frisse zin schrijven
boekenweek 15
frustratie of verdediging'
Als de juf las
wérd ik Laura
- if
Konijnen
houden een
spiegel voor
woensdag 3 maart 2010
Theo van Gogh schrijven? Onmiddellijk:
„Daar heb ik niet zo veel zin in. Al mijn
boeken moet ik vol goede moed en met
frisse zin schrijven. Je hebt mensen die de
zwartheid van het bestaan ook met grote
tegenzin opschrijven. Zo werk ik niet. In
dit specifieke geval moet het wellicht lan
ger bezinken. Ik heb wel nagedacht over
een boek dat de tijdsgeest van toen zou
pakken. Bij mij zal er inderdaad tijd over
heen moeten gaan."
Goede moed en frisse zin vond hij zeker
bij het Boekenweekgeschenk. „Ik heb,
voor zover dat technisch mogelijk is, met
wrijvende handen zitten schrijven."
Niet thuis. Zo werkt het niet in huize Zwa
german. Hij heeft een zolderkamer in de
Amsterdamse wijk De Pijp. Opdat hij niet
tegen de kinderen hoeft te zeggen dat ze
stil moeten zijn.
Hoe ziet een dag in het leven van Joost
Zwagerman eruit? „In mijn schrijfkamer
probeer ik kantooruren te draaien." Van
tien tot half zeven, zegt hij. Wat al meer is
dan een werkdag, maar ook 's avonds krie
belt de drukinkt in zijn aderen. „Wanneer
de kinderen naar bed zijn, is het toch ster
ker dan mezelf en ga ik nog even aan de
slag. Van elf tot drie ga ik nog wat werken,
maar dan werk ik wel thuis."
Een schrijver, kortom, die leven en werk
serieus neemt. En dan ook nog op televisie
verschijnt. Daar zelfs beroemder door is
dan met zijn boeken.
Hij vertelt dat hij bij een lezing wel eens
zo wordt aangekondigd: 'U kent hem van
Zomergasten, vroeger zat hij bij Barend
Van Dorp en nu bij De Wereld Draait Door,
maar hij schrijft ook boeken'. „Dat is niet
goed. In de perceptie van de lezer is het al
heel snel dat radio en televisie de hoofd
moot van je bestaan vormen."
„Schrijvers zeggen vaak dat mediaoptre-
dens veel onrust met zich meebrengen en
dat je je daar verre van moet houden. Ik
heb me daar altijd een beetje tegen probe
ren te verzetten, maar ik moet zeggen dat
er wel een kern van waarheid in schuilt. Je
ontneemt het zicht op je werk." Het is ook
allemaal zo leuk. „Enthousiasme is mijn
motor. Maar zoals mijn vrouw zei: 'Je
moet niet alles willen'."
Nooit meer televisie zou hij jammer vin
den. Joost Zwagerman: „Maar geen drama.
Andersom, stel dat iemand tegen me zei
dat ik vaste presentator van Zomergasten
kan worden, maar dan geen boeken meer
kon schrijven. Dan zou ik kermend tegen
de wand vliegen. Het schrijverschap is de
merg van mijn bestaan. Dat is wat ik ben.
Televisie is een traktatie die ik mezelf af en
toe permitteer."
Duel van Joost Zwagerman is gratis voor wie
tijdens de Boekenweek voor 12,50 euro aan
Nederlandstalige boeken koopt of lid wordt
van de openbare bibliotheek.
Zwagerman is donderdag 18 maart in de
Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg. Aanvang:
20.00 uur.
SÈ.
