I
Warm deeg
uitrollen in de kou
'Onderhoud is altijd het ondergeschoven kindje'
0M
'Meesterwalser' Ad Klompenmaker
woensdag 3 maart 2010
Op de A58 bij Breda zijn bij
wijze van proef onlangs in
de nachtelijke vrieskou
twee stroken zoab gerepa
reerd. De wetenschap keek
mee.
André Dorée, professor bij
vakgroep Bouwlnfra van
de Universiteit Twente, is
betrokken bij de proef die
Rijkswaterstaat op de A58 bij Breda
uitvoerde. Het ging om twee stroken
asfalt, 5 meter breed en 300 meter
lang.
Twee aannemers, Dura Vermeer en
KWS, mochten elk in een proefvak
in een koude nacht de deklaag weg-
frezen en vervangen door 5 centime
ter nieuw zoab. Hoe ze precies asfal
teerden en walsten, is nauwkeurig
vastgelegd met high-tech apparatuur,
legt hij uit. De enorme hoeveelheid
data die bij temperaturen tussen 0
en min 2 graden Celsius is verza
meld, wordt momenteel geanaly
seerd.
Met nauwkeurige gps-metingen op
de machines, sensoren, infrarood-
scanners en warmtebeeldcamera's, is
alles tot en met de laatste walsbeurt
en de exacte weersomstandigheden
van minuut tot minuut geregis
treerd.
Het doel: uit te vinden hoe ver Rijks
waterstaat en aannemers kunnen
gaan met het aanbrengen van zoab
in koude winternachten. De directe
aanleiding is echter niet deze winter.
„Het plan lag er al", legt Dorée uit.
„De verkeersdrukte is de laatste ja
ren toegenomen. Dat leidt tot meer
slijtage, maar laat ook minder tijd
om de weg af te zetten. We willen
geen files. Daarom worden repara
ties steeds vaker 's nachts en ook in
de winter uitgevoerd, waar dat vroe
ger nog in het voorjaar en de zomer
kon."
Asfalteren lijkt op uitrollen van
warm deeg, legt Dorée uit. Normali
ter wordt asfalt bij temperaturen tus
sen 120 en 160 graden Celsius gelegd,
in een tempo van 6 tot 10 meter per
seconde. Branchevereniging VBW
Asfalt raadde begin dit jaar, toen het
land in de greep van de vorst was,
aan eerst de ondergrond op te war
men alvorens kapotgevroren asfalt te
repareren.
Dorée: „Het is een dunne plak die je
kunt bewerken zolang die warm is.
Hoe lager de buitentemperatuur,
hoe sneller de plak asfalt afkoelt.
Hoe laag kun je gaan met je tempera
tuur zonder te veel te verliezen aan
eindkwaliteit? Moet je dan anders
werken? Om die vragen draait het."
Na het werk zijn direct de stroefheid
en vlakheid van het nieuwe wegdek
gemeten. Ook boorden de aanne
mers proefstukken uit de weg om de
kwaliteit te controleren. De komen
de jaren zullen ze goed volgen waar
schades ontstaan en of er mogelijk
een verband is met de manier waar
op en de omstandigheden waaron
der er geasfalteerd is.
Zoab heeft meer holtes dan 'dichte'
asfaltsoorten. Dorée: „Het heeft daar
door minder massa, en kan daarom
minder warmte opslaan. Door de
holtes is zoab bij aanleg ook gevoeli
ger voor wind. Zeker als het hard
waait, zie je dat bij dicht asfalt alleen
de bovenlaag afkoelt, bij zoab wer
velt de wind rond in de holtes en
koelt alles snel af"
Dorée vermoedt dat uit de proef zal
blijken dat zoab veel speller afkoelt
dan tot dusver gedacht. Walser Ad
Klompenmaker wil dat er vaker en
lichter gewalst wordt, door meerdere
walsen die achter elkaar rijden om
het asfalt te walsen als het nog warm
is. De professor schat in dat Klom
penmaker, die hij goed kent, wel
eens gelijk kan krijgen.
Het gaat niet alleen om het nieuwe
stuk gerepareerde zoab, maar ook
om wat er om het kapotte stuk heen
ligt. Als je een stuk asfalt repareert,
hoe voorkom je dan dat de zware
machines schade aanrichten op aan
grenzend asfalt?
„Het aangrenzende asfalt is ook zoab
en dat is gemaakt voor autoverkeer,
niet om er met walsen en andere
zware machines overheen te rijden"
zegt Dorée. „De schade lijkt af te
hangen van temperatuur en werkme
thode. Ook daar willen we meer
over te weten komen."
Dwarsdoorsnede wegdek zand I
Samenstelling van tweelaags zoab
Bij zeer open asfalt beton (zoab) is de bovenlaag van het
wegdek poreus. Door de holle ruimtes in het wegdek heeft
zoab een goede waterafvoer. Het onregelmatige oppervlak
zorgt voor een geluid-reducerende werking. Bij tweelaags
zoab is de totale open constructie dikker dan bij enkellaags
zoab. Tweelaags zoab geeft een nog beter demping van het
geluid, wat wordt veroorzaakt door de fijnere textuur
(kleinere steentjes) en vlakheid van de toplaag.
infographic: )D, CN bron: VROM
Hoe kuilen ontstaan
Door veranderingen in weer en temperatuur worden
automobilisten en motorrijders geconfronteerd met
gaten in de wegen.
1 Water uit sneeuw en ijs sijpelt door een scheur in het
wegdek; tijdens koudegolven bevriest het en groeit,
waardoor toplaag en onderlaag scheuren.
water'
toplaag
d Smeltend ijs laat gaten achter in asfalt dat het gewicht van
voertuigen niet kan dragen; wegdek breekt en stukken
slaan eruit, waardoor een gat ontstaat.
9 tot 10 miljoen ton asfalt
In Nederland wordt jaarlijks 9 tot 10 miljoen ton as
falt verwerkt, zoab én 'gewoon', dicht asfalt. Op de
snelwegen wordt door Rijkswaterstaat bijna alleen
nog maar zoab toegepast. Gemeenten en provincies
werken nog wel vaak met ouderwets, dicht asfalt.
Volgens de asfalteerders van VBW Asfalt vergen de
reparaties door het winterweer dit seizoen 10.000
tot 20.000 ton asfalt. Dat is iets minder dan vorig
jaar, toen eveneens sprake was van een strenge win
ter.
Ongeveer 190 kilometer snelweg is aan vervanging
toe door het winterse weer van dit jaar.
In de Tweede Kamer pleitte de Christenllnie on
langs voor het gebruik van duurdere zoab-varianten,
die slijtvaster zijn, ook bij vorst.
Circa een derde van de grondstof voor asfalt bestaat
uit asfaltgranulaat, al eerder gebruikt asfalt. Neder
land is wereldleider op het gebied van hergebruik.
Al het schone vrijkomende asfalt wordt weer in
nieuw asfalt verwerkt.
Ook op zoab-gebied is Nederland wereldleider. In
Nederland bestaat iets minder dan 10 procent van
de jaarlijkse asfaltproductie uit zoab. Of anders uit
gedrukt 7.500.000 vierkante meter of 750 kilome
ter snelweg (twee rijbanen en een vluchtstrook).
foto Marnix Schmidt Fotografie
