel koelbloedig was. Mis
schien is mijn zoon wel mijn red
ding geweest. Dat is een heel bij
zonder gevoel."
Veel ongelukken gebeuren in en
om het huis. En dan kan kennis
van eerste hulp bij ongelukken
(EHBO) het verschil betekenen
tussen leven en dood. Toch is het
dramatisch gesteld met onze ken
nis van EHBO. Er zijn ongeveer
250.000 Nederlanders met een
EHBO-diploma en dat worden er
elk jaar 20.000 minder.
Met nieuwe spotjes op radio en tv
probeert IedereenEHBO.nl sinds
kort vooral jonge ouders over te
halen om via internet kennis op te
doen van EHBO. Via zestig film
pjes kunnen cursisten binnen vijf-
enhalf uur leren wat ze moeten
doen bij ongelukken op de trap, in
de keuken en de huiskamer. In de
eerste drie weken dat de site in de
lucht is, hebben zich 11.000 men
sen aangemeld. „Het gebrek aan
EHBO-kennis komt niet door een
gebrek aan belangstelling. Het is
een gebrek aan tijd", zegt initiatief
nemer Eugene Kuipers. „Zeker jon
ge ouders hebben een volle agen
da. Een cursus kost al snel zes tot
zestien avonden. Die tijd hebben
ze niet. En misschien denken ze
wel wat makkelijk: als het erop
aankomt, bel ik 112 en is de ambu
lance er binnen een paar minuut
jes. Maar ja, die eerste minuten
zijn zo ongelooflijk belangrijk. Jij
bent er als eerste bij."
De gebrekkige kennis van EHBO
leidt tot zes miljoen onnodige be
zoeken aan de huisarts. De kosten
die daarmee zijn gemoeid, bedra
gen 200 miljoen euro, zo blijkt uit
onderzoek van de universiteit
Maastricht.
Het merendeel van het bezoek aan
de huisartsenpost is medisch niet
urgent, zegt Paul Giesen, huisarts
en hoofdonderzoeker spoedzorg
bij het Radboud Ziekenhuis in Nij
megen. Hij pleit voor een voorlich
tingscampagne om duidelijk te ma
ken met welke klachten iemand
bij de huisarts of het ziekenhuis te
recht kan. „Ie hoeft met een ver
zwikte enkel niet naar de spoedei
sende hulp. Gewoon je voet om
hoog en koelen met een zak ijs.
Het gaat vanzelf over. Mensen kun
nen ook veel zelf doen. Veel men
sen denken bij een bloedende
wond: ik moet meteen naar de Eer
ste Hulp. Dat is niet zo. Velen we
ten niet dat een huisarts prima
een wond kan hechten. Daarvoor
hoefje niet naar het ziekenhuis."
Uit onderzoek van Giesen blijkt
dat vooral mannen tussen 15 en 45
jaar naar de spoedeisende hulp
gaan, terwijl daar geen medische
noodzaak voor is. „Ouderen zie je
daar veel minder. Terwijl een
wond voor een bejaarde veel grote
re gevolgen kan hebben."
Giesen zoekt de oorzaak in een
maatschappelijke gedragsverande
ring. „Als je fiets kapot is, gaan we
naar de fietsenmaker. Een sok die
kapot is, gooi je weg. We worden
steeds onhandiger en minder zelf-
redzaam. Dat geldt ook voor ons ei
gen lichaam. Het zou handig zijn
als iedereen leert wat hij zelf kan
doen bij een bloedneus, tekenbeet
of snijwondje."
'Misschien is mijn zoon wel
mijn redding geweest. Dat
is een bijzonder gevoel'
Het Oranje Kruis, waar veel
EHBO-verenigingen bij zijn aange
sloten, is bezig met diverse initia
tieven om meer mensen enthou
siast te krijgen voor EHBO. Direc
teur Boi longejan voelt wel wat
voor het verplichten van EHBO
op middelbare scholen en bij het
behalen van een rijbewijs. „We
zijn in gesprek met het ministerie
van Onderwijs. Het is belangrijk
dat iedereen die van school gaat
zelfredzaam is. Sommige basisscho
len kennen het jeugd-EHBO en er
loopt een proefin Zaandam waar
bij middelbare scholieren een offi
cieel EHBO-diploma kunnen ha
len. Dat is een succes. Maar van
een verplichting zal het niet snel
komen. Het studiepakket is al zo
breed en tijdrovend."
