m
ii
Veel aardbevingen, maar geen verband
i
'Chili heeft heel goede ingenieurs, die met Duitse gründlichkeit
worden opgeleid'
Rob Covers, geoloog
dinsdag 2 maart 2010
aardbevingbestendigde bouw.
„Chili is wereldklasse. Ze hebben
heel goede ingenieurs, die met
Duitse gründlichkeit worden opge
leid. Ze weten niet alleen veel van
bouwkunde, maar ook van geolo
gie. Ze hebben dus verstand van
aardbevingen", zegt Govers.
In Chili is er hoe dan ook meer
aandacht voor seismische activi
teit, stelt de geoloog. De magnitu
de, de aanduiding op de schaal
van Richter, is er immers veel ho
ger dan in een land als Italië, waar
ook nog wel eens aarbevingen
voorkomen, maar waar ze veel lich
ter van aard zijn. En daarom beste
den ze er daar dus ook minder
structureel aandacht aan.
De vraag rest of je in kwetsbare ge
bieden wel hoogbouw moet ple
gen. „Dat is een dilemma", geeft
Vollebregt toe. „Van een stad als
San Salvador wisten de indianen
al dat je daar niet moest wonen,
want de aarde trilde er regelmatig.
De kolonialen zijn er rustig gaan
bouwen met alle gevolgen van
dien. Bijna om de andere maand
een beving. Maar een miljoenen
stad verplaats je niet zomaar."
De schaal van Richter
De schaal is niet lineair, maar logarit
misch. Elk volgende hele getal betekent
een tienvoudige toename in de sterkte
van de aardbeving golfamplitude).
Deze tienvoudige toename in de
golfamplitude vertegenwoordigt een
dertigvoudige toename in de hoeveel
heid vrijgekomen energie. Zo is een
t aardbeving met een kracht van 6 op de
schaal van Richter 30 keer sterker dan
één van schaal 5, en maar liefst 900 (30
maal 30) keer sterker dan eentje van
schaal 4.
De schaal van Richter geeft alleen de
sterkte aan, niet wat de effecten van de
aardbeving zijn. De schade hangt af van
allerlei factoren: hoe diep in de aarde
vond de beving plaats, wat is de
ondergrond, wonen er veel mensen in
het gebied, hoe sterk zijn de huizen.
De aardbeving in Haïti
lag nog maar vers in
het geheugen, toen af
gelopen vrijdag de we
reld werd opgeschrikt door een
krachtige aardbeving op een
reeks eilanden in het uiterste zui
den van Japan. Het epicentrum
bevond zich onder de zeebodem
van de Grote Oceaan, nog geen
too kilometer van het.eiland Oki
nawa, een van de Riukiu(Ryu-
kyu)-eilanden.
De beving had een kracht van on
geveer 7 op de schaal van Richter
en de autoriteiten waarschuw-
den voor een tsunami van moge
lijk twee meter hoogte in een be
perkte regio. De gebeurtenis
1 Zeer lichte aardbeving geen schade.
2 Zeer lichte aardbeving trillingen
voelbaar, geen schade.
3 Lichte aardbeving ramen en deuren
rammelen, losstaande voorwerpen
vallen om.
4 Lichte aardbeving schrikreacties,
veel voorwerpen vallen om,
scheuren in minder sterke huizen.
5 Lichte aardbeving schoorstenen
breken, leidingen lekken.
6 Zware aardbeving paniek bij
mensen en dieren, spoorrails
verbuigen, minder sterke huizen
storten in.
7 Zware aardbeving zware schade aan
veel gebouwen en ondergrondse
leidingen worden vernield.
8 Zeer zware aardbeving algemene
verwoesting van gebouwen.
9 Zeer zware aardbeving niets blijft
overeind, rotsen breken in stukken,
veel aardverschuivingen.
werd volledig ondergesneeuwd
door het natuurgeweld in Chili
een paar uur later. Houden de
drie bevingen (Haïti, Japan en
Chili) verband met elkaar? „Ja en
nee", zegt geoloog Rob Govers
van de Universiteit Utrecht. „De
bevingen komen allemaal voort
uit het bewegen van tectonische
platen, maar er is geen causaal
verband. Daarvoor liggen de lan
den en dus de breuklijnen te ver
uit elkaar."
Volgens seismolooog Bernard
Dost van het KNMI ontstaat een
grote aardbeving doordat er pla
ten schuiven die langs een heel
lange breuklijn liggen. Zo was de
lijn waarlangs op 26 december
2004 de aardbeving bij Sumatra
ontstond (en die de alles vernieti
gende tsunami zou veroorzaken)
maar liefst 1200 kilometer en die
langs Chili 600 kilometer lang,
vertelt Dost.
Aardbevingen blijven lastig te
voorspellen, zegt hij. „Je weet
wat er in het verleden is gebeurd
op een aardbevingsgevoelige plek
en je kunt dat vergelijken met de
gps-metingen die je doet. Je kunt
dan voorspellen dat er een aard
beving zal plaatsvinden en onge
veer hoe sterk die zal zijn. Maar
wanneer precies, dat blijft altijd
de vtaag."
Volgens Dost heeft dat ook gevol
gen voor het waarschuwen van
burgers. Als je de tactiek han
teert beter voor niets gewaar
schuwd dan te laat, loop je het ge
vaar dat burgers zich op een gege
ven moment niets meer aantrek
ken van de waarschuwingen. „Ei
genlijk moet je er voor 100 pro
cent zeker van zijn dat er een
aardbeving aankomt", zegt Dost.
„Tot die tijd blijft het zaak te ha
meren op veilige bouw."
Charles Richter De gevolgen volgens
1900-1985) de schaal van Richter:
Amprikaancp spkmn-
Charles Richter
(1900-1985)
Amerikaanse seismo
loog. Bedacht in 1935
een schaal om de
energie te meten die bij
aardbevingen vrijkomt.
Ring van Vuur
Een band van 40.000 km
waar 80% van de zware
aardbevingen ter wereld
plaatsvindt.
Indische
Oceaan
Grote Oceaan
Ring van Vuur
De recente aardbevingen bij Haïti en Chili vonden plaats in een gebied dat bekend
staat als de Ring van Vuur.
Atlantische
Oceaan
Zwaarste aardbevingen sinds 1900
(jaartal - locatie - Schaal van Richter)
0 1960 Chili 9.5 02004 Indonesië 9.1
0 1964 Alaska 9.2 0 1952 Rusland 9.0 0 2010 Chili 8.8 0 1950 Tibet 8.6
0 1957 Alaska 9.1 0 1906 Ecuador 8.8 0 1965 Alaska 8.7 0 1923 Rusland 8.5
