321 zeeland
Van nul naar
honderd in
een half uur
SLOECENTRALE Pieken opvangen door snel in- en uitschakelen
vrijdag 12 februari 2010
door Jeffrey Kutterink
Op het terrein van de
nieuwe Sloecentra-
le valt vooral het ge
luid op van de
naastgelegen fa
briek van Arkema. De Sloecentrale
zelf maakt opvallend weinig her
rie. Althans aan de buitenkant. De
twee opvallend groen geschilderde
hallen houden veel geluid van de
stroomfabriek tegen. Binnen fluit
en giert er van alles.
Niet dat de twee eenheden altijd
op vol vermogen draaien. Integen
deel. Om het kwartier bepalen de
directeur Jaap Wolters van de Sloe
centrale in de controlekamer.
„Kijk, de beide units produceren
nu ongeveer 420 megawatt. De
ene unit produceert stroom voor
Delta, de andere voor onze part-
ner EDF."
Op twee grote schermen is in één
oogopslag schematisch te volgen
wat er bijna vijftig meter verderop
in de twee groene hallen gebeurt.
Delta heeft de 550 miljoen dure
Sloecentrale samen met het Fran
se EDF gebouwd. Beide bedrijven
nemen ook de stroom van de Sloe
centrale af
Hoewel de centrale vanuit de con
trolekamer kan worden bediend,
gebeurt dat vaak ook op afstand
'Een gascentrale is schoner dan een kolencentrale'
mensen op de 'energie-beursvloer'
op het hoofdkantoor van Delta in
Middelburg hoeveel stroom de
Sloecentrale moet prodüceren. De
gasgestookte centrale heeft een ca
paciteit van ongeveer 870 mega
watt, genoeg om pakweg twee mil
joen huishoudens van stroom te
voorzien. Anders gezegd: de Sloe
centrale neemt 4 procent van de
Nederlandse elektriciteitsproduc
tie voor zijn rekening.
Voor de liberalisering van de elek
triciteitsmarkt werden centrales
standaard zo ontworpen dat ze 24
uur per dag stroom leverden. Maar
de huidige vrije markt leidt ertoe
dat zowel de prijs van stroom als
van gas (de brandstof van de Sloe
centrale) wordt bepaald door
vraag en aanbod.
Is er weinig vraag naar stroom dan
daalt de prijs. De gasprijs volgt het
ritme van de wereld gasmarkt en
indirect ook van de oliemarkt. De
verhouding tussen kosten voor de
brandstof om de twee eenheden
van de centrale te laten draaien en
de opbrengst kan sterk verschillen
en bepaalt of de centrale rendabel
kan worden ingezet. Regelmatig
wordt de Sloecentrale dan ook
zachter of harder gezet. Van stil
stand naar vol vermogen duurt
'slechts' een half uur.
„Vergelijk het met het hoger en la
ger draaien van een gasfornuis",
vertelt financieel en commercieel
vanuit het hoofdkantoor van Del
ta. „Op de beursvloer wordt be
paald hoeveel stroom de centrale
moet produceren. Zo spelen we di
rect in op de balans tussen vraag
naar en aanbod van stroom. Delta
houdt de markt in de gaten, wij
het technische proces. Hier kun
nen we zien of alle kleppen ook
open en dicht gaan en of het pro
ces zo efficiënt mogelijk verloopt."
Buiten vallen de 'ribben' van de
Sloecentrale op. Het zijn grote
luchthappers. Wolters: „Door de
luchtinlaat zo groot te maken, kost
het zo min mogelijk energie om
lucht binnen te halen om gas te
kunnen verbranden. Daardoor
branden van aardgas, aangevoerd
door de 55 kilometer lange
Zuid-Beveland-leiding. De stoom
turbines worden in gang gezet
door stoom uit de gasturbine. De
gas en stoomturbines drijven met
één en dezelfde as een generator
(dynamo) aan die stroom opwekt.