Mijn favoriete boek als kind was
Het kleine huis aan de rivier van
de Amerikaanse schrijfster Laura
Ingalls-Wilder. Het verhaal gaat over een
Amerikaans pioniersgezin dat aan het eind
van de negentiende eeuw per huifkar naar
het Westen trok en aankomt in Minneso
ta. Als ik mijn ogen dichtdoe, kan ik de juf
van de lagere school nog 'Laura en Mary'
horen zeggen. Zodra zij begon met voorle
zen, wérd ik Laura en speelde ik met mijn
zus Mary rond het huis dat
uitgegraven was in de hoge
oever van de rivier. Dat ver
scholen huis sprak enorm tot
mijn verbeelding, want daar
kon je gewoon overheen lo
pen, zonder dat je doorhad
dat er mensen onder woon
den. Een meisje uit de buurt,
Nellie Oleson, vond Laura en
Mary maar boerenmeisjes,
maar boerenmeisje zijn, dat
is niks om je voor te scha
men.
Franca Treur (30), publiceerde
onlangs-de veelgelezen en -be
sproken roman 'Dorsvloer vol
confetti'.
Franca Treur
neer te zetten, zocht Otten zelf betrokke
nen van justitie op. „Dat was wel confron
terend. Het waren een soon dader-slachtof
ferontmoetingen, wat ik me niet had gerea
liseerd. Maar toen ik ging schrijven, was
het wel een feest. Dat voelde juist heel
licht en vrij. Het is ook geen zwaar boek.
Hoewel de thematiek best heftig is, heeft
het naar mijn idee een zekere lichtheid."
Uit de gesprekken met mensen van justitie
bleek hoe dubieus de opsporingspraktij
ken soms waren. „De drang om te scoren
gaat ten koste van de zorgvuldigheid. Dat
is iets wat heel actueel is. De laatste jaren
zijn zoveel zaken aan het licht gekomen
waarin het OM het verkeerd had. Dat is
echt kwalijk, want je hoort nóóit hoe het
leven van die mensen soms echt wordt ver
nietigd."
Het aan de kaak stellen daarvan was niet
haar voornaamste oogmerk. „Ik wilde
geen boek schrijven uit woede, frustratie
of verdediging. Dat zijn voor mij volstrekt
geen legitieme motieven. Ik had wel grote
behoefte om een mooi boek te schrijven."
Toch heeft het een louterende werking ge
had. „Ik denk dat het goed is geweest, om
dat ik in die tijd heel machteloos was. Je
wordt in een positie gedwongen waaraan
een soort schuld of schaamte kleeft. Daar
heb ik nooit last van gehad, maar het was
er wel. Door ermee bezig te zijn, is het als
of ik iets onafgemaakts heb afgemaakt, op
een goede manier. Met terugwerkende
kracht heb"ik de werkelijkheid naar mijn
hand gezet, kloppend gemaakt, zonder dat
ik wraak heb genomen of mijn waardig
heid heb verloren. Dat werkt heel bevrij
dend."
Christine Otten is woensdag 10 maart te gast
bij Stichting Prometheus, in Porgy en Bess in
Terneuzen. Aanvang: 20.15 uur. In wonderland
verscheen bij uitgeverij Atlas.
Harry van Waveren
Aan het Christelijk Lyceum voor
Zeeland (nu onderdeel van het
Ostrea Lyceum) zorgden de lera
ren Cornet, Kwekkeboom en Butz voor
een stevige klassieke literaire vorming van
de jongeren op het Atheneum. Ik heb hier
erg van genoten, maar mijn
voorkeur gaat nog steeds uit
naar boeken met een meesle
pend verhaal. Het boek dat ik
in deze tijd meerdere malen
verslonden heb is Water
schapsheuvel van Richard
Adams. Het verhaal van een
groep konijnen, die zichzelf
gered hebben van een vergas-
singsdood op een bouwlocatie
boeit van het begin tot het ein
de. Onder aanvoering van Ha
zelaar gaan de verschillende
(konijnen-)persoonlijkheden
op zoek naar een nieuwe plek
om te leven en naar een goe
de manier van samenleven.
De maatschappij in al zijn fa
cetten komt voorbij.
Harry van Waveren (42), gedeputeerde (o.a.
cultuur)