Jongejan gaat binnenkort de boer
op met een thematische aanpak
en een eigen internetcursus. „Veel
mensen zeggen: ik hoef niet het
hele verhaal. Ze willen weten hoe
ze moeten handelen als een pupil
bij het voetballen zijn enkel ver
zwikt of wat ze moeten doen als
hun wandelpartner door een teek
wordt gebeten. Ik geloof dat een
korte cursus in thema's als sport,
verkeer, wandelen, kinderen een
succes kan worden."
Hoge scores als in Duitsland (80
procent) zullen we hier niet snel
halen, zegt Jongejan. „Nederland
is bij uitstek individualistisch inge
steld. Steeds minder mensen slui
ten zich aan bij verenigingen als
scouting, waar je EHBO kunt le
ren. Ook door de afschaffing van
de militaire dienst is de EHBO-
kennis gedaald. Ik mocht vorig
jaar koningin Beatrix ontmoeten.
Zij vertelde dat ze blij is dat haar
zoon Willem-Alexander nog in
dienst is geweest en dus EHBO
heeft geleerd. Als er ooit iets ge
beurt, kijkt de hele familie altijd di
rect Willem-Alexander aan."
Enkele voorbeelden van eerste hulp bij ongelukken
Wat stel je vast?
Duidelijk snelle of duidelijk trage pols.
Pijn op de borst, kortademigheid of
flauwte. Hartkloppingen.
Wat doe je?
Waarschuw onmiddellijk de hulpdien
sten. Vermeld dat het gaat om een
hartritmestoornis. Laat het slachtoffer
geen inspannningen doen en rusten.
Breng het slachtoffer in een comforta
bele houding, luister hierbij naar wat
het slachtoffer zelf aangeeft. Begin
met reanimeren (hartmassage).
Verstikking
Wat stel je vast?
Het slachtoffer is bij kennis, maar kan
niet antwoorden. Het slachtoffer kan
niet spreken, ademen of hoesten.
Wat doe je?
Sla maximaal vijf keer tussen de
schouderbladen. Kijk na elke klap of
het probleem opgelost is.
Helpt dat niet, ga dan achter het
slachtoffer staan en voer maximaal vijf
buikstoten uit. Als dat niet helpt, wissel
het dan af met vijf slagen tussen de
schouderbladen.
Wat stel je vast?
Abnormale stand van ledemaat of
gewricht. Het slachtoffer kan getroffen
ledemaat moeilijk gebruiken.
Wat doe je?
Koel het letsel met ijs of een cold pack,
dat in een doek is gewikkeld. Blijf niet
te lang doorgaan met koelen; iedere
keer maximaal 20 minuten. Beweeg
het ledemaat zo weinig mogelijk.
Zet nooit ontwrichte of gebroken
ledematen terug. Dek eventuele
wonden af.
Brandwonden
Wat stel je vast?
Een rode, gezwollen huid (eerste
graads). Soms blaren (tweedegraads).
Zwarte of witte huid (derdegraads).
Wat doe je?
Eerst water, de rest komt later! Koel de
brandwond zo snel mogelijk af met
lauw leidingwater. Koel 15 tot 20
minuten of tot de pijn is verlicht.
Leg na het koelen van de brandwond
een wondverband aan. Dat kan een
medisch kompres zijn, maar een
schone doek mag ook.
Vergiftiging
Wat stel je vast?
Iemand heeft een giftige stof ingeslikt
of een overdosis medicijnen. Soms is
het slachtoffer (bijna) bewusteloos.
Wat doe je?
Laat het slachtoffer nooit braken en
geef geen water, melk of andere
middelen. Bel zo snel mogelijk de
huisarts of bij een ernstige vergiftiging
112. Wacht niet tot er symptomen
verschijnen! Geef telefonisch door
welk product is ingenomen en de
hoeveelheid daarvan.
infógraphic CRW bron. www 1 ehulp nl
