spectrum 8
Voor een goede verkiezingsposter werd vroeger een
kunstenaar gevraagd, nu roepen partijen er liever
een reclamebureau bij. Het affiche anno 2010 is vaak
niet meer dan de kop van de lijsttrekker, een
verkiezingskreet en de partijkleur.
De nadagen van een politiek symbool.
Schandaalposters
DEMOCMTEN
Zaterdag 27 februari 2010
KLEUR
man. „De PSP protesteerde tegen
de bekrompen moraal en tegen
kernwapens. Het was niet alleen
bloot om het bloot, zoals nu het ge
val lijkt te zijn."
Het politieke affiche is kwalitatief
op zijn retour, vindt Voerman.
Voor de oorlog werden de vaak
zeer artistieke posters vooral inge
zet om de ideologische boodschap
over te brengen. De rode vlag en
houweel van de socialisten namen
het op tegen het kruis en zwaard
van de confessionele partijen. De
posters waren artistiek vormgege
ven en stonden bol van symboliek
en onverbloemde stemadviezen:
'Oud uitgestooten. SDAP eischt
staatspensioen' (1929).
De verkiezingsposter ontwikkelde
zich van kunstwerk tot aanplakbil
jet, stelt de DNPP-directeur. „Vroe
ger werden de beste kunstenaars
ingeschakeld om een affiche vorm
te geven, nu roepen partijen liever
de hulp in van een marketingdes
kundige. De huidige affiches heb
ben een reclamekarakter. Elke par
tij heeft een eigen huismerk met
een vast design en herkenbare kleu
ren. Ze zijn nauwelijks meer van
elkaar te onderscheiden. Het is poli
tiek pakpapier."
Ook kwantitatief is de verkiezings
poster gemarginaliseerd. Werden
er in de jaren vijftig nog zo'n 1,75
miljoen gedrukt, nu is dat zo'n
100.000 per (landelijke) partij. Het
dalend aantal affiches is ook een in
dicatie van afnemende politieke be
trokkenheid. Weinig kiezers voe
len nog behoefte publiekelijk van
hun stemkeuze te getuigen door
een poster voor het raam te han
gen. In de jaren zeventig werd al
gesproken over het totaal verwijde
ren van de politieke affiche uit het
straatbeeld. „Maar geen enkele par
tij wilde de eerste zijn die zou stop
pen", zegt Voerman. „Wat nu als
de rest er zich niet aan houdt en
jouw poster de enige is die er niet
tussen hangt?" Sindsdien zijn de
posters vrijwel alleen nog te zien
op de gemeentelijke plakborden.
Het ontwerp van politieke affiches
STEMT U LINKS OF RECHTS?
Sociaal Delfzijl kreeg onlangs
met een blootposter veel natio
nale en internationale publici
teit. Een stel borsten zijn ter
hoogte van de tepels afgeplakt
met twee stemvakjes. Daarbij
de vraag: stemt u links of
rechts? De borsten bleken van
de Nedèrlandse playmate Mei-
ke Schulte, die verbolgen was
dat ze zonder toestemming ge
bruikt waren. Dezelfde poster,
met andere tekst, werd overi
gens vorig jaar aj gebruikt in
een Belgische verkiezingscam
pagne. Sociaal Delfzijl verwijder
de de posters inmiddels.
is al jaren hetzelfde, onderkent ook
creatief directeur Olivier Wegloop
van mediabedrijf Boomerang. „Een
van de beste was die van de Tegen
partij van Van Kooten 8c De Bie:
'Geen gezeik, iedereen rijk'." Weg
loop houdt van affiches met ironie
en cynisme. „Maar ik weet niet of
politieke partijen op die manier
met hun publiek moeten commu
niceren. Er zou wel iets aan de es
thetiek van de affiches moeten ver
anderen. De huidige affiches zijn
zo slecht, daar is geen standaard uit
te destilleren."
Hij roemt het affiche van de Ameri
kaans president Obama met de
tekst 'Yes we can' en 'Hope', waar
Obama schuin naar boven kijkt.
„Ik hou wel van die propaganda-
stijl. Op duizenden kilometers af
stand is het affiche al herkenbaar.
Wat mij betreft de nieuwe stan
daard voor een politiek pamflet."
Opvallend aan de huidige posters
noemt Voerman de prominente
plek voor het gezicht van de lijst
trekker. De verpersoonlijking da-
Onder de leuze 'Niets meer,
niets minder' beeldde Stu-
dent058 in Leeuwarden lijst
trekker Michel Hania (24) in
adamskostuum af. De aspi-
rant-raadspartij wil de nadruk
leggen op (het gebrek aan)
huisvesting voor studenten in
de Friese hoofdstad. De foto is
genomen in de raadszaal en
aanwezige ambtenaren verwij
derden de studenten onmiddel
lijk nadat de eerste foto's wa
ren geschoten. Bierbrouwerij
Us Heit uit Bolsward was ook
niet blij met de poster. Hania
houdt een bierglas voor zijn
kruis met daarop het logo van
de brouwerij. Op de website
van de partij hebben de studen
ten het logo verwijderd en op
de posters is het biermerk afge
plakt.
De WD Drenthe joeg partijge
noten op de kast met een car
toon van een naakte politie
agente. Naast de afbeelding is
te lezen: 'Kleed de politie niet
uit, stem WD'. Vooral de libera-
STEMTOP
EENHEID DOOR DEMOCRATIE
door Monique Prins
Een blote vrouw staat
met haar armen wijd in
een weiland met een
koe. Daaronder de tekst:
PSP, Ontwapenend. Be
gin met iemand over verkiezings
posters en het gaat al snel over de
ze legendarische afbeelding uit
1971. Veelzeggend, vindt Gerrit
Voerman, directeur van het Docu
mentatiecentrum Nederlandse Poli
tieke Partijen (DNPP). „Dit is het
meest geruchtmakende affiche dat
we in Nederland ooit zagen. Dat
velen nu nog aan een poster moe
ten denken die bijna veertig jaar
oud is, zegt veel over de ophef van
toen. Maar ook over de kwaliteit
van de posters van nu. Affiches
zijn de laatste jaren zo plat als een
dubbeltje. Het is eenheidsworst.
Eendimensionaal en saai, verschrik
kelijk saai."
Ook nu nog proberen partijen met
naakt de aandacht te trekken. Maar
dat is toch anders, meent Voer
