We hebben nu twee winters meegemaakt waarvan we kunnen
zeggen: kijk eens, dit is eigenlijk normaal' 11
fTT t 7 i 7 7, 7 woensdag 24 februari 2010
Bioloog Arnold van Vliet
TE
RWINTERWINTERWINTERWINTERWINTERWINTERWINTERWINTERWINTERWINTE
ze later beter in vorm zijn."
Volgens Leen Moraal, bioloog van
kennisinstituut Alterra in Wagein-
gen, kunnen insecten goed tegen
de kou. „Wat wél effect heeft, is
late nachtvorst, als de beestjes uit
hun eitjes zijn gekropen en als
rupsjes aan blaadjes knabbelen.
Dan zijn ze kwetsbaar."
En als ze niet vroeg 'ontwaken' is
de kans kleiner dat ze doodvriezen
als het dan alsnog gaat vriezen.
Van Vliet: „Nee, een winter als we
nu hebben gehad, is zelfs beter
voor muggen en wespen dan een
zachte."
Trekvogels trekken zich niets aan
van relatief lange vorstperiodes.
„Die overwinteren in Afrika en ho
ren daar niet wat Erwin Krol tegen
ons vertelt", zegt Van Vliet.
„)e zag de laatste jaren ook dat vo
gels als koolmezen en bonte vlie
genvangers 'te laat' gingen broe
den, op een moment dat er door
de vroege lente al geen rupsen
meer waren. Ze hadden niet ge
noeg eten meer voor hun jongen.
Dat zal dit jaar niet zo zijn."
Temperatuur in de winter
Afwijking van de
gemiddelde winter-
temperatuur in
De Bilt, die telkens
over de laatste dertig
jaar wordt berekend.
In 2000 was de
gemiddelde winter-
temperatuur 3,3
graden.
zeer koud
en koud
cc normaal
r~i warm
cc zeer warm
infographic: CRW bron" KNMI
planten eerder uitgebloeid. Wan
neer de lente begint, heeft daar
minder invloed op."
Aan De Natuurkalender werken
tientallen organisaties en duizen
den vrijwilligers mee. Zij noteren
het wel en wee van de Nederland
se flora en fauna. Biologen als Van
Vliet proberen daar aan de Wage-
ningen Universiteit verbanden in
te zien en conclusies uit te trek
ken.
„Mensen vinden het de laatste de
cennia door de zachte winters
steeds normaler dat alles vroeger
komt," legt Van Vliet uit. „Maar zo
normaal is dat niet, we zijn erg
'verwend' door de natuur. We heb
ben nu twee winters meegemaakt
waarvan we kunnen zeggen: kijk
eens, dit is eigenlijk normaal."
Voor de natuur is dit goed, stelt
hij. „Door de stijging van de tem
peratuur is er sinds 1988 in de na
tuur veel veranderd. Ik zie dit een
beetje als een adempauze."
De zachte winters gaven exoten
als de Orpheus spotvogel en ruim
tachtig soorten planten de kans
zich definitiefin Nederland te ves
tigen. „Tachtig plantensoorten op
een totaal van 1.300 is gigantisch",
zegt Van Vliet.
Van Vliet: „Niet alleen de tempera
tuur speelt een rol, ook zaken als
vermesting, verdroging en verzu
ring. We weten daar als biologen
eigenlijk nog heel weinig van. Het
één neemt toe, het ander neemt af
en het vreet elkaar ook allemaal
nog eens op. Als we al dachten de
natuur een beetje te begrijpen, is
er dat de laatste jaren niet makkelij
ker op geworden."
Er voltrekken zich allerlei verbor
gen en mysterieuze revoluties in
de natuur. Zo meldt de Nederland
se Mycologische Vereniging al veer
tien jaar lang gemiddeld zeven
nieuwe soorten schimmels en pad
denstoelen per maand!
Hij wil wel een hardnekkig fabel
tje om zeep helpen: dat in een
strenge winter muggen en wespen
doodvriezen. „Onzin", zegt hij.
„Die kunnen daar uitstekend te
gen. Ze verbruiken zelfs minder
energie in een 'winterslaap' zodat
EIKENPROCESSIERUPS
Enkele jaren geleden dachten bio
logen nog dat de eikenprocessie-
rups weieens massaal het loodje
kon gaan leggen als er weer eens
een strenge winter kwam. De
rups, die vanuit het zuiden op
rukt en waarvan de haren hevige
jeuk, huiduitslag en soms zelfs
koorts veroorzaken, blijkt al jaren
een onuitroeibare plaag. Het
beestje blijkt makkelijk min 23
graden te kunnen overleven. Ook
hier kan late nachtvorst de mens
helpen. Hetzelfde verhaal geldt
min of meer voor de gevreesde
Aziatische boktor.
GRAS Vorst en een sneeuwdek
hebben het gras in een bruingele
massa veranderd, die op sterven
na dood lijkt. Maar gras herstelt
snel. Wel gaat het dit jaar een
stuk later groeien, afhankelijk van
hoe de temperatuur zich de ko
mende dagen en weken ontwik
kelt.
Dat is goed nieuws voor de Ne
derlandse weidevogels, waar het
al jaren slecht mee gaat. Pogin
gen hun nesten te redden, zijn
vaak tevergeefs omdat boeren in
de lente al gras maaien en er dan
veel nesten verloren gaan. Dit
jaar maaien ze later.