„Vergelijk de Sloecentrale met een
fornuis waar een ketel water op
het gas staat", vertelt Wolters. „De
hete lucht stijgt op en kan een
klein schoepenrad (turbine) aan
drijven. In de ketel ontstaat boven
dien stoom. Die kan ook weer een
turbine aandrijven. Met hetzelfde
proces wordt dus meer elektriciteit
gemaakt, waardoor de Sloecentra
le efficiënter werkt dan een con
ventionele gascentrale."
Door deze techniek heeft de Sloe
centrale een rendement van bijna
59 procent tegen een krappe 50
procent van een alleen op gas ge
stookte centrale.
Eenmaal buiten klinkt het geknet
ter van de elektriciteit die via een
vier kilometer lange ondergrondse
hoogspanningskabel naar het lan
delijke net wordt getransporteerd.
Plannen om de uitstoot van C02 af
te vangen en op te slaan zijn er
niet. „Gas is weliswaar ook een fos
siele brandstof, maar een gascen
trale is schoner dan een kolencen
trale", zegt algemeen directeur Mi
chel Gasc van EDF.
„Daardoor stoot de Sloecentrale
minder koolstofdioxide en stikstof
oxiden uit en is dus beter voor het
milieu. Het is technisch mogelijk
om de uitstoot van koolstofdioxi
de verder te verlagen. Maar dan
'Vergelijk de Sloecentrale met een fornuis
waar een ketel water op het gas staat'
werkt de centrale efficiënter. In de
inlaten zitten filters om zout, zand
en stof uit de lucht te halen. Als de
turbines ergens niet tegen kunnen
dan is het stof"
Binnen is het opvallend schoon.
„Stof is funest. Bovendien zorgt
rotzooi voor onveiligheid."
De Sloecentrale is een zogenoem
de stoom- en gascentrale en heeft
per eenheid twee stoomturbines
en een gasturbine. De laatste
wordt aangedreven door het ver
heb je meer chemicaliën (katalysa
toren) nodig. Het kost meer ener
gie om het gas door de filters te ja
gen. Dan los je het ene probleem
op, maar creëer je een ander."
„Het is dan ook niet voor niets dat
er vooral wordt gesproken over
C02-opslag bij de vier nog te bou
wen kolencentrales", vult direc
teur Wolters van de Sloecentrale
aan. „Via een procédé is voor het
verbranden al CO2 uit kolen te ha
len. Bij gas kan dat nog niet."
•De generator
wordt aangedreven door
één gasturbine en twee stoomturbines.
•De afgassen van de gasturbine worden afgegeven aan
de stoomketel.
•Via het filterhuis zuigt de compressor lucht aan. Deze lucht wordt gecomprimeerd
in de verbrandingskamer van de gasturbine.
De vermenging van brandstof met de gecomprimeerde lucht zorgt voor ver
branding, waarbij door expansie van heet rookgas de gasturbine wordt
aangedreven, die dan weer de generator aandrijft.
Sloecentrale in cijfers
Vermogen: 870 megawatt (ter ver
gelijking, de kerncentrale is 512
megawatt; de kolencentrale 426)
De Sloecentrale bestaat uit twee
units van elk 435 megawatt.
Wekt stroom op voor 2 miljoen
huishoudens.
Brandstof: gas
Partners: Delta en Electricité de
France (EDF)
Aantal werknemers: 38
Start bouw: juni 2007
Operationeel: december 2009
Officiële opening: 12 februari
Zuid-Beveland-leiding: 55 kilome
ter, druk tussen 40-80 bar
ZBL is buffer voor geleidelijke toe
voer en opslag van goedkoop gas.
Tijdens hoogtepunt van bouw wa
ren 1200 mensen per dag aan het
werk. Veel Zeeuwse bedrijven heb
ben een bijdrage geleverd, zoals
ASK Romijn die de staalconstruc
ties mocht bouwen.
De Sloecentrale